Δεύτερη «κίτρινη κάρτα» για τη διαχείριση απορριμμάτων

Χωρίς διαχειριστική επάρκεια παραμένει ο μεγαλύτερος από τους 14 φορείς (ΦΟΔΣΑ) που είναι αρμόδιος για τα απορρίμματα ανά την επικράτεια. Ο ΕΔΣΝΑ, που διαχειρίζεται τα σκουπίδια της Αττικής, περίπου τα μισά από εκείνα που παράγονται στην Ελλάδα, κρίθηκε για δεύτερη φορά μέσα σε λίγους μήνες ανεπαρκής, ενώ υποτίθεται ότι έχει αναλάβει από το 2021 να αναθέσει τεράστια έργα επεξεργασίας απορριμμάτων συνολικής αξίας σχεδόν 1 δισεκατομμυρίου ευρώ.

Η δεύτερη «κίτρινη κάρτα» σε βάρος του ΕΔΣΝΑ αλλά και της Περιφέρειας Αττικής που ασκεί τη διοίκησή του ανακοινώθηκε χθες από τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) η οποία εξετάζει τη διαχειριστική επάρκεια των φορέων και ίσως απηχεί την όχι και τόσο αρμονική σχέση της κυβέρνησης με τον περιφερειάρχη Ν. Χαρδαλιά. Τον περασμένο Ιανουάριο, η ίδια Αρχή είχε δημοσιεύσει τη συνολική Εκθεση για τη Διαχειριστική Επάρκεια των ΦΟΔΣΑ, κρίνοντας μετεξεταστέους επτά από τους 14 φορείς.

Η ανακύκλωση

Οπως είχε και τότε επισημάνει η «Εφ.Συν.», είχαν κριθεί διαχειριστικά ανεπαρκείς για διάφορους λόγους ο ΕΔΣΝΑ της Αττικής αλλά και οι ΦΟΔΣΑ Πελοποννήσου, Ανατολικής Κρήτης (ΕΣΔΑΚ), Ιονίων Νήσων, Ηπείρου, Δυτικής Ελλάδας και Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης (ΔΙΑΜΑΑΘ). Πιστοποίηση επάρκειας είχαν λάβει τότε οι ΦΟΔΣΑ Στερεάς Ελλάδας, Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας, Δυτικής Θεσσαλίας, Βορείου Αιγαίου, Νοτίου Αιγαίου και Δυτικής Κρήτης (ΔΕΔΙΣΑ).

Η διαχειριστική επάρκεια είναι απαραίτητο να πιστοποιείται όχι μόνο διότι προβλέπεται από το νομοθετικό πλαίσιο αλλά και διότι υποτίθεται πως οι φορείς ΦΟΔΣΑ θα αναλάβουν να λειτουργήσουν τις Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων που κατασκευάζονται ή πρόκειται να κατασκευαστούν ανά την Ελλάδα. Η χώρα μας είναι από τις πιο καθυστερημένες στη διαχείριση των απορριμμάτων καθώς το 80% των σκουπιδιών συνεχίζει να θάβεται σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤΑ) και η ανακύκλωση δεν ξεπερνά το 20%.

Η κυβέρνηση υποσχόταν από το 2019 πως θα προωθήσει τάχιστα την ανακύκλωση και την επεξεργασία των απορριμμάτων αλλά απέτυχε παταγωδώς παρά το γεγονός ότι η συντριπτική πλειονότητα των δημάρχων και των περιφερειαρχών προέρχεται από τη Νέα Δημοκρατία και στηρίζει τις κυβερνητικές πολιτικές.

Η αδυναμία της κυβέρνησης να αλλάξει μετά από 6 χρόνια το τοπίο στη διαχείριση των απορριμμάτων, πάντως, δεν μοιάζει να προκαλεί κάποια ανησυχία αφού ακόμη και ο αρμόδιος γενικός γραμματέας Διαχείρισης Αποβλήτων Μανώλης Γραφάκος παραμένει αμετακίνητος στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), από το οποίο έφυγαν τρεις υπουργοί (Χατζηδάκης, Σκρέκας, Σκυλακάκης) και τοποθετήθηκε τέταρτος ο Σταύρος Παπασταύρου.

Μια πιθανή εξήγηση για αυτή την αμεριμνησία της κυβέρνησης αφορά το σχέδιό της να αναθέσει σταδιακά τη διαχείριση των απορριμμάτων σε ιδιώτες, βγάζοντας από τη μέση τους φορείς της Αυτοδιοίκησης. Αυτό σημαίνει ότι στο μέλλον, τα δημοτικά τέλη που πληρώνουμε μέσω των λογαριασμών ρεύματος θα καθορίζονται από τις απαιτήσεις των ιδιωτών που θα μπουν σε αυτή την «μπίζνα» και το Δημόσιο θα μείνει σε ρόλο τροχονόμου των συμφερόντων.

Σύμφωνα με νεότερα σενάρια, τη λύση στο αδιέξοδο θα κληθούν να δώσουν μονάδες καύσης απορριμμάτων, όμως, ακόμη και για να συμβεί αυτό θα πρέπει να έχει προηγηθεί ανακύκλωση και επεξεργασία. Προς το παρόν, η κατασκευή διαφόρων Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) σε περιοχές της περιφέρειας (τα μεγάλα έργα στην Αττική παραμένουν «μαύρη τρύπα») υλοποιείται πλέον από το ΥΠΕΝ μέσω του κ. Γραφάκου αλλά, θεωρητικά, η λειτουργία τους θα έπρεπε να ανατεθεί στους ΦΟΔΣΑ.

Υποστελέχωση

Για αυτόν τον λόγο, κρίνεται απαραίτητο οι ΦΟΔΣΑ να τηρούν κάποιες προδιαγραφές, να έχουν επαρκή στελέχωση και να μπορούν να διαχειρίζονται τα τεράστια ποσά που θα απαιτεί η λειτουργία των μονάδων. Ειδικά οι κραυγαλέες ελλείψεις σε προσωπικό αποτυπώνονταν ξεκάθαρα στην έκθεση της ΡΑΑΕΥ τον περασμένο Ιανουάριο καθώς, για παράδειγμα, στον ΦΟΔΣΑ Πελοποννήσου υπήρχε 1 μόνιμος υπάλληλος ενώ προβλέπονταν 36.

Ο ΕΔΣΝΑ δήλωνε 404 υπαλλήλους ενώ προβλέπονται 609 θέσεις, ο ΦΟΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας 368 έναντι πρόβλεψης για 737, η ΔΙΑΔΥΜΑ (Δυτική Μακεδονία), 22 έναντι 240, η Στερεά Ελλάδα 4 υπαλλήλους και 280 εργολαβικούς έναντι 2.029 θέσεων, η Δυτική Ελλάδα 9 υπαλλήλους έναντι 32, η Ηπειρος 6 έναντι 30, το Βόρειο Αιγαίο 46 έναντι 110 και το Νότιο Αιγαίο 74 έναντι πρόβλεψης για 415 θέσεις εργαζομένων.

Μία από τις πιο χαρακτηριστικές επιπτώσεις αυτής της έλλειψης διαχειριστικής επάρκειας ήταν αυτό που συνέβαινε στον ΦΟΔΣΑ Πελοποννήσου, όπου το έργο ΣΔΙΤ με την ΤΕΡΝΑ ολοκληρώθηκε με χρήματα του Δημοσίου αλλά η Κομισιόν δεν ενέκρινε την εκταμίευση της προβλεπόμενης ευρωπαϊκής χρηματοδότησης των 70 εκατομμυρίων ευρώ.

Η εκταμίευση έγινε πριν από λίγες εβδομάδες και προφανώς αυτό συνδέεται με τη χορήγηση επάρκειας, επιτέλους, στον ΦΟΔΣΑ Πελοποννήσου. Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΡΑΑΕΥ, χορηγήθηκε πιστοποιητικό διαχειριστικής επάρκειας στους ΦΟΔΣΑ:

● Πελοποννήσου, διότι «πληροί τα απαιτούμενα κριτήρια της διοικητικής, διαχειριστικής, επιχειρησιακής και τεχνικής επάρκειας, καθώς και το κριτήριο της χρηματοοικονομικής βιωσιμότητας». Η συνοπτική απόφαση δεν εξηγεί, πάντως, εάν καλύφθηκαν οι 36 κενές θέσεις μόνιμων εργαζομένων.

● Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (ΔΙΑΜΑΑΘ)

● Ιονίων Νήσων

Αντίθετα, παραμένουν στη μαύρη λίστα της διαχειριστικής ανεπάρκειας:

● Ο «Ειδικός Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής-ΕΔΣΝΑ», αφού δεν κατάφερε να καλύψει τις «ελάχιστες απαιτήσεις στελέχωσης» ενώ δεν έχει καν καταθέσει ισολογισμό για το έτος 2023.

● Ο «Σύνδεσμος Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Νομού Αχαΐας – ΣΥΔΙΣΑ Ν. Αχαΐας» (καλύπτει τη Δυτική Ελλάδα) για τον οποίο, εκτός από τη «μη κάλυψη των ελάχιστων απαιτήσεων στελέχωσης» και τη «μη κατάθεση του ισολογισμού για το έτος 2023», καταγράφεται ως έλλειψη και η μη κατάθεση λίστας μητρώου παγίων για εξοπλισμό.

Η χθεσινή ανακοίνωση της ΡΑΑΕΥ δεν προσφέρει κάποια ενημέρωση για ακόμη δύο ΦΟΔΣΑ που είχαν μείνει μετεξεταστέοι τον περασμένο Ιανουάριο, δηλαδή τον ΦΟΔΣΑ Ανατολικής Κρήτης (ΕΣΔΑΚ) και τον ΦΟΔΣΑ Ηπείρου.