Ο τελευταίος τροχός της αμάξης οι Ελληνες υπότροφοι ερευνητές

Η υποχρηματοδότηση, η υποτίμηση, η ανισότητα και ο εξοντωτικός ανταγωνισμός που μαστίζουν το ελληνικό ερευνητικό δυναμικό δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, όμως η ιστορία των Ελλήνων υποτρόφων ερευνητών στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας είναι ενδεικτική της ευρύτερης ερευνητικής και εκπαιδευτικής πολιτικής της Ελλάδας: ακόμη και στις λιγοστές περιπτώσεις που η έρευνα χρηματοδοτείται, οι Ελληνες ερευνητές αποδεικνύονται οι παρίες της Ευρώπης και, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειές τους εδώ και χρόνια για δίκαιη και ίση αντιμετώπιση, το υπουργείο Παιδείας κωφεύει συστηματικά.

Το Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Φλωρεντίας (ΕΠΙ), ομοταγές προς τα ελληνικά ΑΕΙ, είναι διεθνούς φήμης και αναγνώρισης ακαδημαϊκό κέντρο σπουδών και έρευνας με υποψήφιους διδάκτορες από όλη την Ευρώπη.

Κάθε χρόνο δέχεται ελάχιστους Ελληνες εισαχθέντες μέσω υποτροφιών του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ) και παρουσιάζεται από ελληνικά πανεπιστημιακά πόρταλ, οδηγούς μεταπτυχιακών σπουδών και ΜΜΕ ως η ιδανική ευκαιρία για χρηματοδοτούμενη έρευνα, όμως στην πραγματικότητα οι Ελληνες υπότροφοι, όπως καταγγέλλουν στην «Εφ.Συν.», υφίστανται κραυγαλέα οικονομική ανισότητα.

Το πρόβλημα δεν είναι καινούργιο και όμως, όσες προσπάθειες έχουν κάνει οι Ελληνες διδάκτορες στέλνοντας επιστολές επί επιστολών κάθε χρόνο με παραλήπτες το ΙΚΥ και το υπουργείο Παιδείας, έχουν αποβεί άκαρπες.

Πλέον οι ερευνητές έχουν ιδρύσει το δικό τους σωματείο με κύριο αίτημα την εξάλειψη των οικονομικών ανισοτήτων, ενώ τον περασμένο Ιανουάριο περισσότεροι από 400 καθηγητές, ερευνητές και φοιτητές απηύθυναν ανοιχτή επιστολή στον πρόεδρο του Ινστιτούτου με τα αιτήματά τους για καλύτερες παροχές, λαμβάνοντας την απάντηση πως η λύση πρέπει να δοθεί από το ελληνικό αρμόδιο υπουργείο.

Σε αριθμούς, οι Ελληνες υπότροφοι του ΙΚΥ λαμβάνουν μόλις 1.050 ευρώ κάθε μήνα, ένα ποσόν που όχι μόνο δεν ανταποκρίνεται στο κόστος διαβίωσης της Φλωρεντίας -όταν το ίδιο το ΕΠΙ ορίζει πως το κατώτατο κόστος διαβίωσης στην πόλη φτάνει στα 1.350 ευρώ- αλλά πρόκειται και για το χαμηλότερο ποσόν σε σύγκριση με οποιουδήποτε άλλου Ευρωπαίου υποτρόφου.

Ακόμη και αν συγκρίνουμε τις υποτροφίες που λαμβάνουν οι υποψήφιοι διδάκτορες που προέρχονται από τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, το χάσμα είναι εμφανέστατο: ενδεικτικά, οι Πορτογάλοι υπότροφοι λαμβάνουν κάθε μήνα 1.883 ευρώ, οι Ιταλοί 1.400 ευρώ και οι Μαλτέζοι 1.500 ευρώ. Υπότροφοι από τη γειτονική Βουλγαρία λαμβάνουν 1.315 ευρώ μηνιαία, ενώ από τη Μεγάλη Βρετανία 1.580 ευρώ. Στην περίπτωση των Δανών, δε, το ποσόν ξεπερνά τα 3.000 ευρώ.

Αν και ο αντίλογος είναι προφανής -πως δηλαδή το ύψος των υποτροφιών εξαρτάται από το ΑΕΠ της κάθε χώρας-, δεν αιτιολογεί την προφανή ανισότητα που προκύπτει βάσει της εθνικότητας, ούτε και μπορεί να εξηγήσει πώς μπορούν οι Ελληνες φοιτητές να επιτελούν τα ίδια ερευνητικά και ακαδημαϊκά καθήκοντα με τους υπόλοιπους, ταξιδεύοντας διαρκώς για ερευνητικά προγράμματα και συνέδρια και, κυρίως, διαβιώντας στην ίδια πόλη. Μία πόλη που θεωρείται η τρίτη ακριβότερη πόλη της Ιταλίας μετά τη Ρώμη και το Μιλάνο και ταυτόχρονα από τις πιο τουριστικοποιημένες.

Οπως λέει ο Οδυσσέας, υποψήφιος διδάκτορας του ΕΠΙ, «το χειρότερο είναι η ενοικίαση. Με τον υπερτουρισμό και την ετήσια προσέλευση φοιτητών στη Φλωρεντία τα σπίτια είναι απλησίαστα. Το ενοίκιο του διαμερίσματος όπου μένω είναι 850 ευρώ και προφανώς συγκατοικώ. Και αυτή θεωρείται μια πολύ καλή τιμή για σπίτι.

Φέτος, επειδή επανήλθαν οι τουρίστες έπειτα από δυο χρόνια πανδημίας, η σπιτονοικοκυρά μάς ζήτησε να αυξηθεί το ενοίκιο στα 1.000». Και φυσικά η Ιταλία δεν παρέμεινε αλώβητη από τον πληθωρισμό, με την αύξηση των τιμών σε αγαθά και ενέργεια να είναι παραπάνω από αισθητή. «Ζούμε με περικοπές, δανεικά και ένα διαρκές άγχος μην πάει κάτι στραβά και χρειαστούν παραπάνω χρήματα», σχολιάζει.

Οι χορηγούμενες, από άλλες χώρες-μέλη του ΕΠΙ, υποτροφίες εξασφαλίζουν και άλλες κοινωνικές και μη παροχές, όπως την πλήρη κάλυψη της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Οι παροχές της χορηγούμενης από την Ελλάδα υποτροφίας περιορίζονται σε μερική κάλυψη της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Πρόκειται για 450 ευρώ τον χρόνο, όταν το ποσόν για μία επαρκή ασφάλιση με πανευρωπαϊκή κάλυψη που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των σπουδαστών ανέρχεται στα 1.200 ευρώ τον χρόνο.

Ομως και αυτή υπό όρους, αφού δίνεται μόνο στους υποτρόφους που δεν διαθέτουν ήδη κάλυψη από φορέα δημόσιας ή ιδιωτικής ασφάλισης, επωμιζόμενοι έτσι συνήθως οι ίδιοι το βάρος των δαπανών χωρίς να δικαιούνται αποζημίωση ή κάλυψη μέσω της υποτροφίας.

Ενδεικτικό είναι ακόμη πως, ενώ αρκετές χώρες εξαιτίας του πληθωρισμού έχουν προχωρήσει σε έκτακτη στήριξη των φοιτητών για το τρέχον ακαδημαϊκό έτος (σε κάποιες περιπτώσεις και για την επόμενη ακαδημαϊκή χρονιά), οι Ελληνες ερευνητές καταγγέλλουν πως παρά τις προσπάθειες να προσεγγίσουν το υπουργείο Παιδείας και το ΙΚΥ, ζητώντας την αναπροσαρμογή του ύψους της υποτροφίας, δεν έχουν λάβει καμία απάντηση.

Η «Εφ.Συν.» επικοινώνησε με τον πρόεδρο του ΙΚΥ Μιχάλη Κουτσιλιέρη, ο οποίος τόνισε πως είναι δίκαια τα αιτήματα των υποτρόφων και πως έχει «εισηγηθεί στο υπουργείο Παιδείας για το πρόβλημα». Το υπουργείο Παιδείας δεν απάντησε σε σχετική ερώτηση της εφημερίδας.