Ελληνοϊταλικά μνημόνια με σκοτεινό παρελθόν

Για το νέο Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ του ελληνικού υπουργείου Μεταφορών και του ιταλικού κρατικού ομίλου Ferrovie dello Stato Italiano (FSI) μίλησε χθες ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης, αναφερόμενος σε «μια επανεκκίνηση της σχέσης» που «δοκιμάστηκε υπό τη σκιά μιας μεγάλης τραγωδίας, της τραγωδίας των Τεμπών, που κόστισε τη ζωή σε 57 συμπολίτες μας».

Ο Κυρ. Μητσοτάκης ευχαρίστησε την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι επειδή «στήριξε το νέο Μνημόνιο», αλλά τα non-paper που κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα σαν αστραπή μετά τις χαιρετούρες και τα χαμόγελα έγραφαν ότι οι Ιταλοί πείστηκαν από την έντονη διεκδίκηση της ελληνικής κυβέρνησης και τις ενέργειες του αναπληρωτή υπουργού Μεταφορών Κ. Κυρανάκη. Ως τέτοιες ενέργειες καταγράφονται, μάλιστα, όσα προβλέπει για την ασφάλεια το νομοσχέδιο για τον σιδηρόδρομο, που εγκρίθηκε μεν από το υπουργικό συμβούλιο πριν από 15 μέρες, αλλά ακόμα δεν έχει δοθεί στη δημοσιότητα.

Το θέμα είναι ότι μέχρι στιγμής, εκτός από το «αόρατο» νομοσχέδιο, δεν γνωρίζουμε και τι ακριβώς προβλέπεται στο γραπτό κείμενο του νέου Μνημονίου Συνεργασίας. Είναι όμως σαφές ότι αυτό θα πρέπει να οδηγήσει σε μια νέα συμφωνία μεταξύ ελληνικού Δημοσίου - Ιταλικών Σιδηροδρόμων. Μέχρι να εμφανιστούν όλα τα παραπάνω, θα ισχύει η προηγούμενη συμφωνία του 2022, την οποία ο τότε αρμόδιος υπουργός Κώστας Αχ. Καραμανλής έφερε και ψήφισε στη Βουλή με τον νόμο 4953/2022, λίγους μήνες πριν από το έγκλημα των Τεμπών.

Η «Εφ.Συν.» είχε γράψει επανειλημμένως για το πώς εκείνη η μοιραία συμφωνία συνδέεται με τα Τέμπη, καθώς οδήγησε στην απαξίωση του ελληνικού σιδηροδρόμου, αφού απάλλαξε τόσο τους Ιταλούς από επενδύσεις σε νέο τροχαίο υλικό όσο και το ελληνικό Δημόσιο από την υποχρέωσή του να ολοκληρώσει τα συστήματα ασφαλείας που θα απέτρεπαν τη μετωπική σύγκρουση το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 2023.

«Πάτησε το τρένο επενδύσεις 600 εκατ. ευρώ», αποκάλυπτε η «Εφ.Συν.» στις 8 Ιουλίου 2022, όταν ψηφιζόταν στη Βουλή ο νόμος 4953 για τη σύμβαση με τη Hellenic Train. Στο δημοσίευμα θυμίζαμε ότι αυτός ο νόμος ήταν αποκύημα ενός άλλου Μνημονίου Συνεργασίας που είχε υπογράψει με τη διοίκηση της τότε ΤΡΑΙΝΟΣΕ ο Κ. Αχ. Καραμανλής, στις 29 Νοεμβρίου 2019, λίγους μήνες μετά την ανάρρηση της Νέας Δημοκρατίας στην εξουσία.

Στο Μνημόνιο του 2019, περιλαμβανόταν πλήθος επενδύσεων από την πλευρά των Ιταλών, ως αντάλλαγμα για την κρατική επιδότηση των 750 εκατομμυρίων που θα λάμβαναν σε βάθος 15ετίας. Οι Ιταλοί αναλάμβαναν, μεταξύ άλλων, να δώσουν 400-450 εκατομμύρια για νέα τρένα και ανακατασκευές παλαιών συρμών. Στον νόμο, το ποσό αυτό συρρικνώθηκε στα 47,5 εκατομμύρια ευρώ, όσα δηλαδή δήλωσαν οι Ιταλοί ότι τους κόστισε η ανακατασκευή των ETR (τρένων τριακονταετίας) που τα εμφάνισαν αρχικά ως «Λευκά Βέλη». Στον νόμο 4953, εξαφανίζονταν επίσης επενδύσεις δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ για μίσθωση τροχαίου υλικού που θα αγόραζε το ελληνικό Δημόσιο, σε νέες τεχνολογίες (πωλήσεις εισιτηρίων, εξοπλισμός συρμών, πληροφοριακά συστήματα, εφαρμογές συντήρησης-καθαρισμού κ.λπ.) και σε σιδηροδρομικά ακίνητα.

Λίγες μέρες μετά τα Τέμπη (6/3/2023 - «Συνένοχοι Δημόσιο και Hellenic Train στο έγκλημα των Τεμπών»), η «Εφ.Συν.» επανερχόταν στις χαμένες επενδύσεις αποκαλύπτοντας ότι δεν ήταν μόνον οι Ιταλοί που ξαλάφρωσαν από το βάρος να αγοράσουν νέα τρένα αλλά και το ελληνικό Δημόσιο, το οποίο στο προσχέδιο της σύμβασης (Νοέμβριος 2020) δεσμευόταν να ολοκληρώσει, μέχρι το τέλος του 2021: 1) Τη σηματοδότηση στον άξονα Πειραιά - Αθηνών - Θεσσαλονίκης - Ειδομένης, δηλαδή τη διαβόητη σύμβαση 717. 2) Τη θέση σε λειτουργία του συστήματος ETCS στον άξονα Πειραιά - Αθήνας - Θεσσαλονίκης - Ειδομένης (σύμβαση 10005 του 2007), το οποίο θα προκαλούσε αυτόματο φρενάρισμα των συρμών πολύ πριν συγκρουστούν μετωπικά στα Τέμπη.

Παρά το σκοτεινό παρελθόν, πάντως, κανείς χθες δεν θέλησε να δώσει συγκεκριμένα στοιχεία για το νέο Μνημόνιο Συνεργασίας για τον ελληνικό σιδηρόδρομο. Ο Κυρ. Μητσοτάκης είπε μόνο ότι «η Ελλάδα καλείται να επενδύσει παραπάνω από 400 εκατομμύρια στην ουσιαστική αναβάθμιση του δικτύου, στην επισκευή ζημιών από μια μεγάλη κλιματική καταστροφή, μια μεγάλη πλημμύρα που είχαμε πέρυσι, στην εγκατάσταση των πιο σύγχρονων συστημάτων ασφαλείας. Και με τη σειρά της η ιταλική πλευρά δεσμεύεται να επενδύσει 360 εκατομμύρια ευρώ για να αποκτήσουμε καινούργια τρένα, καινούργια αμαξοστάσια, έτσι ώστε να μπορέσουν οι ελληνικοί σιδηρόδρομοι να φτάσουν στο επίπεδο που είναι σήμερα οι ιταλικοί σιδηρόδρομοι». Οπως δηλαδή γινόταν στο Μνημόνιο του 2019.

Στα non paper που ακολούθησαν, οι επενδύσεις των 360 εκατομμυρίων εξειδικεύονταν σε «αγορά συνολικά 23 τρένων, οκτώ υπεραστικών ταχείας κυκλοφορίας και 15 προαστιακού τύπου» και «διαμόρφωση σύγχρονων αμαξοστασίων ώστε να εξασφαλιστεί η μακροχρόνια συντήρηση των αμαξοστοιχιών». Και όλα αυτά χωρίς κάποια δεσμευτικά χρονοδιάγραμματα, παρά μόνο με την παραδοχή ότι αυτά «θα αποτυπωθούν στη νέα αναθεωρημένη σύμβαση του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών με τη Hellenic Train».