Βαθιά απογοητευτική έως αποκαρδιωτική είναι η εικόνα που φαίνεται να έχουν οι πολίτες για θεσμούς και πρόσωπα, όπως αυτή αποτυπώνεται στην έρευνα της Public Issue για τη διαφθορά. Η εταιρεία καταγράφει συστηματικά από το 2001 τις στάσεις της κοινής γνώμης απέναντι στα φαινόμενα της διαπλοκής και της διαφθοράς.
Ετσι, στο πλαίσιο του μηνιαίου Πολιτικού Βαρομέτρου Φεβρουαρίου 2023, διερευνήθηκαν οι υποκειμενικές εκτιμήσεις της ελληνικής κοινής γνώμης σχετικά με το μέγεθος της διαφθοράς στους αστυνομικούς, τους γιατρούς, τους δημοσιογράφους, τους δημοσίους υπαλλήλους, τους δικαστές, τους δικηγόρους, τους επιχειρηματίες, τους ιερωμένους/κληρικούς, τους πολιτικούς και τους συνδικαλιστές.
Επτά στους δέκα πολίτες (71%) ανακηρύσσουν πρωταθλητές της διαφθοράς τους πολιτικούς, απαντώντας πως «πάρα πολλοί» από αυτούς είναι διεφθαρμένοι -αν σε αυτούς αθροίσουμε κι άλλο ένα 22% που δηλώνει πως είναι «αρκετοί» οι διεφθαρμένοι στην πολιτική, αντιλαμβανόμαστε πόσο ζοφερή είναι η εικόνα που συντίθεται. Ακολουθούν δημοσιογράφοι (64% πάρα πολλοί διεφθαρμένοι και 30% αρκετοί), συνδικαλιστές (48% και 35% αντίστοιχα), επιχειρηματίες, δικηγόροι, δικαστές, αστυνομικοί, ιερωμένοι, δημόσιοι υπάλληλοι και γιατροί.
Αναφορικά με τη φράση - καραμέλα «έχω εμπιστοσύνη στην ελληνική Δικαιοσύνη», δεν φαίνεται να τη συμμερίζονται οι πολίτες, αφού στη συντριπτική τους πλειοψηφία θεωρούν διεφθαρμένους τους λειτουργούς της. Οι πολίτες απάντησαν στην ερώτηση «Σε γενικές γραμμές, θα λέγατε ότι στους δικαστές οι διεφθαρμένοι είναι πάρα πολλοί, αρκετοί, λίγοι ή σχεδόν κανένας δεν είναι διεφθαρμένος;» ως εξής: Το 36% απάντησε «Πάρα πολλοί», το 39% «Αρκετοί», το 20% «Λίγοι» και μόλις το 2% «σχεδόν κανένας». Πρακτικά αυτό σημαίνει πως τρεις στους τέσσερις πιστεύουν πως είναι αρκετοί ή πάρα πολλοί οι διεφθαρμένοι δικαστές, ένα ποσοστό που παρουσιάζει αύξηση εν συγκρίσει με το 63% του 2005.
Οι υποκειμενικές εκτιμήσεις των πολιτών για την έκταση του φαινομένου της διαφθοράς σε αυτούς τους κοινωνικούς χώρους μετρήθηκαν για πρώτη φορά από την Public Issue στο Βαρόμετρο Φεβρουαρίου 2005, μερικούς μήνες μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Σημείωνε τότε ο Γιάννης Μαυρής: «Η εικόνα που προκύπτει δεν είναι καλή. Θα έλεγα ανησυχητική. Η κοινή γνώμη είναι πεπεισμένη ότι υπάρχει πολύ μεγάλη διαφθορά σχεδόν σε όλους τους χώρους.
Πρώτοι στη σειρά κατάταξης διαφθοράς είναι οι πολιτικοί: σε πανελλαδικό επίπεδο, το 70% της κοινής γνώμης (οι εφτά στους δέκα) πιστεύουν ότι οι διεφθαρμένοι μεταξύ των πολιτικών είναι πάρα πολλοί και αρκετοί. Και σε αυτό το σημείο θα ήθελα να τονίσω ότι η εικόνα των πολιτικών έχει τρωθεί σε πολύ υψηλό βαθμό και, για να ξανακερδηθεί η κοινωνική υποστήριξη, νομίζω ότι θα χρειαστεί πολύ μεγάλη προσπάθεια. Και ίσως αυτό να είναι ένα από τα διακυβεύματα αυτής της περιόδου και της εποχής που ζούμε. Δεύτεροι στην αρνητική κατάταξη είναι οι δικηγόροι, σε πανελλαδικό επίπεδο το 67% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι οι διεφθαρμένοι μέσα στο σώμα των δικηγόρων είναι πάρα πολλοί και αρκετοί.
Τρίτοι είναι οι γιατροί: σε πανελλαδικό επίπεδο, το 64% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι στους γιατρούς η διαφθορά είναι πολύ μεγάλη. Τέταρτοι είναι οι ιερωμένοι και οι κληρικοί: σε πανελλαδικό επίπεδο, το 63% των πολιτών σήμερα πιστεύει ότι οι διεφθαρμένοι μεταξύ των ιερωμένων και των κληρικών είναι πάρα πολλοί. Εν συνεχεία είναι οι δικαστές, με ποσοστό 62%, οι δημόσιοι υπάλληλοι με 62%, ακολουθούν οι αστυνομικοί με 54%, οι δημοσιογράφοι με 50% και τελευταίοι στη σειρά κατάταξης είναι οι συνδικαλιστές –με την ευρύτερη σημασία– με ποσοστό 48%».
Ερχόμενοι ξανά στο σήμερα, όπως σημειώνει η εταιρεία, σε σύγκριση με το 2005, επιδείνωση της εικόνας διαφθοράς εμφανίζουν όλες ανεξαιρέτως οι κατηγορίες. Ωστόσο, μεγαλύτερη αύξηση στο μέγεθος της κοινωνικά προσλαμβανόμενης διαφθοράς καταγράφουν οι συνδικαλιστές, οι αστυνομικοί, οι δικηγόροι και οι δικαστές.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει να συσχετίσει κανείς τα ευρήματα τής εν λόγω έρευνας με αυτά που είχαμε παρουσιάσει το καλοκαίρι από την πανελλαδική έρευνα από το «Σημείο για τη Μελέτη και την Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς» και την AboutPeople για τις τάσεις στην ελληνική κοινωνία. Τότε οι πολίτες κλήθηκαν να υποδείξουν τα βασικότερα προβλήματα για τη δημοκρατία στην Ελλάδα.
Ενας στους δύο απάντησε ότι η διαφθορά/διαπλοκή (49,1%) είναι το μεγαλύτερο κι ακολουθούν το κομματικό/πελατειακό κράτος (40,8%), η έλλειψη ανεξαρτησίας των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (35,9%), η παρέμβαση των κυβερνήσεων στο έργο της Δικαιοσύνης (29,3%), η απουσία ηγετών που νοιάζονται για την πατρίδα και το εθνικό συμφέρον (29,1%). Αξιοσημείωτο είναι ότι οι μικρές ηλικίες (17-34) κατατάσσουν την έλλειψη ανεξαρτησίας των ΜΜΕ ως μεγαλύτερο πρόβλημα για το πολίτευμα. Αξίζει να τονισθεί πως οι ερωτώμενοι που δηλώνουν Αριστεροί, Κεντροαριστεροί και Κεντρώοι θεωρούν τη διαφθορά/διαπλοκή μεγαλύτερο πρόβλημα, σε αντίθεση με τους Κεντροδεξιούς που ενοχοποιούν τον λαϊκισμό και τους Δεξιούς που δηλώνουν ως μεγαλύτερο πρόβλημα το κομματικό/πελατειακό κράτος.
