Ο «Καγιαμπής» κλείνει. Οι γειτονιές αντέχουν;

Το Ηράκλειο στο τέλος του μήνα ετοιμάζεται να αποχωριστεί τον Καφενέ του Καγιαμπή, ένα από τα τοπόσημα της πόλης, με ιστορία 25 χρόνων, ένα από τα στέκια που ήταν πολύ περισσότερα πράγματα από ένα... μαγαζί. Η παρουσία και η προσωπικότητα του Δημήτρη Καγιαμπάκη, του δικού μας Μήτσου, ήταν καταλυτική γι’ αυτό που υπήρξε ο καφενές. Ενεργό μέλος του ΚΚΕ επί 49 χρόνια, όπως υπερηφανεύεται ο ίδιος, βάζοντας εξ αρχής πολιτικό υπόβαθρο σε κάθε συζήτηση που ξεκινάς μαζί του. Στο καλωσόρισμά του ακούς πάντα το «σύντροφε», άσχετα με το τι ψηφίζεις. «Αφού είσαι εδώ, ανήκουμε στην ίδια κοινωνική τάξη και άρα είμαστε σύντροφοι», είναι η εξήγηση που δίνει ο ίδιος, μιλώντας στην «Εφ.Συν.» λίγο πριν από το οριστικό κλείσιμο του Καφενέ.

Αυτές τις μέρες έχει πάρα πολλή δουλειά. Μάθανε όλοι ότι ο Καφενές κλείνει, κυρίως από την ανάρτηση του φίλου του, Δημήτρη Ψαρρά, και έρχονται για αποχαιρετισμό, για ένα τελευταίο κρασί με μεζέδες και πολλή κουβέντα. Διατυπώνονται ήδη ιδέες. Τι θα γίνει το τεράστιο αρχείο, αν μπορεί να βρεθεί άλλος χώρος. Το κτίριο ολόκληρο στην οδό Μονοφατσίου πουλήθηκε σε μια εταιρεία που ετοιμάζεται να φτιάξει ακόμα ένα ξενοδοχείο. Και ο ίδιος όμως έχει κουραστεί πια. Δύσκολη η δουλειά πάνω από τα τηγάνια, όλα αυτά τα χρόνια. Αλλά και πριν από το άνοιγμα του Καφενέ, η θητεία του Μήτσου δίπλα σε ό,τι πρωτοποριακό γινόταν στην πόλη έπαιξε σπουδαίο ρόλο. «Δεν θα ήταν ίδιος ο Καφενές αν δεν υπήρχε το Καφεθέατρο και η σχέση με τον Γιώργο Αντωνάκη και τον Μανώλη Πουλή, αν δεν ήταν το “Φλου”, αν δεν ήταν το “Αβγό”», λέει ο Δ. Καγιαμπάκης.

Τώρα η μόνη του έγνοια είναι να διασωθεί η τεράστια συλλογή με τα κάδρα, πάνω από 1.800, πολλά από τα οποία τα έφερναν οι ίδιοι οι θαμώνες για να προσθέσουν μια σημαντική στιγμή στους τοίχους του μαγαζιού. Φωτογραφίες σπουδαίων καλλιτεχνών, αγωνιστών του κινήματος εντός και εκτός Κρήτης. Ο Καζάκος και η Καρέζη, ο Ανδρέας Σαββάκης και ο Στρατής Περγαλίδης, ο Ναπολέων Σουκατζίδης και ο Δημήτρης Κορνάρος που «έφυγε» πρόσφατα. Μαζί με ιστορικές στιγμές από το εργατικό κίνημα αλλά και ιστορικές παραστάσεις θεάτρου που ο ίδιος τόσο αγαπά. Και μαζί με αυτά και μια άγνωστη, όχι σε κοινή θέα, «συλλογή» από περίπου 7.000 λαδόκολλες με μηνύματα, στιχάκια, μαντινάδες και... φιλοσοφίες που έχουν αφήσει οι επισκέπτες.

«Να βρεθεί ένας χώρος να τοποθετηθούν όλα αυτά. Να λειτουργεί, να μην είναι μουσείο, να έχει μια πορτοκαλάδα, να περνάει ο κόσμος» λέει ο ίδιος. Θα έχει λόγο και το κόμμα βέβαια. Αλλά και ο δήμος ή όποιος άλλος φορέας και συλλογικότητα θέλει να συμβάλει ώστε να μη χαθεί όλο αυτό το υλικό. Αλλά και να στηριχθούν γενικότερα τα μικρά μαγαζιά, όπως λέει, να μη χαθούν τα στοιχεία που συνθέτουν τον πολιτισμό και την ιστορία αυτής της πόλης.

«Από τα κάτω»

Δημόσια θέση για τη διατήρηση του χαρακτήρα της πόλης, με αφορμή το κλείσιμο του Καφενέ, πήρε ο Γιάννης Ζαϊμάκης, καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντής του Εργαστηρίου Κοινωνικής Ανάλυσης και Εφαρμοσμένης Κοινωνικής Ερευνας. «Να κεφαλαιοποιήσουμε αυτό το πλούσιο πρωτογενές υλικό, εκθέτοντάς το σε έναν ανοικτό δημόσιο χώρο για να κρατήσει ζωντανή τη μνήμη αυτού του πειραματικού “μουσείου” συλλογικής δράσης» γράφει σε σχετικό του άρθρο στον τοπικό Τύπο (εφημ. «ΠΑΤΡΙΣ»).

Μιλώντας στην «Εφ.Συν.» ο κ. Ζαϊμάκης προτείνει τη δημιουργία ενός ανοιχτού πολυλειτουργικού χώρου, με συνεργατικό χαρακτήρα, με διαδικασίες από τα κάτω, ίσως από τη μεγάλη κοινότητα μουσικών και καλλιτεχνών που υπάρχει στην πόλη αλλά και από όποιον άλλο θέλει να βοηθήσει. «Και η Αυτοδιοίκηση μπορεί και πρέπει να συμβάλει, ενώ και το κεντρικό κράτος χρειάζεται να δώσει κίνητρα για την προστασία του δικαιώματος των κατοίκων να μένουν στις πόλεις τους και να μην εκδιώκονται από την υπέρμετρη τουριστικοποίηση, που και στο Ηράκλειο έχει ήδη εισβάλει ραγδαία», λέει ο ίδιος.

Είναι σημαντικό να βρεθεί ένας άλλος χώρος και μάλιστα στην ίδια γειτονιά, τον «Λάκκο» του Ηρακλείου, που είναι από τις ελάχιστες που διασώζουν ακόμα τον χαρακτήρα και το χρώμα τους, λέει ο Γιάννης Ζαϊμάκης, φέρνοντας ως παραδείγματα άλλες ευρωπαϊκές πόλεις που κατάφεραν να διατηρήσουν και να αναδείξουν τις παραδοσιακές γειτονιές τους, με τους κατοίκους να έχουν τον πρώτο λόγο για το μέλλον και τον χαρακτήρα της περιοχής τους.

«Το Ηράκλειο έχει ανάγκη από ζωντανούς χώρους σκέψης και επικοινωνίας και ενός ανοικτού διαλόγου μεταξύ πολιτών και συλλογικοτήτων, εγχειρημάτων που έρχονται από τα κάτω με πρωταγωνιστές απλούς, καθημερινούς ανθρώπους που αφήνουν το δικό τους αποτύπωμα στην τοπική ιστορία. Η δημιουργία ενός τέτοιου κοινωνικού χώρου σε μια ιστορική λαϊκή γειτονιά η οποία παραμένει ένας από τους πιο αποστερημένους αστικούς θύλακες σε όλη την Κρήτη, όπως έχουν δείξει οι έρευνές μας για το Παρατηρητήριο Κοινωνικής Ενταξης, θα ανοίξει νέους ορίζοντες για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της γειτονιάς» τονίζει στη δημόσια παρέμβαση – πρόσκλησή του προς τους τοπικούς φορείς ο κ. Ζαϊμάκης.