Μπορεί και να συνηθίσεις τη βρομιά και τη δυσωδία, αλλά όχι την απελπισία

«Απόλυτη καταστροφή», «μας έπνιξαν, δεν πνιγήκαμε», «ευγνωμονούμε τους εθελοντές»: οι φράσεις που ακούς σε επανάληψη σε πληγείσες περιοχές της Καρδίτσας, της Λάρισας και των Τρικάλων και συνοψίζουν τις μεγάλες ευθύνες και την απουσία του κράτους κατά τις φονικές πλημμύρες του Σεπτεμβρίου.

Περπατώντας ανάμεσα στα ίχνη των ορμητικών νερών, ανάμεσα σε διαλυμένα τρακτέρ και κομπίνες, μπορεί και να συνηθίσεις τη βρομιά και τη δυσωδία, όχι όμως την απελπισία των ανθρώπων που από τη μια μέρα στην άλλη έμειναν άστεγοι ή/και άνεργοι, αλλά ακόμα πολλοί δεν έχουν λάβει τις πενιχρές αποζημιώσεις για τις άμεσες ανάγκες και τις οικοσκευές. Δύο μήνες μετά φιλοξενούνται σε φίλους και συγγενείς ή νοικιάζουν και επιστρέφουν για να καθαρίζουν τα σπίτια τους. Οσοι δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα, αναγκάζονται να ζουν μέσα στην υγρασία και τη μούχλα.

Στην ερώτηση πώς είστε σήμερα απαντούν «αβοήθητοι» και αμέσως επιστρέφουν οι μνήμες από τις τρομακτικές ώρες της καταστροφής. Μιλούν για αντιπλημμυρικά έργα και φράγματα που δεν έγιναν, για λάθη στα αναχώματα, για ακαθάριστα χαντάκια, για τις προειδοποιήσεις που δεν έλαβαν, παρά μόνο εκ των υστέρων, προκειμένου να σώσουν εγκαίρως τον εαυτό τους και το βιος τους.

Παλαμάς - Βλοχός

Ογκοι σκουπιδιών από ό,τι απέμεινε από υπάρχοντα των ντόπιων σε «υποδέχονται» στην είσοδο του Παλαμά Καρδίτσας, που όπως και ο Βλοχός είχε θαφτεί κάτω από το νερό. «Εκατό χρόνια δεν είχαμε πνιγεί. Δεν υπήρχαν έργα, δεν υπήρχαν δρόμοι, ήταν χωμάτινοι» λέει ο Κώστας Μαντές, συνταξιούχος του ΟΓΑ, αναφερόμενος στις καταγγελίες για παρέμβαση από τοπικές αρχές προκειμένου να μην πλημμυρίσει ο Δήμος Καρδίτσας, παρότι έτσι θα πλημμύριζαν χωριά της περιοχής.

Εχασε το πατρικό του, ένα από τα τουλάχιστον 170 πλίνθινα σπίτια που κατοικούνταν και κατέρρευσαν στον Παλαμά. Ακόμα κοιμάται σε ράντζο στο κλειστό γυμναστήριο μαζί με 20 κατοίκους από τον Βλοχό, τον Κοσκινά, τη Μεταμόρφωση και την Αστρίτσα. «Ηρθα μόνος μου εδώ, γιατί σκέφτηκα ότι έχει σκάλες. Αναγκαστικά έμεινα. Ας μου δώσουν ένα οίκημα να βάλω στο οικόπεδό μου. Αλλά δεν γίνεται τίποτα. Εγώ δεν θέλησα ποτέ από το κράτος τίποτα. Μου έφταναν αυτά που είχα, ζούσα την οικογένειά μου. Θέλω έστω την αποζημίωση» τόνισε ο 80χρονος.

Εξω από το κτίριο στοιβάζονται παλέτες από τρόφιμα, νερά και είδη πρώτης ανάγκης. Αποτελούν ένα μόνο μέρος των δωρεών που εστάλησαν απ' όλη την Ελλάδα χάρη στη συγκλονιστική ανταπόκριση του κόσμου. Ομως μόλις πέντε λεπτά μακριά και λίγα μέτρα από το Λύκειο Παλαμά βρίσκεται η κτηνοτροφική μονάδα του Κώστα Κόκουλη, η οποία έχει καταστραφεί σχεδόν ολοκληρωτικά και έχει μετατραπεί σε εστία μόλυνσης. Πνίγηκαν 370 ζώα, πλημμύρισαν 15.000 δέματα με ζωοτροφές και 230 στρέμματα με βαμβάκια, καλαμπόκια, τριφύλλια.

Μέσα στον στάβλο λοφίσκοι από κοπριά και υπολείμματα πεθαμένων ζώων, έξω από δέματα με φυράματα. «Σκουλήκιασαν, βρομίζουν, σαπίζουν κι ακόμα είναι εδώ. Δεν έχουμε δικαίωμα να τα πετάξουμε, γιατί πρέπει ο δήμος να παραχωρήσει μέρος να τα θάψουν. Ακόμα δεν έχουμε πάρει απάντηση ούτε ποιος θα τα πάρει, ούτε πού θα πάνε. Χρειάζονται γύρω στα 30 φορτηγά για να απομακρυνθούν. Δεν έχει έρθει κανείς να δει τι ζημιά έγινε. Δεν είχαν ενημερώσει να απομακρύνουμε τα ζώα μας ως όφειλαν. Το πρωί τα άρμεξα και το βράδυ έγινε η καταστροφή. Με χίλια ζόρια μπορέσαμε να σωθούμε εμείς οι ίδιοι. Ηταν οδυνηρό όταν μόνοι, με τα χέρια μας, βγάλαμε τα νεκρά ζώα και έρχονταν και τα φόρτωναν για την καύση» μας λέει.

«Δεν πρέπει κάποιος να πληρώσει γι' αυτό; Το εισόδημα που χάνουμε κάθε μέρα ποιος θα το αποζημιώσει; Με τα 80 ευρώ για κάθε ζώο από τον ΕΛΓΑ, ενώ αξίζουν πάνω από 300 ευρώ; Κι αν μας δώσουν, όπως έταξαν για να μας γελάσουν, θηλυκά αρνάκια που θα γεννηθούν τώρα, δεν συμφέρει, γιατί χάνουμε την παραγωγή δύο χρόνων. Θα πρέπει και να τα ταΐσουμε, να τα μεγαλώσουμε και να τα κάνουμε μάνες. Οπότε θα μας βάλουν κι άλλο μέσα, αντί να μας βοηθήσουν» εξηγεί, ενώ σε ό,τι αφορά τα κονδύλια του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης για ζωοτροφές καταγγέλλει το εξής: «Μέχρι σήμερα μας μοίρασαν από 8 κιλά καλαμπόκι για κάθε ζώο. Και μισό κιλό να του δώσεις υποσιτίζοντάς το, φτάνουν για 16 μέρες. Ενα ζώο σε αυτή την κατάσταση πρέπει να τρώει 1,5 κιλό κάθε μέρα. Ευτυχώς κάποιοι συνάνθρωποι έστειλαν βοήθεια για να μπορέσουμε να τα ζήσουμε ώς τώρα».

Η Κατερίνα είχε ζήσει στα 18 της την πλημμύρα του 1995 στη Μεταμόρφωση και όποτε βρέχει ξαγρυπνά εξαιτίας του κινδύνου για νέες πλημμύρες. Είναι μία από τις εργαζόμενες στα εργοστάσια της περιοχής, οι οποίες βγήκαν σε αναστολή σύμβασης εργασίας, όμως ακόμα δεν έχουν εισπράξει τα 534 ευρώ ούτε για τον πρώτο ούτε για τον δεύτερο μήνα. «Δούλευα βραδινή και δεν ήμουν σπίτι για να σώσω κάτι. Στη διαδρομή Βλοχός - Παλαμάς κρέμονταν λάστιχα ποτίσματος πάνω στα καλώδια της ΔΕΗ. Σαν να παίζαμε σε ταινία θρίλερ. Εφτά μέτρα νερό στον Βλοχό στην πρώτη πλημμύρα. Ενα μέτρο στη δεύτερη. Το σπίτι τώρα έχει μια σπιθαμή, 30 εκατοστά, βούρκο. Τουλάχιστον 25.000-30.000 ευρώ ζημιά, επειδή το νερό έμεινε 15 μέρες. Οι σκεπές έχουν πάρει κλίση προς τα μέσα, τα ταβάνια είναι ραγισμένα, κοντεύουν να πέσουν. Ο καταψύκτης κυκλοφορούσε στη βεράντα με ένα αγριογούρουνο μέσα. Πρέπει να ξηλωθούν τα ηλεκτρικά, γιατί το ψυγείο έπεσε στον πάγκο και ξήλωσε τις πρίζες» μας λέει η 45χρονη.

Λάρισα - Σωτήριο 

Και στις πληγείσες αστικές περιοχές της Λάρισας η ίδια εικόνα. Φουσκωμένοι τοίχοι και κουφώματα, πόρτες που δεν κλείνουν, σοβάδες που πέφτουν. Στις Εργατικές Κατοικίες της Γιάννουλης ο κ. Κώστας, άνεργος 62 ετών, περιμένει πότε θα καταβληθεί το επίδομα ενοικίου και ώς τότε ζει στο «κίτρινο» σπίτι του παρά τον κίνδυνο για την υγεία του. «Πρώτα έμενα στο γυμναστήριο της πόλης, μετά σε ξενοδοχείο, αλλά μας έδιωξαν. Μην τα συζητάς. Παίρνω τα 200 ευρώ του ΚΕΑ. Ολοι μάς έχουν ξεχάσει εντελώς. Δεν μπορώ να πω τίποτα. Ερχεται χειμώνας, πώς θα μείνουμε εδώ;» διερωτάται.

Η κ. Χαρίκλεια, γειτόνισσά του, που επίσης είχε την ατυχία να μένει σε ισόγειο, ζει μέσα στην υγρασία. «Δύο μήνες πλένω συνέχεια. Πότε θα στεγνώσουν για να βάψω; Θα σηκωνόμουνα να φύγω, αλλά δεν μπορώ. Είμαστε φτωχοί, με μια σύνταξη του άντρα μου. Δεν έχουμε πάρει ούτε φράγκο από αποζημίωση. Οι σόμπες κατεστραμμένες, θέρμανση δεν υπάρχει. Είναι όλα δανεικά· έπιπλα και ρούχα. Ο,τι έσωσα είναι σε κούτες. Πού να τα βάλω; Μόνο οι εθελοντές με βοήθησαν, ο Ερυθρός Σταυρός και ο Στρατός. Σε αυτή την ηλικία παιδευόμαστε έτσι...».

Λίγο παρακάτω συναντάμε τον Βασίλη Παππά να καθαρίζει ακόμα λάσπες από υπόγεια με αποθήκες. «Μόνοι μας καθαρίζουμε, μόνοι μας κουβαλάμε. Είχαν απαιτήσεις να πετάμε εμείς τα πράγματά μας στον δρόμο. Γερόντια είναι στο νοσοκομείο, γιατί προσπάθησαν να σηκώσουν βάρος. Είμαστε στο έλεος του Θεού. Δεν πάτησε κανείς το πόδι του εδώ από περιφέρεια και δήμο εκτός των απεσταλμένων. Για 5.000 κάτοικους έστειλαν δύο μηχανήματα και ένα φορτηγό. Τα εκλογικά κέντρα ξέρουν να τα φτιάχνουν! Αφήσαμε εμείς κάτι απλήρωτο στον δήμο; Χάθηκαν τόσα και η βοήθεια είναι μηδαμινή. Και λένε για φυσική καταστροφή. Ηταν εγκληματική ενέργεια» υποστηρίζει και καταγγέλλει ανθρώπινη παρέμβαση για να προστατευτεί η πόλη της Λάρισας, όπως επίσης την ακαταλληλότητα της τοποθεσίας για την οικοδόμηση οποιασδήποτε κατοικίας. «Μας το είπαν αφού ήρθαμε στις Εργατικές. Ηταν τρία ποτάμια εδώ. Τα λάθη είναι τραγικά» είπε.

Η μητέρα του Γεωργία δεν επλήγη, αλλά θέλει να μετακομίσει μετά τα τραυματικά γεγονότα. «Ούτε κηδεία δεν μπορούμε να κάνουμε πλέον, στα νερά η εκκλησία, στη λάσπη ο ΟΑΕΕ και το σχολείο. Τα τρία εγγόνια μου διασκορπίστηκαν σε τρία διαφορετικά σχολεία» μας λέει η 64χρονη.

Κάτοικοι καταγγέλλουν πως μετά την ήττα του στις αυτοδιοικητικές εκλογές ο δήμαρχος Λαρισαίων αθέτησε την εξαγγελία του για μηδενικά τιμολόγια από τη Δημοτική Επιχείρηση Υδρευσης Αποχέτευσης Λάρισας με έναρξη ισχύος από 1η Σεπτεμβρίου 2023, καθώς έλαβαν «φουσκωμένους» λογαριασμούς.

«Εχουμε ρίξει απίστευτα κυβικά νερού για να πλύνουμε και τους δρόμους 20 φορές. Ολα τα λύματα της πόλης βγαίναν εδώ» μας λένε στην οδό Ασωπού στη Νέα Σμύρνη, μία από τις μεγαλύτερες και πιο υποβαθμισμένες συνοικίες της πόλης, όπου στις 7 Σεπτεμβρίου πίδακες με λύματα ξεπηδούσαν από τα φρεάτια, με το νερό να υπερβαίνει τα δύο μέτρα. «Πηγαίνουμε στο νοσοκομείο από πνευμονία. Ο άνδρας μου βγήκε την περασμένη εβδομάδα, εγώ κάνω ενέσεις για τη μέση. Εχουμε γονατίσει» μας λέει η Αννα στην αυλή, όπου έχει ακόμα τα πράγματά της, αφού αδυνατεί να καθαρίσει.

Λίμνη Κάρλα - «Το νερό έχει μνήμη»

Κάτω από το νερό βρέθηκαν περίπου 200.000 στρέμματα στον νομό, όπως αναφέρει ο Ρίζος Μαρούδας, πρόεδρος της Ενωτικής Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Λάρισας, που συμμετείχε την Τρίτη στη μαζική διαμαρτυρία στον ΟΠΕΚΕΠΕ και στον ΕΛΓΑ ζητώντας αλλαγή του κανονισμού για να αποζημιωθούν στο 100% οι ζημιές. Η Ενωτική Ομοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων Ν. Λάρισας και η Επιτροπή Αγώνα Πλημμυροπαθών Αγροτών υποστηρίζουν πως δεν έλαβαν δέσμευση για τις ημερομηνίες των προκαταβολών των ενισχύσεων των κτηνοτρόφων και ότι δεν υπάρχει απόφαση ούτε για το ποσό των τελικών αποζημιώσεων, ούτε χρονοδιάγραμμα.

Τεράστιες εκτάσεις από τα χωριά Σωτήριο, Κουλούρι, Αρμένιο, Καστρί, Καλαμάκι, Αχίλλειο, Στεφανοβίκειο και άλλα στον Θεσσαλικό Κάμπο είναι βυθισμένες στην απέραντη Λίμνη Κάρλα, μια υγειονομική «βόμβα» με νεκρά ζώα, βαρέα μέταλλα και τοξικές ουσίες. Μεγάλο μέρος της που είχε αποξηρανθεί το 1962 πλημμύρισε σχεδόν 60 χρόνια μετά, γιατί το «νερό έχει μνήμη αν δεν παρεμβαίνεις. Είναι περίπου 600 εκ. κυβικά νερού σε αυτή την περιοχή. Φεύγουν 700.000 την ημέρα προς τον Βόλο από την υφιστάμενη σήραγγα. Με αυτόν τον ρυθμό χρειάζονται τουλάχιστον δύο χρόνια για να αδειάσει, με την προϋπόθεση ότι δεν θα βρέξει. Δεν υπάρχει περίπτωση. Το αγροτικό κίνημα ζητά τη διάνοιξη νέας σήραγγας με κατάληξη στο Αιγαίο μέσω μιας πιο κοντινής απόστασης» προτείνει ο κ. Mαρούδας για να μην εγκαταλείψουν οι αγρότες το επάγγελμα.

Στο Σωτήριο, το χωριό-φάντασμα, πλημμύρισαν και τα σπίτια εκτός από τα χωράφια. Φορτηγά πετάνε καθημερινά λάσπες από τις αυλές. Ντόπιοι μοιράζουν είδη πρώτης ανάγκης δύο φορές την εβδομάδα στους κατοίκους που έρχονται για να καθαρίσουν και να αερίσουν τις οικίες τους, όπως η κ. Στέλλα. Ηταν μία από τους περίπου 150 κατοίκους που απεγκλωβίστηκαν από συντοπίτες τους ύστερα από ένα 24ωρο χωρίς φαγητό, νερό και πρόσβαση σε τουαλέτα από το κτίριο της κοινότητας, στο οποίο είχαν καταφύγει και στο οποίο τώρα μένουν δύο οικογένειες που δεν έχουν πού την κεφαλήν κλίναι.

Η 53χρονη και ο σύζυγός της μένουν σε συγγενείς στο Αρμένιο, που επίσης έχει πληγεί. Είναι από τους τυχερούς που έλαβαν τα 6.600 της πρώτης αρωγής και αναρωτιέται «πώς το σπίτι μπορεί να ξαναγίνει σπίτι με αυτά τα χρήματα; Κλείνω τα βιβλία. Είχα ένα μίνι μάρκετ 20 χρόνια, δεν έμεινε τίποτα. Δεν έμεινε τίποτα από το μαγαζί, τίποτα από το σπίτι, πάει το τρακτέρ, πάει και το αυτοκίνητο. Είχαμε 45 στρέμματα βαμβάκι. Μόνο τα λάστιχα για 15 στρέμματα που πήραμε πέρσι είχαν 3.000 ευρώ. Ολα μαύρα χάλια».

«Ξυπνάς και είσαι σαν να γεννήθηκες μωρό στην κούνια, δεν έχεις τίποτα. Να μην ξέρεις πού να πας, να λες “τι κάνω εγώ τώρα;”, να μην έχεις να φας, ενώ οι υποχρεώσεις τρέχουν. Δάνεια, Εφορία, λογαριασμοί, ποιος θα τα πληρώσει όλα αυτά και με τι; Αρχές Σεπτεμβρίου σταματά η ποτιστική σεζόν. Ομως δουλεύουμε σαν κατάδικοι μέχρι σήμερα. Πότε θα ξεκουραστούμε σωματικά και ψυχικά;» διερωτάται ο κ. Αρης. Τα 900 στρέμματά του με βαμβάκι είναι 7 μέτρα κάτω από το νερό, 1 χιλιόμετρο από τα αναχώματα της τεχνητής λίμνης. «Εδώ είναι το 10% του αγροκτήματος του Σωτήριου. Για έναν χρόνο σίγουρα δεν μπορεί να καλλιεργηθεί. Το 90% είναι μέσα στο νερό, αυτό μπορεί να χρειαστεί μια πενταετία για τους τελευταίους» εκτιμά.

Τρίκαλα

Σε απόγνωση οι πλημμυροπαθείς σε Φαρκαδώνα, Κεραμίδι και Μεγάλα Καλύβια Τρικάλων. Ορισμένοι συνεχίζουν να στερούνται αξιοπρεπούς διαμονής και να φιλοξενούνται στην κλειστή προσφυγική δομή του Κουτσόχερου. Τόσο οι ίδιοι όσο και οι επισκέπτες τους πρέπει να δίνουν τα στοιχεία τους για να μπουν ή να βγουν.

Ανάστατοι άστεγοι των Μεγάλων Καλυβίων κατήγγειλαν την περασμένη εβδομάδα νέες οχλήσεις από ξενοδοχεία, ώστε να φύγουν μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου. Μετά από διαμαρτυρίες είχε παραταθεί η διαμονή τους. Μετά από διαμαρτυρίες έθαψαν μόνοι τους τα ζώα, παρότι διαφωνούσαν με τη διαδικασία που τηρήθηκε. «Η Περιφέρεια έστειλε γκρέιντερ, άνοιξε λάκκους διάσπαρτα πίσω από κάθε μαντρί, έδωσε νάιλον και ασβέστη. Αυτό είναι απαράδεκτο για τους Καλυβιώτες, αλλά αυτή ήταν η κατεύθυνση, αν και αντίκειται στους κανονισμούς της Ε.Ε.» υπογραμμίζει η κ. Βάσω. Καταστράφηκε το φροντιστήριο που διατηρούσε εδώ και 25χρόνια. Στο σπίτι της φιλοξενεί πληγέντες από τις δεκάδες πλίνθινες οικίες που κατέρρευσαν. «Αυτό που με πείραξε περισσότερο από τις οθόνες και τους υπολογιστές είναι ότι έχασα ένα αρχείο με εργασίες παλιών μαθητών. Το θέμα είναι είναι ακατοίκητο το 1/3 του χωριού των περίπου 1.950 κατοίκων» λέει στην κουβέντα μας κατά την οποία μοιράζεται συνεχώς μαρτυρίες άλλων πληγέντων.

«Μια μάνα φτωχή με παιδί 8 ετών μου είπε “75 πρόβατα είχα. Τα έθαψα μόνη μου ένα προς ένα”. Τι μπορείς να πεις σε αυτή τη γυναίκα; Είδα την καθαρίστρια του Γυμνασίου να οδύρεται γιατί τρεις μέρες το καθάριζε μόνη της. Ο Παναγιώτης ήταν με το σορτς τρεις μέρες για να βγάζει κόσμο μαζί με τα άλλα παιδιά να σωθούν. "Εχουν πνιγεί τα πρόβατα, έχουν πλημμυρίσει τα χωράφια και το σπίτι μου και παντρευόμουν το Σάββατο" μου είπε. Νοίκιασε στην Καρδίτσα. Δεν μπορείς να νοικιάσεις εύκολα σπίτι, γιατί οι ιδιοκτήτες δεν έχουν πάρει λεφτά από τον “Ιανό” ακόμα. Δεν βρίσκεις εύκολα αυτοκίνητο, γιατί έχουν αυξηθεί οι τιμές των μεταχειρισμένων. Είναι ακόμα πιο δύσκολη κατάσταση από ό,τι νομίζαμε στην αρχή» λέει απογοητευμένη.