Κυνική παραδοχή Μενδώνη για το «τσιμέντο» στη Σέριφο

Kανένα ηθικό και θεσμικό ατόπημα δεν αναγνωρίζει η Λίνα Μενδώνη στη σκανδαλώδη στάση του υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο στηρίζει ανοιχτά ιδιωτικά σχέδια εκμετάλλευσης στον ιστορικό τόπο των παλιών μεταλλείων Σερίφου, όπως ανέδειξε η «Εφ.Συν.» σε πρωτοσέλιδο δημοσίευμα την περασμένη Δευτέρα (Βλ. «Η Σέριφος στον βωμό του κέρδους με τη στήριξη της κυβέρνησης», 10.2.2025).

Απαντώντας όμως στη σφοδρή κριτική της Σίας Αναγνωστοπούλου, κατά τη διάρκεια συζήτησης νομοσχεδίου του υπουργείου Πολιτισμού στην επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής προχθές, οδηγήθηκε σε κυνικές παραδοχές και σε ορισμένες ανακρίβειες.

Από την επισήμανση της κ. Μενδώνη ότι πρέπει να κατατεθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟ η οριστική μελέτη (σ.σ.: το master plan βρίσκεται σε στάδιο προμελέτης, όπως γράφαμε) «ανάδειξης των μνημείων βιομηχανικής αρχαιολογίας και μελέτη αποκατάστασης σκάλας φόρτωσης μεταλλευμάτων στη θέση Μεγάλο Λιβάδι», φαίνεται ότι δεν έχει ενδοιασμό για την εμπορική αξιοποίηση του χώρου με δράσεις αναψυχής, καταδύσεις, ποδηλασία σε ράγες, αλλά και την κατασκευή ανελκυστήρων και διώροφου κτιρίου 500 τ.μ. για το οποίο είπε απλώς ότι είναι «πολύ πιο κάτω από την εκτός σχεδίου δόμηση».

Το ιδιοκτησιακό

Και έκρινε πως το μείζον στο δημοσίευμά μας ήταν το ιδιοκτησιακό. Ωστόσο, το σοβαρότερο ερώτημα που θέσαμε στο ρεπορτάζ και έμεινε αναπάντητο ήταν γιατί η Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης, Μουσείων και Τεχνικών Εργων του υπουργείου ενέκρινε το επίμαχο master plan, παρ' όλο που αυτό κατατέθηκε από τον «Μεταλλεία Σερίφου Κοινωφελής Φορέας», φορέα που δεν έχει ακόμα συσταθεί.

Το ιδιοκτησιακό, συνέχισε η κ. Μενδώνη, «δεν αφορά και δεν θα αφορά το υπουργείο Πολιτισμού, όσο υπάρχει η ισχύουσα αρχαιολογική νομοθεσία», διευκρινίζοντας ότι ο φερόμενος ιδιοκτήτης είναι υποχρεωμένος να αποδείξει πως φέρει νόμιμους τίτλους ιδιοκτησίας, αλλιώς δεν θα μπορεί να βγάλει νόμιμη άδεια και να δομήσει.

Σε άλλο σημείο υποστήριξε ότι συνέστησε τον Νοέμβριο του 2022 επιτροπή για να «ξέρουμε τι πρέπει να προστατεύσουμε» και... «σε ποιο βαθμό». «Ακουσα επίσης ότι εγώ προσωπικά, ως γενική γραμματέας το 1999 αντιστάθηκα στην κήρυξη της Σκάλας Φόρτωσης ως μνημείου. Κατ' αρχήν η Σκάλα είναι μέσα σε προστατευόμενο χώρο και, το σημαντικότερο, κανείς γενικός γραμματέας δεν είναι αυτός που αποφασίζει την κήρυξη ενός μνημείου ή όχι. Υπάρχει το ΚΣΝΜ με τις αντίστοιχες εισηγήσεις των υπηρεσιών», είπε στην κ. Αναγνωστοπούλου.

Αρνητικό δείγμα

Πρώτον, το ΚΣΝΜ δεν έχει κηρύξει τη Σκάλα Φόρτωσης διατηρητέο μνημείο και, δεύτερον, η περιοχή πέριξ αυτής έμεινε εκτός των ορίων του αρχαιολογικού χώρου στο Μέγα Λιβάδι, ο οποίος είχε κηρυχθεί επί Πάνου Παναγιωτόπουλου το 2013. Η μόνη προστατευτική δικλίδα έγκειται στο γεγονός ότι η εμβληματική κατασκευή βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με τον αρχαιολογικό οικισμό.

Σε κάθε περίπτωση το Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων, εξειδικευμένα εργαστήρια του Μετσόβιου Πολυτεχνείου και του Πανεπιστήμιου Αιγαίου, η νυν δημοτική αρχή, ο Σύλλογος Μεγάλου Λιβαδίου τονίζουν την ανάγκη για ολοκληρωμένη νομική προστασία του μνημειακού χώρου. Επίσης, η υπουργός σημείωσε ότι η απόφαση έγκρισης περιλαμβάνει τον όρο να «διατηρηθεί και να ενισχυθεί, όπου είναι απαραίτητο, η αυτοφυής βλάστηση, ώστε να μη διαφοροποιείται από τον περιβάλλοντα χώρο».

Προς το παρόν, πάντως, αρνητικό είναι το δείγμα γραφής τόσο της WeRealizeProperties με εκπρόσωπο τον Χάρη Καρώνη όσο και του υπ. Πολιτισμού σχετικά. Στις φωτογραφίες φαίνονται οι φθορές από τις εργασίες καθαρισμού τον περασμένο Μάιο σε περιοχή Νatura, για τις οποίες το ΚΣΝΜ και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων δεν έφεραν αντίρρηση, ενώ δεν δόθηκε η απαραίτητη άδεια από τον ΟΦΥΠΕΚΑ στην εταιρεία.

Στη συνέχεια η κ. Μενδώνη επανέλαβε ότι η μελέτη του ΕΜΠ έγινε στη βάση προγραμματικής σύμβασης με τον Δήμο Σερίφου, χωρίς καμία συμμετοχή του ΥΠΠΟ, κατατέθηκε τον Οκτώβριο, αφού είχε εξεταστεί η προηγούμενη μελέτη, και είναι υπό επεξεργασία. Επέρριψε δε ευθύνες στον δήμαρχο ότι δεν αποπληρώνει έγκαιρα τις εργασίες υπηρεσιών του υπουργείου αναφορικά με την αποκατάσταση του πρώην Διοικητηρίου Μεταλλείων με αποτέλεσμα να καθυστερούν.

Η βίλα «σκάνδαλο»

Ο δήμαρχος, Κωνσταντίνος Ρεβίνθης, ρωτήθηκε από την «Εφ.Συν.» και απάντησε ότι το υπουργείο Οικονομικών είναι ο φορέας χρηματοδότησης (πρόκειται για μέρος του Ειδικού Αναπτυξιακού Προγράμματος Νοτίου Αιγαίου), ο οποίος καθυστερεί να δώσει τα χρήματα στον δήμο για να πληρώσει την εργολάβο, «στην οποία δεν χρωστάμε τίποτα. Την πρώτη φορά που σταμάτησε η εκτέλεση του έργου ήταν διότι το υπ. Πολιτισμού δεν είχε επαρκές προσωπικό, υποχρέωση που απορρέει από τη σύμβαση με τον δήμο.

»Μόνο μία αρχιτεκτόνισσα και μία μηχανολόγο είχαν, αλλά η μία βγήκε στη σύνταξη και η δεύτερη πήρε απόσπαση στο υπ. Ανάπτυξης. Εκαναν έξι μήνες να βάλουν άλλους υπαλλήλους επιβλέποντες. Και μου ζήτησαν με πρόσθετο τεχνικό δελτίο να προσλάβουμε δύο μηχανικούς για να συνεχιστεί η διαδικασία υλοποίησης», είπε, προσθέτοντας ότι η μελέτη του ΕΜΠ κατατέθηκε τον Αύγουστο του 2024 και επανακατατέθηκε έναν μήνα αργότερα λόγω αιτήματος από το υπουργείο.

Ο κ. Ρεβίνθης κατήγγειλε πως κ. Μενδώνη «υποστηρίζει μεθοδικά τα ιδιωτικά συμφέροντα σε βάρος του δημόσιου χώρου και των μνημείων και της μεταλλευτικής περιοχής. Να μας απαντήσει δημοσίως εάν συμμετείχε το υπουργείο στο master plan του ιδιώτη ή είχε πρότερη συνεννόηση μαζί του.

»Η υπουργός στριμώχτηκε και είναι σε σύγχυση γιατί στη Βουλή μίλησε για το Διοικητήριο, βάζοντας στοιχεία που αφορούν τη βίλα Αποστολίδη, που ήταν σκάνδαλο γιατί χτίστηκε τη δεκαετία του '50, κρίθηκε κατεδαφιστέα από την Πολεοδομία τη δεκαετία του '80 και ύστερα από επτά χρόνια χαρακτηρίστηκε έργο τέχνης. Χτίστηκε πάνω στη βάση της παλιάς Σκάλας και έχει αλλοιωθεί ο περιβάλλων χώρος».

Εκκληση

Για την αυθαίρετη βίλα έψεξε η βουλεύτρια της Νέας Αριστεράς Σία Αναγνωστοπούλου την υπουργό, κάνοντας λόγο για καταπατημένο δημόσιο χώρο και γιατί «η κεντρική ιδέα είναι ότι η Ελλάδα, και η περιοχή των Κυκλάδων, θα είναι μια Disneyland».

«Με εντυπωσίασε πάρα πολύ το master plan της ιδιωτικής εταιρείας, που ξεκινάει με την "εμπειρία της επίσκεψης", ενώ το master plan του ΕΜΠ ξεκινάει με την ανασυγκρότηση του μουσειακού, ιστορικού χώρου του Μεγάλου Λιβαδιού» είπε η κ. Αναγνωστοπούλου, απευθύνοντας έκκληση να σταματήσει οποιοδήποτε σχέδιο και να χαρακτηριστεί επιτέλους διατηρητέο μνημείο η Σκάλα στο Μεγάλο Λιβάδι.

«Επειδή πρόκειται για ιστορικό μνημείο μεγάλης σημασίας -ήταν τα μεταλλωρυχεία εκεί, έχουμε τη μεγάλη απεργία του 1916 με τους νεκρούς μεταλλωρύχους-, αυτό το σημείο, το νοτιοδυτικό μέρος της Σερίφου, έπρεπε να είναι ένας μουσειακός ιστορικός χώρος και εκεί να αναδειχθεί και η καινοτομία, για την οποία τόσο φωνάζει η κυβέρνηση, και να προσαρμοστεί ο τουρισμός με απέραντο σεβασμό σε αυτό που έχει γίνει στην περιοχή», είπε η κ. Αναγνωστοπούλου.

Οι αρμοδιότητες του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής Σύρου

Το προεδρικό διάταγμα επί Σηφουνάκη (930Δ 24.10.2002) προέβλεπε την εκτέλεση έργων διαμόρφωσης εδάφους ή ανέγερσης νέων κτισμάτων σε απόσταση μεγαλύτερη των 100 μ. από τις στοές και τις εγκαταστάσεις εξόρυξης και επιτρέπει κατ’ εξαίρεση έργα έπειτα από ειδική μελέτη που εγκρίνεται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Αιγαίου.

Ο γενικός γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, Μανώλης Κουτουλάκης, υποστηρίζει στην «Εφ.Συν.» ότι η επίμαχη μελέτη πρέπει μετά το ΥΠΠΟ να υποβληθεί στο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής Σύρου, που δεν υπάγεται στη ΓΓΑΙΝΠ, γιατί έχουν καταργηθεί τα Συμβούλια Χωροταξίας Οικισμού και Περιβάλλοντος.

«Ευνόητο είναι, όπου στο ειδικό Διάταγμα της Σερίφου αναφέρεται οι “αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Αιγαίου” να εννοείται το ΣΧΟΠ Σύρου, το οποίο έχει καταργηθεί και με τον ν.4030/2011 και το αρ. 7, παρ1i, του ν. 4495/2017 (αφορά τις αρμοδιότητες των Σ.Α.) όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, έχει πάψει να ασκεί την εν λόγω αρμοδιότητα και έκτοτε ασκείται από την αρμόδια υπηρεσία για τον έλεγχο όσων αναφέρονται στο Π.Δ.».