Τριήμερο μνήμης για τα 80 χρόνια από το Ολοκαύτωμα

Τριήμερο αφιερωμένο στη μνήμη των 45.000 Εβραίων Θεσσαλονικέων πολιτών ξεκινά από σήμερα στη Θεσσαλονίκη αλλά και την περιφέρεια της πόλης, καθώς συμπληρώνονται 80 χρόνια από τον σχεδόν ολοκληρωτικό αφανισμό της εβραϊκής κοινότητας στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Θυμίζουμε ότι η 27η Ιανουαρίου εκάστου έτους έχει οριστεί από το 2004 ως Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος.

Στη Θεσσαλονίκη οι εκδηλώσεις θα έχουν διάφορες εκδοχές και πραγματοποιούνται κυρίως την Κυριακή στο Μνημείο του Ολοκαυτώματος με καταθέσεις στεφάνων και στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης.

Το πρωί στην πλατεία Ελευθερίας (11.30) θα γίνει η κατάθεση στεφάνων παρουσία των πολιτικών, αυτοδιοικητικών αρχών και φορέων της πόλης, ενώ το απόγευμα (18.30) αναμένεται με ξεχωριστό ενδιαφέρον η ομιλία του καθηγητή Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κολούμπια Μαρκ Μαζάουερ με τίτλο «80 χρόνια μετά: Ενθυμούμενοι τη Θεσσαλονίκη το 1943» (Eighty Years On: Remembrering Thessaloniki in 1943).

Θα ακολουθήσει συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης με έργα Αβνί, Μπερνστάιν και Μπραμς, καθώς και ένα τραγούδι για τα θύματα του Ολοκαυτώματος, με νέους στίχους πάνω στη μουσική της άριας «Ombra mai fu» από την όπερα «Ξέρξης» του Χέντελ (όλα τα δελτία εισόδου είναι εξαντλημένα από μέρες). Οι εκδηλώσεις οργανώνονται από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης και τον Οργανισμό Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης.

Με ανακοίνωσή του το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος θυμίζει ότι «από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Αύγουστο του 1943 οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, της Αλεξανδρούπολης, της Κομοτηνής, της Ξάνθης, της Καβάλας, της Δράμας, των Σερρών, του Διδυμοτείχου, της Νέας Ορεστιάδας και του Σουφλίου φορτώθηκαν στα τρένα χωρίς επιστροφή με προορισμό το Αουσβιτς - και η ευθύνη μας για τη μεταλαμπάδευση της μνήμης είναι ιερή αποστολή».

Μεταξύ άλλων το ΚΙΣΕ αναφέρει πως από τα 6 εκατομμύρια θύματα του Ολοκαυτώματος οι 67 χιλιάδες ήταν Ελληνες Εβραίοι και «τιμούμε τη μνήμη τους, ερευνούμε και μαθαίνουμε για τις πιο σκοτεινές πτυχές της ιστορίας του, για τις δυνάμεις του μίσους και του φανατισμού που επέτρεψαν να συμβεί, για τον μοναδικό στην ιστορία βιομηχανικό τρόπο εφαρμογής του, για την αδιανόητη -κι όμως πραγματική- αδιαφορία όλου του “πολιτισμένου” κόσμου που απέστρεψε το βλέμμα όταν ορδές Εβραίων οδηγούνταν στα τρένα εκτοπισμού κι όταν εξοντώνονταν στα ναζιστικά κρεματόρια».

Στη Θεσσαλονίκη πάντως θα υπάρξουν και εκδηλώσεις διαμαρτυρίας για το γεγονός ότι η πλατεία Ελευθερίας είναι πλατεία κατ’ ευφημισμόν. Το Δίκτυο για το Αστικό Πράσινο «SOSε τα δέντρα» οργανώνει την Κυριακή σιωπηλή διαμαρτυρία για να γίνει η πλατεία Ελευθερίας Πάρκο Μνήμης και Πρασίνου και όχι πάρκινγκ. Οπως αναφέρουν στην ανακοίνωση-κάλεσμα, «μόνο μια πλατεία με δέντρα και πράσινο μπορεί να αναδείξει τη μνήμη και την ιστορία των Εβραίων συμπολιτών μας».

Με μια ιδιαίτερη αναφορά στους Εβραίους μουσικούς που εξοντώθηκαν στα κρεματόρια τιμά τη μνήμη των θυμάτων το Δημοτικό Ωδείο Βέροιας (20.00 Αντωνειάδειος Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών). Η καθηγήτρια πιάνου Πόπη Φιρτινίδου θα μιλήσει με θέμα «Αναβολή για την ορχήστρα - Η μουσική και οι μουσικοί στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης» και ακολούθως θα ερμηνεύσει μαζί με τον Γιάννη Στέφανο Βλάχο αποσπάσματα από έργα των Ernest Bloch (από το έργο του 1951 «Εβραϊκή Σουίτα»), John Williams (από τη μουσική της ταινίας του 1993 «Η λίστα του Σίντλερ»).

Οπως σημειώνεται στο πρόγραμμα της εκδήλωσης, «εκτός από την ψυχαγωγία των βαθμοφόρων, η παρουσία των μουσικών στα στρατόπεδα συγκέντρωσης εξυπηρετούσε και άλλους σκοπούς: την προπαγάνδα, την παρουσία τους σε εκτελέσεις και βασανισμούς και την καταρράκωση του ηθικού των κρατουμένων». Ωστόσο, «παρά τον ζόφο της ζωής μέσα στα στρατόπεδα, η αυθόρμητη μουσική δημιουργία ως σημάδι αλληλεγγύης, αντίστασης και επιβεβαίωσης της ανθρωπιάς δεν σταμάτησε ποτέ. Το Δημοτικό Ωδείο τιμά τους μάρτυρες μουσικούς που ανέβηκαν στα τρένα της ντροπής με ένα βιολί στην αγκαλιά».