«Σε συστημική κρίση η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα από το 2021»

Ουραγός στην Ευρωπαϊκή Ενωση για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά είναι η Ελλάδα στον δείκτη Ελευθερίας του Τύπου που δημοσίευσαν οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (ΡΧΣ), αλλά η κυβέρνηση, μέσω ανάρτησης του κυβερνητικού εκπροσώπου, επιχείρησε να απαξιώσει και πάλι τη διεθνώς αναγνωρισμένη έκθεση, την οποία αποδέχονται τα μεγαλύτερα ΜΜΕ παγκοσμίως, αναφέροντας ότι «βρίθει αναληθειών».

Αυτό που δεν μπορεί να αλλάξει η κυβερνητική προπαγάνδα είναι ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην 89η θέση, πέφτοντας μια θέση χαμηλότερα από το 2024, ενώ μένει πίσω ακόμη και από χώρες της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής. «Το σκάνδαλο των τηλεφωνικών υποκλοπών δημοσιογράφων από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών δεν έχει ακόμη διαλευκανθεί, όπως και η περίπτωση της δολοφονίας του αστυνομικού ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ, το 2021. Οι αγωγές SLAPP είναι συνήθεις», αναφέρουν οι ΡΧΣ, με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο να μη σχολιάζει καθόλου τα παραπάνω.

Η βαθμολογία κάθε χώρας στην παγκόσμια κατάταξη αξιολογείται με τη χρήση πέντε δεικτών που αντικατοπτρίζουν την κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου σε όλη της την πολυπλοκότητα: πολιτικό πλαίσιο, νομικό, οικονομικό, κοινωνικοπολιτισμικό και ασφάλεια. Η απόλυτα διαφανής μεθοδολογία της έρευνας βασίζεται σε ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία, με δεκάδες ερωτήματα και υποερωτήματα, που μεταξύ άλλων αξιολογούν: τον βαθμό σεβασμού της αυτονομίας των μέσων ενημέρωσης έναντι πολιτικών πιέσεων, τον βαθμό αποδοχής δημοσιογραφικών προσεγγίσεων που ικανοποιούν τα επαγγελματικά πρότυπα, τον βαθμό υποστήριξης των μέσων ως προς τον ρόλο τους να θέτουν τους πολιτικούς και την κυβέρνηση προ των ευθυνών τους προς το δημόσιο συμφέρον, τον βαθμό στον οποίο οι δημοσιογράφοι μπορούν να εργάζονται ελεύθερα χωρίς λογοκρισία ή δικαστικές κυρώσεις ή υπερβολικούς περιορισμούς στην ελευθερία έκφρασής τους -η δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφορίες χωρίς διακρίσεις μεταξύ των δημοσιογράφων και η δυνατότητα προστασίας των πηγών, η παρουσία ή η απουσία ατιμωρησίας των υπευθύνων για πράξεις βίας κατά των δημοσιογράφων.

Οικονομικά συμφέροντα

Επιπλέον, αξιολογούνται οικονομικοί περιορισμοί που συνδέονται με μη κρατικούς φορείς (διαφημιστές και εμπορικούς εταίρους), oικονομικοί περιορισμοί που συνδέονται με τους ιδιοκτήτες των μέσων ενημέρωσης που επιδιώκουν να προωθήσουν ή να υπερασπιστούν τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα.

Ειδικά στον οικονομικό δείκτη των ΜΜΕ, η χώρα μας όχι απλά βρίσκεται σε τραγική θέση (127η στις 180 χώρες), δεν είναι μόνο ουραγός στην Ε.Ε. αλλά είναι τρίτη από το τέλος σε όλη την Ευρώπη μπροστά μόνο από την Αλβανία και τη Ρωσία. Οπως αναφέρει η έκθεση, «η οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας, σε συνδυασμό με τη μείωση του αναγνωστικού κοινού και των διαφημιστικών προϋπολογισμών, έθεσε υπό αμφισβήτηση τη μακροπρόθεσμη επιβίωση πολλών μέσων ενημέρωσης. Ο αντίκτυπος της νέας νομοθεσίας που αποσκοπεί στην αύξηση της διαφάνειας της ιδιοκτησίας και της χρηματοδότησης των μέσων ενημέρωσης μένει να φανεί». Η έκθεση επισημαίνει πως στην Ελλάδα οι γυναίκες δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν συχνά σεξισμό στον χώρο εργασίας, ενώ η Αστυνομία καταφεύγει τακτικά στη βία και σε αυθαίρετες απαγορεύσεις, για να παρεμποδίσει τη δημοσιογραφική κάλυψη των διαδηλώσεων και της προσφυγικής κρίσης στα νησιά. Δημοσιογράφοι έχουν πέσει θύματα σωματικών επιθέσεων κατά τη διάρκεια αθλητικών εκδηλώσεων και μπροστά από τα σπίτια τους.

Ο Παύλος Μαρινάκης αρκέστηκε να πει ότι «χάρη σε αυτήν την κυβέρνηση θεσπίστηκε επιβαρυντική περίσταση για τα εγκλήματα και τις απειλές βίας εις βάρος δημοσιογράφων του αθλητικού χώρου».

Σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του δείκτη που μια έκθεση των ΡΧΣ χαρακτηρίζει την ελευθερία του Τύπου «σε δύσκολη κατάσταση». Κυρίως, εξαιτίας των οικονομικών δυσχερειών του Τύπου, που συνδυάζεται με συγκέντρωση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των ΜΜΕ, πίεση από οικονομικούς υποστηρικτές και διαφημιστές και μείωση της δημόσιας χρηματοδότησης, που «είναι περιορισμένη, απούσα ή δίδεται με θολό τρόπο». Ακριβώς δηλαδή ό,τι ζούμε στην Ελλάδα, ειδικά τα τελευταία χρόνια. Παγκοσμίως παρατηρείται πως, λόγω των οικονομικών δυσκολιών, ΜΜΕ βάζουν λουκέτο σε σχεδόν το 1/3 των χωρών, ενώ σε 160 από 180 χώρες (88,9%) τα ΜΜΕ πετυχαίνουν οικονομική σταθερότητα «με δυσκολία ή και καθόλου».

Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στις ΗΠΑ, των οποίων «ο οικονομικός δείκτης έχει υποχωρήσει κατά περισσότερες από 14 μονάδες μέσα σε δύο χρόνια», με μεγάλες περιοχές της να μετατρέπονται σε ενημερωτικές ερήμους. Οι ΡΧΣ ξεχωρίζουν στην έκθεσή τους την Παλαιστίνη (163η θέση), όπου η κατάσταση χαρακτηρίζεται «καταστροφική», λόγω του πολύμηνου αποκλεισμού και του θανάτου σχεδόν 200 δημοσιογράφων.