Οσο το φθινόπωρο δίνει τη θέση του στον χειμώνα και ο φόβος μίας νέας πλημμύρας κυριεύει τους κατοίκους της θεσσαλικής πεδιάδας, νέα στοιχεία έρχονται στο φως για την επικίνδυνη διαχείριση του ανυπολόγιστου αριθμού νεκρών ζώων που άφησε η κακοκαιρία «Daniel» στις αρχές Σεπτεμβρίου, αποκαλύπτοντας μία ζοφερή εικόνα για την περιοχή.
Σύμφωνα με πληροφορίες από κτηνοτρόφους και κατοίκους (τα στοιχεία τους βρίσκονται στη διάθεση της εφημερίδας), νεκρά ζώα παραμένουν άταφα δυόμισι μήνες μετά τις πλημμύρες σε κτηνοτροφικές μονάδες στην περιοχή της Φαρκαδόνας, του Παλαμά, του Βλοχού και της Μεταμόρφωσης, καθώς δεν έχει ολοκληρωθεί το έργο της περισυλλογής.
Την ίδια στιγμή, ο τρόπος που διαχειρίστηκαν οι τοπικές αρχές τον όγκο των νεκρών ζώων με μαζική ταφή, χωρίς να τηρούνται οι προδιαγραφές, προκαλεί φόβους ότι έχουν εκτεθεί σε σοβαρό υγειονομικό κίνδυνο ολόκληροι οικισμοί από ενδεχόμενη μόλυνση των πηγών ύδρευσης και άρδευσης όπως και από τις τοξίνες και τα βακτήρια που έχουν ήδη απελευθερωθεί στον ορίζοντα, απειλώντας το οικοσύστημα και την ανθρώπινη υγεία.
Ασυνεννοησία
Μαρτυρίες κατοίκων κάνουν λόγο για ασυνεννοησία σε θεσμικό επίπεδο ως προς τον τρόπο διαχείρισης της επικίνδυνης βιομάζας. Οι αρχικές οδηγίες από την Περιφέρεια Θεσσαλίας υποδείκνυαν στους κτηνοτρόφους να διαχειριστούν οι ίδιοι τα νεκρά τους ζώα, παρά το γεγονός πως υπάρχει ανάδοχος εταιρεία, η Kafsis ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΕ, η οποία έχει λάβει αναθέσεις ύψους σχεδόν 8 εκατομμυρίων ευρώ για την υλοποίηση προγράμματος για συλλογή και διαχείριση νεκρών ζώων στις περιοχές της Θεσσαλίας, της Κεντρικής Μακεδονίας και της Δυτικής Ελλάδας διάρκειας δύο ετών.
Σύμφωνα με μέλος του Σωματείου Πλημμυροπαθών Καρδίτσας και αλληλέγγυους, πολλοί κτηνοτρόφοι που έθαψαν μόνοι τους τα ζώα δεν είχαν κατάλληλη ενημέρωση και δεν χρησιμοποίησαν ασβέστη και πλαστικό, όπως προβλέπεται, ενώ το ίδιο έκαναν και εργολάβοι που ανέλαβαν το έργο της ταφής, αγνοώντας παντελώς τα πρωτόκολλα.
Οι κοινοτικές οδηγίες αναφέρουν ρητά πως ενδείκνυται η αποτέφρωση για ζωικά απόβλητα επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία και το οικοσύστημα (ν. 1069/2009 ΕΚ). Ωστόσο μεγάλος αριθμός νεκρών ζώων τάφηκαν είτε μαζικά σε αυτοσχέδιους χώρους είτε σε χώρους υγειονομικής ταφής, ορισμένοι από τους οποίους φαίνεται να μην πληρούν τις προδιαγραφές είτε γιατί βρίσκονται κοντά σε γεωτρήσεις είτε γιατί βρίσκονται σε πρώην χωματερή (μη συμπαγές χώμα). Τοπικός πολιτικός παράγοντας καταγγέλλει πως η εταιρεία Kafsis δεν ολοκλήρωσε ποτέ το έργο της συγκομιδής στα όρια Παλαμά προς Καλυβάκια, με αποτέλεσμα να αναλάβει το έργο ιδιώτης, ο οποίος ξεφόρτωνε τα νεκρά ζώα 1 χλμ. έξω από τον Παλαμά και τα έθαβε επί τόπου.
«Στην αρχή τα θάβανε χωρίς ασβέστη. Υπάρχει κτηνοτροφική μονάδα στα 100 μ. από κει που τα θάψανε, η οποία είχε κοντά χίλια ζώα που πνίγηκαν. Το κακό είναι ότι εκεί που τα θάψανε είναι παλιά χωματερή και δεν υπάρχει συμπυκνωμένο χώμα - προχθές που έβρεξε πλημμύρισε ξανά το σημείο. Αν ξαναλειτουργήσει η κτηνοτροφική μονάδα, θα αντλεί μολυσμένο νερό για να ποτίζει τα ζώα που θα παράγουν γάλα», αναφέρει.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε μετά τα προβλήματα που παρουσίασε ο καυστήρας της μονάδας αποτέφρωσης που χρησιμοποιεί η Kafsis στη Λάρισα, με αποτέλεσμα να χαλάσει και να μην μπορεί να διαχειριστεί νεκρά ζώα. «Θεώρησαν λοιπόν σωστό από την Περιφέρεια να ’ρθουν να σκάψουν απέναντι από τη δικιά μου σταβλική εγκατάσταση, στα 80-90 μέτρα. Θάψαν εκεί πάνω από 1.000 νεκρά ζώα.
»Δεν μπορώ να βάλω ζωντανά εκεί τώρα. Πώς θα τραβήξω νερό να τα ποτίσω; Τους τάφους που άνοιξαν για τα ζώα τούς είχαν ανοιχτούς μέχρι και πριν από μία βδομάδα. Εγώ στην εγκατάστασή μου μέσα έχω ακόμα νεκρά ζώα», σημειώνει κτηνοτρόφος από την περιοχή του Παλαμά.
Οπως ισχυρίζεται, η Kafsis ανέλαβε τη συγκομιδή για μόνο μία κτηνοτροφική εγκατάσταση από την περιοχή του Παλαμά. Ο ίδιος και άλλοι κτηνοτρόφοι της περιοχής αναφέρονται μάλιστα σε εντολή του δημάρχου Παλαμά Γιώργου Σακελλαρίου προς κτηνοτρόφους «να πάνε να πετάξουν μέσα στο ποτάμι τα νεκρά ζώα».
Από την πλευρά του, ο κ. Σακελλαρίου, μιλώντας στην «Εφ.Συν.», διαψεύδει κατηγορηματικά τα περί εντολής: «Ουδέποτε έδωσα τέτοια εντολή. Αρχικά η διαχείριση των νεκρών ζώων δεν αποτελεί αρμοδιότητα του δήμου, αλλά της Περιφέρειας. Το ότι ισχυρίζεστε τέτοια πράγματα με προσβάλλει», μας είπε. Αλλος κτηνοτρόφος, που έχασε 6.500 ζώα, σημειώνει πως η συγκομιδή των νεκρών ζώων του τελείωσε στις αρχές του Οκτώβρη, με τα νεκρά ζώα να παραμένουν επί ένα μήνα στις σταβλικές εγκαταστάσεις του, ενώ στην αποκομιδή βοήθησαν δύο συγγενείς του και ένα εξωτερικό συνεργείο που μίσθωσε η Περιφέρεια, αλλά όχι η Kafsis.
«Τα κουβάλησα μόνος»
«Δεν με βοήθησαν να βγάλω τα ζώα έξω. Κουβάλησα 650 νεκρά ζώα μόνος μου μέχρι την περίφραξη. Ξέρω από συναδέλφους πως τα περισσότερα από τα ζώα θάφτηκαν λίγο πιο έξω απ’ το χωριό του Παλαμά», αναφέρει άλλος κτηνοτρόφος, που κατάφερε να σώσει μόνο τα 150 από τα 800 ζώα του.
Στο Κουλούρι Λάρισας, κτηνοτρόφος που έχασε 655 ζώα αναφέρει πως τα ζώα που παρασύρθηκαν προς τον Πηνειό και το χωριό Κάρλα άφησαν υπολείμματα σε προχωρημένη πλέον σήψη, που αποτελούν σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία. Αλλά και στη Φαρκαδόνα, κάτοικος καταγγέλλει πως κοντά στην περιοχή του Προφήτη Ηλία υπήρχαν δύο οικογενειακές επιχειρήσεις με 60.000 γαλοπούλες που πνίγηκαν και θάφτηκαν πολύ κοντά σε κατοικημένη περιοχή και δίπλα από γεώτρηση. Προσθέτει πως ανάμεσα στην Εθνική Οδό Λαρίσης-Τρικάλων και τις λαϊκές κατοικίες υπάρχουν 200 νεκρά ζώα παρατημένα.
«Επαθαν ζημιά οι μονάδες με ευθύνη της Περιφέρειας»
Ο πρόεδρος της Kafsis A.E. Θοδωρής Κασκάνης διευκρινίζει στην «Εφ.Συν.» πως η εταιρεία έχει αναλάβει το πρόγραμμα διαχείρισης νεκρών ζώων και την ανάλυση του εγκεφαλικού τους ιστού για τυχόν μολυσματικές ασθένειες σχεδόν σε όλες τις ελληνικές περιφέρειες. Το πρόγραμμα ωστόσο αφορά αποκλειστικά ζώα που πέθαναν από φυσικά αίτια.
«Ημασταν στο πεδίο ήδη με το καθημερινό πρόγραμμα. Μετά τον “Daniel”, μας είπε η αναθέτουσα αρχή, η Κτηνιατρική δηλαδή, ότι πρέπει να βάλετε κάτω αυτό το έργο να δούμε πότε θα τελειώσει και μετά να κάνουμε τον προϋπολογισμό, να δούμε δηλαδή πού βρισκόμαστε και αν μπορείτε μετά να πληρωθείτε μέσα από το ήδη υπάρχον πρόγραμμα ή από το πρόγραμμα των φυσικών καταστροφών. Εμείς, λοιπόν, διαθέσαμε και φορτηγά δικά μας και μονάδες και φορτηγά τρίτων και αναλάβαμε αυτό το έργο. Το έργο του Daniel, λοιπόν, είναι ξέχωρο από το προηγούμενο πρόγραμμα που υλοποιούσαμε. Εμείς σαν ανάδοχοι του προϋπάρχοντος έργου αναλάβαμε και το παρόν επειδή γνωρίζαμε το πεδίο. Μετά τον “Daniel” ο συντονισμός έφυγε απ’ τη δική μας ευθύνη και πήγε στην ευθύνη της περιφέρειας», σημειώνει.
Οι προϋποθέσεις του προηγούμενου προγράμματος αφορούσαν την ύπαρξη μονάδων ενδιάμεσου χειρισμού, εξειδικευμένου προσωπικού, ειδικών οχημάτων, τελικών μονάδων διάθεσης, φορτηγών και τηλεφωνικού κέντρου. Η εταιρεία διαθέτει, σύμφωνα με τον πρόεδρό της, 30-40 οχήματα δικά της και συνεργαζόμενα σε όλη την Ελλάδα. Διαθέτει μόλις ένα δικό της αποτεφρωτήριο στην Τρίπολη, ενώ συνεργάζεται με άλλα στην Καβάλα, την Κοζάνη, την Ημαθία, τη Λάρισα. Σημειώνει: «Οταν ξεκινήσαμε το έργο μετά τον “Daniel”, η μονάδα που έχουμε στη Λάρισα είχε κλείσει, γιατί δεν υπήρχε προσβασιμότητα. Το οδικό δίκτυο για να πας στη μονάδα ήταν πλημμυρισμένο. Αποφάσισε τότε η Περιφέρεια να προχωρήσει σε μαζικές υγειονομικές ταφές. Εμείς τον πρώτο καιρό αναγκαζόμασταν να πηγαίνουμε τα νεκρά ζώα σε τρίτες μονάδες, στην Κοζάνη, στην Καβάλα, στην Τρίπολη. Προς το τέλος, λοιπόν, του έργου, γύρω στις 10 Οκτώβρη, πηγαίναν οι φορτωτές που είχε βάλει η Περιφέρεια και όπως παίρναν τα ζώα, παίρναν και τούβλα, λάσπη, πέτρες. Η μονάδα λοιπόν εμφάνισε πολύ μεγάλη ζημιά, γιατί αυτά για να οδηγηθούν στον καυστήρα περνάνε μέσα από αντλίες, οι οποίες έσπασαν. Ετσι αναγκαστήκαμε ξανά να τα πάμε σε τρίτες μονάδες».
Σε σχέση με την επιλογή της υγειονομικής ταφής ως μεθόδου διαχείρισης των νεκρών ζώων επισημαίνει: «Μια παράγραφος στη σχετική νομοθεσία λέει ότι σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και κάτω από συγκεκριμένες προδιαγραφές μπορούν να κάνουν και υγειονομική ταφή, που δεν την αναλαμβάναμε εμείς, την αναλάμβανε η Περιφέρεια. Οπότε στο ποσοστό που μας αναλογούσε εμείς πηγαίναμε και παίρναμε τα ζωικά υποπροϊόντα».
Επιβεβαιώνει πως υπήρχε δυσκολία προσέγγισης της περιοχής του Παλαμά και πως εκεί τα περισσότερα νεκρά ζώα πήγαν για υγειονομική ταφή. «Εμείς πηγαίνουμε μέχρι εκεί που μπορούμε να έχουμε πρόσβαση. Ο όγκος των ζώων που διαχειριστήκαμε και στείλαμε προς έλεγχο κατά τη διάρκεια του προγράμματος για την καταστροφή του Daniel είναι 1.881,634 τόνοι από 10/9 μέχρι 10/10. Τον αριθμό των ζώων που θάφτηκαν με υγειονομική ταφή δεν τον γνωρίζω».
Με δεδομένο πως τα νεκρά ζώα που άφησε πίσω της η πλημμύρα ξεπερνούν τις 100.000 και πως το μέγιστο βάρος της μονάδας είναι περίπου 350 kg/γουρούνι, 160 kg/πρόβατο, 650 kg/αγελάδα, ο συνολικός ζωικός όγκος που διαχειρίστηκε η εταιρεία δεν μοιάζει και τόσο μεγάλος.
«Το 90% των νεκρών ζώων έχει μαζευτεί»
Ο προϊστάμενος του Τμήματος Κτηνιατρικής Δημόσιας Υγείας της Διεύθυνσης Κτηνιατρικής Περιφέρειας Θεσσαλίας, Παναγιώτης Τσιάμπαλης, σημειώνει στην «Εφ.Συν.» πως «κατά 90% τα νεκρά ζώα έχουν μαζευτεί απ’ όλες τις περιοχές, τουλάχιστον όπου κατέστη δυνατόν να τα συλλέξουμε. Τώρα μπορεί και να έχουν μείνει 10–15 μαντριά–ερείπια, απ’ όπου δεν έχουν μαζευτεί».
Αναφερόμενος στο γεγονός πως η Περιφέρεια δεν προσέγγισε τις σταβλικές εγκαταστάσεις, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή των κτηνοτρόφων που ήρθαν σε επαφή με νεκρά ζώα, ο κ. Τσιάμπαλης παραπέμπει στη σχετική νομοθεσία του 2009 και την τροποποίηση του 2011. Ωστόσο, σύμφωνα με αυτή τη νομοθεσία, η υγειονομική ταφή ταξινομείται ως έσχατη λύση ειδικά σχετικά με τα ζωικά απόβλητα τύπου 1 (επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία και το οικοσύστημα).
Ως προς το αν ακολουθήθηκαν τα σχετικά ευρωπαϊκά πρωτόκολλα κατά τη διαδικασία της υγειονομικής ταφής των νεκρών ζώων, ο κ. Τσιάμπαλης αναφέρει: «Δεν μπορώ να σας απαντήσω αν ακολουθήθηκαν σε όλες τις περιπτώσεις καθώς δεν ήμουν παρών σε όλες. Εχω την αίσθηση ότι σε ένα μεγάλο ποσοστό, 90%, ακολουθήθηκαν». Αναφορικά με το γεγονός πως οι έκτακτες αναθέσεις δεν έχουν ανεβεί στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ σημειώνει πως «είναι στη διαδικασία που προχωράνε τώρα με τις οικονομικές επιτροπές».
Οι αρχικές οδηγίες από πλευράς Περιφέρειας που ανέθεταν στους κτηνοτρόφους την ταφή των ζώων φαίνεται να έχουν εκθέσει ολόκληρους οικισμούς σε κίνδυνο. Η Kafsis δεν φάνηκε ικανή να διαχειριστεί καμία από τις μεγάλες κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, την ώρα που οι αρμόδιες αρχές φαίνεται να πετούν η μία στην άλλη το μπαλάκι της ευθύνης για τη διαχείριση των νεκρών ζώων.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας