«Είμαστε εργαζόμενες... ούτε συνεργάτες ούτε εθελοντές»

Δημοσιεύουμε το κείμενο που μας έστειλε η Επιτροπή Εντεταλμένων Επιτροπείας στη ΜΕΤΑδραση:

Γιατί γράφεται αυτό το κείμενο: 

Γιατί τα εργαζόμενα άτομα που παρέχουμε τις υπηρεσίες μας ως «Εντεταλμένες/οι Επιτροπείας Ασυνόδευτων Ανηλίκων» στην ΜΚΟ ΜΕΤΑδραση παραμένουμε κάθε μήνα για εβδομάδες απλήρωτα. Δεν είμαστε η εξαίρεση: Από τον Οκτώβριο του 2023 το ίδιο συμβαίνει σε συναδέλφους/ισσες και από άλλα προγράμματα της ΜΕΤΑδρασης. Οι απαντήσεις της ΜΕΤΑδρασης στα αιτήματά μας για πληρωμή είναι προσβλητικές για την αξιοπρέπειά μας ως εργαζομένων. Παρά τις επανειλημμένες υποσχέσεις για την καταβολή των δεδουλευμένων και των λειτουργικών εξόδων μας, οι καθυστερήσεις συνεχίζονται για εβδομάδες.

Το “πλαίσιο”: Ο θεσμός της Επιτροπείας Ασυνόδευτων & Χωρισμένων Ανηλίκων (1)

Η επιτροπεία των ασυνόδευτων ανηλίκων (διατείνεται ότι) συνιστά έναν θεσμό που στοχεύει στην προστασία του ανηλίκου και τη διασφάλιση των συμφερόντων και των δικαιωμάτων του. Πρόκειται, σύμφωνα με το νόμο, για μία “οιονεί οικογενειακή σχέση, που αναπληρώνει, χωρίς να υποκαθιστά, την οικογένεια, με σκοπό τη διασφάλιση της συνολικής ευημερίας του ανηλίκου”(2). Ποια, όμως, είναι η δουλειά όλων όσων είμαστε απλήρωτοι για εβδομάδες; Ποιες είναι στην πράξη οι αρμοδιότητες των “εντεταλμένων επιτροπείας ασυνόδευτων ανηλίκων” στο προσφυγικό;

Όσες και μιας/ενός κηδεμόνα: Να φροντίζουμε για το σύνολο των νομικών, ιατρικών, ψυχοκοινωνικών, εκπαιδευτικών και άλλων υποθέσεων παιδιών για τα οποία έχουμε αναλάβει επιτροπικά καθήκοντα. Να είμαστε on call 24/7, για οτιδήποτε έκτακτο ανακύψει. “Μεγάλη ευθύνη”, μπορεί να σκεφτεί κάποιος, πάντως όχι ο/η συντάκτης της Εγκυκλίου του Υπουργείου Μετανάστευσης, μιας και σε αυτήν προβλέπεται ρητά ότι, μια/ένας επαγγελματίας προσδοκάται να πραγματώσει αυτό που παραπάνω προσδιορίζεται ως “οιονεί οικογενειακή σχέση”, για το άκρως (σουρ)ρεαλιστικό πλήθος των έως και δεκαπέντε (15) ασυνόδευτων ανηλίκων έκαστος/η! Μάλιστα, στην πρώτη υποδοχή, στα νησιά, ο αριθμός αυτός (1/15) δεν ανταποκρίνεται στις…ανάγκες της πραγματικότητας.

Η οιονεί… οικογενειακή και η οιονεί εργασιακή σχέση, γιατί: 

Όπως και στο κυρίαρχο πατριαρχικό οικογενειακό μοντέλο, έτσι και στην ¨οιονεί οικογενειακή σχέση” το να παρέχεις φροντίδα σημαίνει απλήρωτη εργασία.

Η οικογένεια δεν έχει ωράριο. Έτσι και για μας, το πενθήμερο οχτάωρο είναι μόνο στα χαρτιά: Είτε Δευτέρα πρωί, είτε Σάββατο βράδυ, είτε ημέρα αργίας ή απεργίας, αν ένα παιδί βρεθεί στο νοσοκομείο, σε αστεγία, υπό κράτηση, εμείς καλούμαστε να σπεύσουμε να το συνδράμουμε. 

Είτε δουλέψουμε Κυριακή μεσημέρι είτε Πάσχα είτε Πέμπτη βράδυ, οι ώρες που αφιερώσαμε δεν λογίζονται ως υπερωρίες/υπερεργασία για τις οποίες θα αμοιφθούμε, αλλά αντικαθίστανται με ισόχρονα “ρεπό”, που πρέπει άμεσα να “εξαργυρώσουμε”.

Ωστόσο, σε αντίθεση με ό,τι είθισται στις “πραγματικές” οικογενειακές σχέσεις, τα παιδιά των οποίων έχουμε την ευθύνη, διαμένουν δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από τη δική μας κατοικία.

Τέλος, στις “πραγματικές” οικογενειακές σχέσεις, μια/ένας κηδεμόνας δεν ανανεώνει την ιδιότητά του/της ανά δίμηνο, όπως κάθε τόσο ανανεώνεται(;) η ορισμένου χρόνου σύμβασή μας.

Η μη καταβολή των δεδουλευμένων μας είναι πλέον κανονικότητα: Σαν να μη φτάνει που πληρωνόμαστε στις 15 κάθε επόμενου μήνα για τα δεδουλευμένα του προηγούμενου, όχι μόνο η πληρωμή μας δεν είναι ποτέ έγκαιρη, δεν είναι καν έγκαιρη ούτε έγκυρη η σχετική ενημέρωση που λαμβάνουμε, αν τη λάβουμε, από διάφορα- αρμόδια και αναρμόδια- πρόσωπα της Οργάνωσης. Το ληξιπρόθεσμο της καταβολής των δεδουλευμένων μας για το Μάιο, ήδη από τις 15 Ιουνίου, έβρισκε μέχρι και 23 Ιουλίου απλήρωτα ορισμένα άτομα από εμάς, ενώ παράλληλα είχε ήδη καταστεί ληξιπρόθεσμη και η οφειλή του μισθού μας του Ιουνίου.

Τα μεταφορικά μας έξοδα του μήνα Μαΐου, τέλη Ιουλίου κι ακόμα δεν είχαν ξεκινήσει να καταβάλλονται (σε ορισμένες γεωγραφικές επικράτειες, το μηνιαίο κόστος των καυσίμων μπορεί να υπερβαίνει και τα 200 ευρώ). Και αυτό δεν είναι πρωτοφανές ούτε μεμονωμένο περιστατικό. Επανέρχεται κάθε μήνα από τον Οκτώβριο του 2023. Η ενημέρωση που ανά διαστήματα λαμβάνουμε είναι ψευδής, ελλιπής ή ανακριβής, γεγονός που όχι μόνο μας προσβάλλει ως εργαζόμενους/ες/α αλλά επηρεάζει και άμεσα τις υλικές συνθήκες διαβίωσής μας και την ψυχολογία μας.

Μια γενικευμένη κατάσταση αδιαφορίας και απαξίωσης

Είτε το πρόβλημα οφείλεται στις (μη) καταβολές των κονδυλίων από το Υπουργείο, όπως ενίοτε το ίδιο παραδέχεται, είτε στην αφερεγγυότητα της ΜΕΤΑδρασης ως εργοδότριας “ανθρωπιστικής” οργάνωσης, τελικοί αποδέκτες και αποδέκτριες είμαστε οι εργαζόμενοι/ες που καλούμαστε ανά πάσα στιγμή να συνδράμουμε μια από τις πλέον ευάλωτες ομάδες, αυτήν των ασυνόδευτων ανηλίκων. Φυσικά, η μεταχείριση που επιφυλάσσεται στις/στους εντεταλμένους επιτροπείας δεν αποτελεί εξαίρεση στη μεταχείριση που επιφυλάσσεται στα υπόλοιπα εργαζόμενα άτομα στη ΜΕΤΑδραση και στο προσφυγικό εν γένει, αλλά και στις ίδιες τις πληθυσμιακές ομάδες μεταναστ(ρι)ων και προσφυγ(ισσ)ων, για τις οποίες Κράτος και φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών ισχυρίζονται ότι μεριμνούν.

Κάθε μέρα μας γίνεται όλο και πιο σαφές ότι είμαστε ανεπιθύμητες/οι, όταν απαξιώνεται τόσο η εργασία όσο και η ύπαρξή μας η ίδια, όταν καλούμαστε να διαχειριστούμε γραφειοκρατικές διαδικασίες που μόνο αναπαράγουν αντί να επιλύουν τα αδιέξοδα για τους ανθρώπους που ευθύνη μας είναι να συνδράμουμε, όταν εξωθούμαστε συστηματικά στην εξουθένωση-σωματική και ψυχική, τόσο εμείς όσο και οι ίδιοι οι μετακινούμενοι πληθυσμοί, που βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε αυτά τα τεχνητά αδιέξοδα.

Αι(ρω)τήματα

Πόσο προστατευτικά λειτουργεί ο θεσμός της Επιτροπείας, από δήθεν φορείς “παιδικής προστασίας” μετακυλίοντας σε εργαζόμενες/ους με συμβάσεις δύο μηνών αρμοδιότητες που όχι μόνο δε μας αναλογούν, αλλά και που λειτουργούν βλαπτικά για τα συμφέροντα και τα δικαιώματα των παιδιών; Είναι, αλήθεια, δουλειά μιας/ενός κηδεμόνα να παρίσταται ενώπιον της Αρχής Προσφυγών για την εκπροσώπηση ενός παιδιού σε δεύτερο και τελευταίο βαθμό και όχι του δικηγόρου, όπως συμβαίνει για όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις αιτούντων άσυλο; 

Πώς είναι φύσει και θέσει δυνατόν ένας/μια εργαζόμενος/η να αναλαμβάνει, κατά το νόμο προβλεπόμενα, την ευθύνη για δεκαπέντε ασυνόδευτους ανηλίκους;

Πώς είναι δυνατόν ένας/μια/ένα εργαζόμενος/η/ο να αναλαμβάνει την ευθύνη για δεκαπέντε ανηλίκους και να παραμένει σε μηνιαία βάση απλήρωτος για εβδομάδες;

Πώς διασφαλίζει η Γενική Γραμματεία “Θεσμικής Προστασίας και Ευάλωτων Πολιτών” την ευημερία των ασυνόδευτων ανηλίκων όταν δε μπορεί να διασφαλίσει ότι οι εργαζόμενοι/ες που οριζόμαστε ως κηδεμόνες αυτών πληρωνόμαστε στο τέλος του μήνα για την εργασία που παρέχουμε; Όταν διερμηνείς, αλλά και εργαζόμενες/οι σε δομές φιλοξενίας, βασικοί σύμμαχοι στην επιτέλεση του ρόλου μας, βρίσκονται επίσης υπό συνθήκες εργασιακής επισφάλειας, απληρωσιάς και υποστελέχωσης;

Ενάντια στην απλήρωτη εργασία, στις καθυστερήσεις στην μισθοδοσία, στην υπερωριακή απλήρωτη απασχόληση, στην αναλωσιμότητα που επιβάλλουν οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου, στον διαρκή ψυχολογικό εκφοβισμό, προτάσσουμε την αλληλεγγύη μας και διεκδικούμε τα αυτονόητα:

• Άμεση και έγκαιρη καταβολή των δεδουλευμένων και των μηνιαίων εξόδων και οδοιπορικών για όλα τα εργαζόμενα άτομα στη ΜΕΤΑδραση.
• Συμβάσεις εργασίας αορίστου χρόνου.
• Ελάττωση της αναλογίας 1/15 στο μισό.
• Αποσυμφόρηση των αρμοδιοτήτων που μετακυλίονται στις/στους εντεταλμένους επιτροπείας 
• Ουσιαστική προάσπιση των συμφερόντων και των δικαιωμάτων των ασυνόδευτων ανηλίκων.

(1) Το Εθνικό Σύστημα Επιτροπείας, με την ισχύουσα μορφή του, τέθηκε σε εφαρμογή από τα τέλη του 2023 και την εργολαβία αυτού, για το διάστημα 1/11/2023-31/12/2024, ανέλαβαν οι ΜΚΟ ΜΕΤΑδραση και PRAKSIS κατά 70% και 30% αντίστοιχα#. Οι δύο ΜΚΟ, νομικά πρόσωπα με την ιδιότητα των Επιτρόπων, καλούνται να αναθέσουν σε/εξουσιοδοτήσουν φυσικά πρόσωπα, δηλαδή εργαζόμενες/ους, την κηδεμονία των ασυνόδευτων ανηλίκων. Τα φυσικά αυτά πρόσωπα επαγγέλλονται “εντεταλμένα επιτροπείας ασυνόδευτων ανηλίκων”.

(2) Όταν μιλάμε για ασυνόδευτους/χωρισμένους ανηλίκους (στην Ελλάδα), αναφερόμαστε σε ανθρώπους κάτω των 18 ετών που δεν έχουν την ελληνική ή άλλου κράτους μέλους της ΕΕ ιθαγένεια, αλλά βρίσκονται στη χώρα μας χωρίς τη συνοδεία των γονέων τους. Τα παιδιά αυτά λογίζονται ως ασυνόδευτοι/χωρισμένοι ανήλικοι ανεξάρτητα από: α. το νομικό καθεστώς τους (αιτούντα άσυλο, μετανάστες, πρόσφυγες), και β. τη στεγαστική συνθήκη στην οποία βρίσκονται (μπορεί να μένουν σε κέντρα φιλοξενίας, σε camps, σε διαμερίσματα ημιαυτόνομης διαβίωσης, σε επισφαλείς συνθήκες διαβίωσης με συγγενείς ή με ομοεθνείς). Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Μετανάστευσης, τον Ιούνιο του 2024 ο εκτιμώμενος αριθμός ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα ανέρχεται στους 2.022.