Παραμένει ακηδεμόνευτο το Εθνικό Αστεροσκοπείο

Στροφή 180 μοιρών από την κυβέρνηση στο θέμα της υπαγωγής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στο υπουργείο Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Κρίσης. Η κυβερνητική απόφαση να ντύσει στο «χακί» τους ερευνητές του ιδρύματος αποσύρεται, καθώς το μεγαλύτερο ερευνητικό ίδρυμα της χώρας παραμένει, με απόφαση του Κυριάκου Μητσοτάκη, στη Γενική Γραμματεία Ερευνας και Καινοτομίας του υπουργείου Ανάπτυξης. Οπως φαίνεται, ο πρωθυπουργός, έστω και την ύστατη στιγμή, αντιλήφθηκε πως δεν μπορεί να έχει απέναντί του το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας, αμαυρώνοντας την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό, βάζοντας πολιτικούς περιορισμούς στην ερευνητική διαδικασία, η οποία εξ ορισμού απαιτεί ελεύθερο ακαδημαϊκό περιβάλλον για να πραγματωθεί.

Η αιφνίδια αλλαγή στάσης καταγράφεται επισήμως στο Σχέδιο Νόμου του υπουργείου Ανάπτυξης, στο 73ο και τελευταίο άρθρο του, στις «καταργούμενες διατάξεις». Οπως αναφέρεται, «καταργούνται: α) το άρθρο 19 και η παρ. 1 του άρθρου 21 του ν. 5075/2023 (Α΄ 206), περί μεταφοράς του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας και β) η παρ. 1 του άρθρου 52 του ν. 5116/2024 (Α΄ 100), περί παράτασης της προθεσμίας μεταφοράς της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας και του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας». Η συζήτηση του επίμαχου νομοσχεδίου ολοκληρώθηκε χθες στην αρμόδια Κοινοβουλευτική Επιτροπή και αναμένει την εισαγωγή του στην Ολομέλεια.

Παραδοχή του λάθους

Με την παρούσα απόφαση η κυβέρνηση παραδέχεται πόσο εσφαλμένη, ακατανόητη και ανορθολογική ήταν η μέχρι τώρα στάση της καθώς η υπαγωγή της ΕΜΥ και του ΕΑΑ στο υπουργείο Πολιτικής Προστασίας δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί ούτε με επιστημονικά ούτε με διοικητικά κριτήρια, αφού το ίδρυμα θα υποβαθμιζόταν σε μια απλή υπηρεσία ενός υπουργείου. Εξάλλου, το Αστεροσκοπείο παράγει πλήθος ερευνών και υπηρεσιών, μικρό μέρος μόνο των οποίων σχετίζεται με την Πολιτική Προστασία.

Τη διαφωνία τους με την υπαγωγή του είχαν εκφράσει πλήθος επιστημόνων, συλλόγων εργαζομένων και φορέων, όπως η Σύνοδος των Προέδρων των ερευνητικών κέντρων και τεχνολογικών φορέων, ο Σύλλογος Ερευνητών και ο Σύλλογος Προσωπικού του ΕΑΑ. Συνολικά περισσότεροι από 2.500 επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό διατύπωσαν την αντίθεσή τους με τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς, ανάμεσά τους από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, όπως Harvard, MIT, Cambridge, ESA, NASA κ.ά.

Σαφής εικόνα για τον λόγο της στροφής της κυβέρνησης, σε ένα θέμα, μάλιστα, που είχε γίνει σημαία της τους προηγούμενους μήνες, δεν υπάρχει ώς τώρα. Ενας παράγοντας που φαίνεται πως έπαιξε τον ρόλο του ήταν η... σύγκριση με τη διεθνή πραγματικότητα: σε όλη τη Δύση, τα ερευνητικά κέντρα και ινστιτούτα είτε υπάγονται στο υπουργείο Παιδείας/ Ερευνας είτε στο υπουργείο Ανάπτυξης. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο βρίσκεται, άλλωστε, σε συνεχή συνεργασία με ομοειδή κέντρα στο εξωτερικό.

Υπενθυμίζεται πως μετά τις περσινές καταστροφικές πυρκαγιές διατυπώθηκαν ατυχείς δηλώσεις κυβερνητικών παραγόντων περί δήθεν «πολιτικοποίησης» του Αστεροσκοπείου, για να ακολουθήσει η επιχείρηση χειραγώγησης και ελέγχου της επιστημονικής πληροφορίας που θα βγαίνει στην κοινωνία.

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Εφ.Συν.», ο πρωθυπουργός φαίνεται πως δέχτηκε θετικές εισηγήσεις από στελέχη του υπουργείου Ανάπτυξης για παραμονή του Αστεροσκοπείου στη ΓΓΕΚ. Η απόφαση να μην προχωρήσει ο περσινός σχεδιασμός και να μπει ένα τέλος στο άκομψο μπρα ντε φερ με τους επιστήμονες φαίνεται πως είχε ληφθεί από το καλοκαίρι και ήταν μια θετική έκπληξη για τους εργαζόμενους, τη διοίκηση και τους ερευνητές του Αστεροσκοπείου.

Στις 20 Αυγούστου, μετά την καταστροφική πυρκαγιά της βορειανατολικής Αττικής, ο πρωθυπουργός είχε επισκεφθεί τα καμένα της Πεντέλης και μετέβη και στις εγκαταστάσεις του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, οι οποίες σώθηκαν τελευταία στιγμή από τη φωτιά χάρη στον ειδικό εξοπλισμό και τα μέσα πυροπροστασίας του ιδρύματος. Σε εκείνη τη συνάντηση με τη διοίκηση του ιδρύματος ο πρωθυπουργός εξέπεμψε ιδιωτικά την πρόθεσή του να πάρει εμμέσως πίσω την απόφασή του, προτείνοντας παράλληλα να υπογραφεί ένα Μνημόνιο Συνεργασίας με το υπουργείο Πολιτικής Προστασίας, πρόταση που έτσι κι αλλιώς είχε κάνει στο παρελθόν το ίδιο το Αστεροσκοπείο και την οποία αποδέχθηκε με ικανοποίηση.