Στην κατάργηση του β΄ εκλογικού γύρου στις αυτοδιοικητικές εκλογές –που αποτέλεσε «πεδίο ήττας» για τη Ν.Δ. το 2023– μέσω ενός ψηφοδελτίου «πολλαπλών επιλογών» προσανατολίζεται η κυβέρνηση, με την πρότασή της να φαίνεται ότι αποτελεί… ειλημμένη απόφαση.
Η αλλαγή του εκλογικού συστήματος στις αυτοδιοικητικές εκλογές είχε πέσει στο τραπέζι της συζήτησης του συνεδρίου της ΚΕΔΕ τον περασμένο Νοέμβριο από τον υπουργό Εσωτερικών, Θ. Λιβάνιο. Λόγω της καυτής επικαιρότητας οι δήμαρχοι προσπέρασαν τότε την πρόταση ως δευτερεύουσας σημασίας και τόνισαν στην κυβέρνηση ότι προέχει η επίλυση ζητημάτων επιβίωσης, όπως τα οικονομικά των δήμων. Ωστόσο, η κυβέρνηση επανήλθε. Προχθές ο αρμόδιος υπουργός ξεκαθάρισε ότι το υπουργείο θα επιμείνει στον σχεδιασμό του. Χθες ο κυβερνητικός εκπρόσωπος σε συνέντευξή του προανήγγειλε ακόμα και το σχετικό νομοσχέδιο.
Η πρόταση για αλλαγή του εκλογικού νόμου στην Αυτοδιοίκηση –οι επόμενες εκλογές είναι προγραμματισμένες για το φθινόπωρο του 2028– συνοψίζεται ως εξής:
● Οι δημοτικές και περιφερειακές διοικήσεις θα εκλέγονται σε έναν γύρο. Αυτή είναι η ξεκάθαρη πρόθεση της κυβέρνησης για την οποία αναπτύσσει διάφορα επιχειρήματα. Ποιο όμως θα είναι το ποσοστό που θα διασφαλίζει την εκλογή από την πρώτη Κυριακή; Σε αυτήν την ερώτηση η τελική απάντηση πιθανόν να δοθεί με το ίδιο το νομοσχέδιο. Στο συνέδριο της ΚΕΔΕ, ο κ. Λιβάνιος είχε πει ότι θα απαιτείται ποσοστό 50%+1 ψήφο επί των εγκύρων (αντί του 42% που ισχύει σήμερα) για να εκλεγεί μια δημοτική ή περιφερειακή αρχή. Μιλώντας προχθές στην ΕΡΤ άφησε ανοιχτό το «κατώφλι» να τεθεί στο 43%. Δημοσιεύματα επικαλούνται πληροφορίες που θέλουν την παραμονή του 42% να είναι το επικρατέστερο σενάριο, αναφέρουν όμως παράλληλα ότι τα ποσοστά του 43% και του 50% αποτελούν εναλλακτικές λύσεις.
Σε κάθε περίπτωση, το ενδεχόμενο να ανέβει ο «πήχης» στο 50%+1 δεν θα έχει καμία παραπομπή στην απλή αναλογική: θα διατηρηθεί η πρόβλεψη για την κατανομή στον νικητή των εκλογών των 3/5 των εδρών του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου (60% δηλαδή των εδρών ή και περισσότερων αν, π.χ., καταγράψει ποσοστό 65%, οπότε θα είναι ισόποσες οι έδρες), ενώ το «πλαφόν αποκλεισμού», όπως έχει χαρακτηριστεί το όριο εισόδου 3%, θα παραμείνει ως έχει.
● Πώς θα βγαίνει νέα δημοτική ή περιφερειακή διοίκηση εάν κάποιος συγκεντρώσει ψήφους κάτω από τον εκλογικό «πήχη»; Αν και δεν θα υπάρχει δεύτερος εκλογικός γύρος, θα υπάρχει δεύτερη καταμέτρηση ψηφοδελτίων. Στο ίδιο ψηφοδέλτιο ο ψηφοφόρος θα έχει δυνατότητα δεύτερης επιλογής. Ετσι λοιπόν στη φάση της δεύτερης καταμέτρησης, θα «προκρίνονται» οι δύο πρώτοι σε ψήφους συνδυασμοί. Στη φάση αυτή οι ψήφοι των συνδυασμών που μένουν εκτός δεύτερης καταμέτρησης θα προστεθούν στις ψήφους των δύο πρώτων συνδυασμών με βάση τις «δεύτερες επιλογές» των ψηφοφόρων τους.
● Επομένως, νικητής των εκλογών –αν δεν έχει επιτευχθεί από κανέναν το όριο εκλογικής νίκης (π.χ. 42%, 43% ή 50%+1)– θα είναι όποιος συνδυασμός έχει συγκεντρώσει αθροιστικά τις περισσότερες ψήφους στη δεύτερη φάση καταμέτρησης.
Τα επιχειρήματα της κυβέρνησης υπέρ της αλλαγής του εκλογικού νόμου παραπέμπουν στη λογική της «καθ’ οικονομίαν» Δημοκρατίας. Τα κυβερνητικά στελέχη υποστηρίζουν ότι στόχος της πρότασης είναι «να μειωθεί η ταλαιπωρία των πολιτών» που πρέπει να σπεύσουν δύο διαδοχικές Κυριακές στις κάλπες για την ανάδειξη τοπικών διοικήσεων, αλλά και να μειωθεί το κόστος για το κράτος από τη διοργάνωση «διπλών» εκλογών. Υποστηρίζει ακόμη η κυβέρνηση ότι «κίνητρο» για την επεξεργασία του προτεινόμενου εκλογικού συστήματος αποτέλεσε η αποχή που καταγράφηκε τη δεύτερη Κυριακή των αυτοδιοικητικών εκλογών του Οκτωβρίου του 2023.
Αναμφίβολα, τότε, υπήρξε ανά περιπτώσεις αποχή που ξεπέρασε κάθε ιστορικό προηγούμενο, όμως σε κάποιους δήμους μεταφράστηκε και ως ξεκάθαρο πολιτικό μήνυμα (π.χ. στην Αθήνα, σε βάρος της τότε δημοτικής αρχής Κ. Μπακογιάννη). Αξίζει να τονιστεί ότι στις τελευταίες χρονικά αυτοδιοικητικές εκλογές, η δεύτερη Κυριακή αποδείχθηκε «τραυματική» για προσκείμενους στην κυβέρνηση συνδυασμούς. Οχι μόνο στον Δήμο Αθηναίων αλλά και στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. Ισως και αυτό το δεδομένο να συμπεριλαμβάνεται στα κυβερνητικά «κίνητρα» για την κατάργηση του β΄ εκλογικού γύρου…
Περαιτέρω, η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι με την πρότασή της θα ευνοηθούν ο προγραμματικός διάλογος στην προεκλογική περίοδο και οι όποιες συγκλίσεις μεταξύ δημοτικών ή περιφερειακών παρατάξεων θα είναι στο προσκήνιο. Αντιθέτως, η κυβερνητική πρόταση έχει δεχθεί κριτική ότι θα οδηγήσει σε παρασκηνιακές συμφωνίες, μακριά από τα μάτια της κοινής γνώμης.
Επιφυλάξεις, αντιδράσεις και ερωτήματα
Η επίσημη θέση των συλλογικών αυτοδιοικητικών οργάνων ακόμη δεν έχει διατυπωθεί απέναντι στις κυβερνητικές προτάσεις (ή ειλημμένες αποφάσεις). Σε κάθε περίπτωση, το κυβερνητικό timing δεν μοιάζει τυχαίο: είναι προγραμματισμένη κοινή συνεδρίαση των ΚΕΔΕ και ΕΝΠΕ (δηλαδή των συνδικαλιστικών οργάνων των δημάρχων και των περιφερειαρχών της χώρας) και εκ των πραγμάτων θα κληθούν να πάρουν θέση και για αυτό το ζήτημα, πέρα από τον νέο (επικαιροποιημένο και ενοποιημένο) αυτοδιοικητικό κώδικα.
Σε μεμονωμένο επίπεδο, ουκ ολίγοι δήμαρχοι έχουν αντιτεθεί ή έχουν εκφράσει σοβαρές επιφυλάξεις για την κυβερνητική πρόταση, μιλώντας ακόμη και για στρέβλωση της λαϊκής βούλησης, από τη στιγμή που μπορεί να αναδειχθεί δήμαρχος ή περιφερειάρχης κάποιος που αποτέλεσε τη «δεύτερη επιλογή» των ψηφοφόρων και να καταλήξει να διοικεί με το 60% των εδρών του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου, έχοντας συγκεντρώσει ακόμα και κάτω του 20% των ψήφων, φερ’ ειπείν.
Οξύτατη ήταν η χθεσινή αντίδραση του δημάρχου Αθηναίων: «Η κυβέρνηση μεθοδεύει έναν εκλογικό νόμο-Φρανκενστάιν για την Αυτοδιοίκηση, που καταργεί τη δημοκρατική νομιμοποίηση των αιρετών της. Επιχειρεί με τις παρεμβάσεις της να διασφαλίσει ότι το παράδειγμα της Αθήνας του 2023 δεν θα ξανασυμβεί. Τα όσα ισχυρίζεται περί ταλαιπωρίας των πολιτών για την κατάργηση του δεύτερου γύρου, προκειμένου να επιλέξουν τους δημάρχους τους, είναι προσβολή για τη Δημοκρατία», τονίζει ο Χάρης Δούκας.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας