«Εφυγε» ο επιστήμονας και αγωνιστής

Μια εμβληματική προσωπικότητα για τους κοινωνικούς αγώνες και την επιστήμη «έφυγε» την Κυριακή. Το βράδυ των εκλογών άφησε την τελευταία του πνοή ο Χρήστος Τρικαλινός, σε ηλικία 77 ετών.

Ο ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ βρέθηκε νεκρός στο γραφείο του, στο σπίτι του στον Αλμυρό του Βόλου. Υπήρξε φοιτητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά διέκοψε τις σπουδές και αυτοεξορίστηκε στην ΕΣΣΔ μετά το απριλιανό πραξικόπημα. Σπούδασε στο Κρατικό Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας, στο οποίο υπερασπίστηκε και τη διδακτορική του διατριβή στην Πυρηνική Φυσική. Από το 1981 ήταν διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Ο Χρήστος Τρικαλινός, δραστήριος πολίτης, ενταγμένος σταθερά στον χώρο της Αριστεράς, δεν έλειψε από καμία μάχη. Από μικρή ηλικία αισθάνθηκε τους διωγμούς των ηττημένων του Εμφυλίου, ενώ και λίγη ώρα πριν από την τελευταία στιγμή της ζωής του ήταν στα γραφεία της Ο.Μ. Αλμυρού του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.

Οπως γράφει ο ίδιος στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του, «Σταγόνες μνήμης» (εκδόσεις Απαρσις), «μεγάλωσα χωρίς τους γονείς μου, με τη φροντίδα της γιαγιάς μου Μαριγώς Τρικαλινού το γένος Γραμματικού και των θείων μου Κατίνας και Σταυρούλας (Λούλας) Τρικαλινού. Τον πατέρα μου τον συνάντησα πρώτη φορά το 1959 στις φυλακές Αβέρωφ στην Αθήνα, ενώ τη μητέρα και τα δύο μικρότερα αδέλφια μου το 1967 στη Μόσχα».

Πέρασε από την εξορία στο Τρίκερι, πήγε σχολείο χάρη στις θείες του που τον μεγάλωσαν (και στις οποίες αφιερώνει το βιβλίο που έγραψε), το 1964 πήρε το πανθεσσαλικό βραβείο της Μαθηματικής Εταιρείας, για να περάσει στο Φυσικό της Αθήνας το 1967. Την ίδια χρονιά φεύγει για τη Μόσχα όπου συναντά τη μητέρα του, γράφεται στο Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ στη Σχολή Φυσικής ενώ παράλληλα εργάζεται στο ελληνικό πρόγραμμα του ραδιοφωνικού σταθμού της Μόσχας.

Το 1981 ξεκινά να εργάζεται στο Φυσικό της Αθήνας όπου μέχρι τη συνταξιοδότησή του πέρασε από όλες τις ακαδημαϊκές βαθμίδες. Επέβλεψε δεκάδες διπλωματικές και διδακτορικές διατριβές, ενώ συνέγραψε επιστημονικά βιβλία. Ηταν συνδικαλιστής στα ΑΕΙ και διετέλεσε πρόεδρος της ΠΟΣΔΕΠ. Ηταν πρόεδρος του Συλλόγου Αποφοίτων ΑΕΙ Σοβιετικής Ενωσης-Ουκρανίας-Λευκορωσίας καθώς πρωτοστάτησε στη δημιουργία του. Από την ανακοίνωση του συλλόγου, εξάλλου, πληροφορούμαστε ότι είχε έτοιμο άλλο ένα βιβλίο αφιερωμένο στη ζωή στη Σοβιετική Ενωση: «Μια μοναδική μαρτυρία μέσα από την οποία δεν δυσκολεύεται κανείς να διακρίνει το ήθος και τη γνώση ενός ανθρώπου που δεν έτρεφε αυταπάτες και ήξερε να κρίνει το σωστό και το λάθος.

Δεν είναι τυχαίο που στον πρόλογο αυτού του βιβλίου, που έχει τίτλο «Θρίαμβος και παρακμή», αναφέρει χαρακτηριστικά τα εξής: «Δεν με ενδιαφέρει η γνώμη όσων δεν θέλουν να κοιτάξουν κατάματα την αλήθεια, όσο πικρή γι’ αυτούς κι αν είναι. Με ενδιαφέρει όμως η γνώμη του απλού και απροκατάληπτου αναγνώστη που θα σκεφτεί, θα συγκρίνει και θα προβληματιστεί. Οχι τόσο για το τι έγινε εκεί, αλλά για το τι πρέπει να γίνει εδώ και τώρα, στην πολύπαθη και πανέμορφη χώρα που ζούμε»».

Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. με θλίψη αποχαιρετά τον πανεπιστημιακό δάσκαλο και γραμματέα του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία στον Αλμυρό Βόλου. «Ο Χρήστος Τρικαλινός υπήρξε μια πολυσχιδής προσωπικότητα. Η ακαδημαϊκή του προσφορά στον τομέα της Φυσικής έχαιρε ευρείας αναγνώρισης, ενώ συμμετείχε και στη συγγραφή του εκπαιδευτικού πακέτου για τη Φυσική Γενικής Παιδείας Α’ και Β’ Λυκείου. Εκφράζουμε συλλυπητήρια στην οικογένεια και στους οικείους του». Και το Γραφείο Τύπου του ΚΚΕ εκφράζει τα συλλυπητήριά του στην οικογένεια και στους οικείους του.

Το σημείωμα του Χρήστου Τρικαλινού στο οπισθόφυλλο του βιβλίου «Σταγόνες μνήμης»

Το βιβλίο αυτό δεν είναι μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος, αλλά σκόρπιες ψηφίδες, είναι σαν σταγόνες που πέφτουν στο ποτήρι της ζωής που ακόμη δεν έχει γεμίσει, αλλά προειδοποιεί ότι η μέρα αυτή δεν είναι πια και τόσο μακριά.

Η δική μας γενιά, εμείς που γεννηθήκαμε στον Εμφύλιο χωρίς να τον βιώσουμε, αλλά γευτήκαμε τις συνέπειές του, εμείς που περάσαμε τα παιδικά μας χρόνια στη δύσκολη μεταπολεμική περίοδο, εμείς που ζήσαμε την άνοδο και την πτώση της δικτατορίας, χωρίς να ανήκουμε σε αυτούς που αποκαλούν -άλλοι με θαυμασμό και άλλοι σήμερα με περιφρόνηση- «γενιά του Πολυτεχνείου», εμείς που νιώσαμε την πίκρα της αναγκαστικής ξενιτιάς και την κατοπινή καταξίωση, έχουμε πολλά να διηγηθούμε.

Ναι, ο καθένας μας έχει τη δική του μοναδική ζωή, τις δικές του μοναδικές εμπειρίες, τη δική του οπτική στα γεγονότα. Ομως το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο ήταν για όλους μας κοινό.

Ετσι γεννήθηκε η ιδέα να προσπαθήσω, πριν το ποτήρι γεμίσει, να σκορπίσω μερικές από αυτές τις σταγόνες μνήμης, να τις αποτυπώσω στο χαρτί με την ευχή και την ελπίδα να «δροσίσουν» κάποιους και να αποτελέσουν ταυτόχρονα τη δική μου κατάθεση, για εκείνο το μικρό κομμάτι της Ιστορίας, μάρτυρας του οποίου υπήρξα.