ΤΑΙΠΕΔ και οικοπεδοποίηση των «παραλιακών φιλέτων»

Βουνό ή θάλασσα; Οποια και αν είναι η προτίμηση του... επενδυτή, το διαβόητο ΤΑΙΠΕΔ θα αναλάβει εκείνο να αναθέσει τις απαραίτητες μελέτες που προετοιμάζουν το έδαφος για την αξιοποίηση.

Μετά την ανάθεση στο Ταμείο Αξιοποίησης της Περιουσίας του Δημοσίου των δασικών έργων στον πολύπαθο και απροστάτευτο Υμηττό για την οποία γράφαμε στις 21/3/2022 («Εφ.Συν.» - «Στο ΤΑΙΠΕΔ τα έργα στον Υμηττό»), ο φορέας εμφανίζεται τώρα να αναλαμβάνει την πολεοδομική ανασυγκρότηση ολόκληρου του παραλιακού μετώπου της Αττικής, μήκους 70 χιλιομέτρων, από τον Πειραιά έως το Σούνιο.

Η ανάθεση του Υμηττού στο ΤΑΙΠΕΔ προέκυπτε από μία απόφαση του υφυπουργού Περιβάλλοντος Γιώργου Αμυρά, αλλά εκείνη για τα «παραλιακά φιλέτα» έρχεται μέσω απόφασης του άλλου υφυπουργού Νίκου Ταγαρά, ενώ συνδέεται και με τις εξαγγελίες για τον παραλιακό ποδηλατόδρομο που είχε κάνει τον Ιούνιο του 2021 ο πρωθυπουργός και «ποδηλάτης βουνού» Κυριάκος Μητσοτάκης.

Τότε και με αφορμή την Ημέρα του Ποδηλάτου, ο κ. Μητσοτάκης είχε οργανώσει ολόκληρη φιέστα στη Γλυφάδα προκειμένου να μιλήσει υπέρ των ποδηλατών, να δηλώσει πόσο καλά γνωρίζει τα εμπόδια που συναντούν όσοι προσπαθούν να ασχοληθούν με το άθλημα και να υποσχεθεί ποδηλατόδρομο αρχικά από τον Πειραιά έως τη Βουλιαγμένη και στη συνέχεια έως το Σούνιο.

Ο πρωθυπουργός σύνδεσε τα έργα ανάδειξης του παραλιακού μετώπου με το Ταμείο Ανάκαμψης και το πρόγραμμα «Ελλάδα 2.0», που τότε συμβόλιζαν τα θετικά που επέφερε η υγειονομική κρίση. Οπως γράφαμε, «μιλώντας για το “άνοιγμα της πόλης προς τη θάλασσα”, ο Κ. Μητσοτάκης δεν παρέλειψε να μιλήσει και για την “εμβληματική επένδυση του Ελληνικού”, χωρίς να αποκαλύψει τα σχέδιά του για άλλες περιοχές και φιλέτα που βρίσκονται μετά τη Βουλιαγμένη και περιμένουν ειδικές ρυθμίσεις για να δώσουν τροφή σε ενδιαφερόμενους επενδυτές».

Εμπορικές πιέσεις

Δέκα μήνες αργότερα, ο υφυπουργός Νίκος Ταγαράς υπέγραψε (1/4/2022) την απόφαση με την οποία εκκινείται η διαδικασία σύνταξης Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ) του Παραλιακού Μετώπου Αττικής για το τμήμα Πειραιάς – Σούνιο. Πρόκειται εμφανώς για μια πολύ σημαντική παρέμβαση που θα τροποποιήσει τον πολεοδομικό σχεδιασμό 11 δήμων που βρέχονται από τον Σαρωνικό και όπως δημοσίευσε η «Καθημερινή» θα ανατεθεί «με κατεπείγουσες διαδικασίες μέσω ΤΑΙΠΕΔ και Ταμείου Ανάκαμψης».

Η παραλιακή ζώνη, που κάποτε ονομάστηκε «Αθηναϊκή Ριβιέρα», είναι μια ζώνη που δέχεται τεράστιες πιέσεις εμπορικής εκμετάλλευσης εδώ και δεκαετίες και είναι γεμάτη καταπατήσεις, πολεοδομικές παρεκκλίσεις και ζώνες αποκλεισμού. Εφτασε το 2013 η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου να ιδρύσει ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Παράκτιο Μέτωπο» και στόχο τη διαμόρφωση «φιλικού αναπτυξιακού περιβάλλοντος» ώστε να σωθεί οικονομικά η Ελλάδα. Οι πιέσεις που ασκούνται για την εμπορική εκμετάλλευση φαίνονται σε κάθε χιλιόμετρο με πυκνότερη όλων την επένδυση στο Ελληνικό και τις μεθοδεύσεις που τη συνόδευσαν. Στην ίδια αυτή ζώνη υπάρχουν και εκτάσεις πολύ σημαντικές που παραμένουν εδώ και χρόνια αναξιοποίητες και μπορούν κάλλιστα να αναδειχθούν.

Εως τώρα, εμπόδια σε αυτή την αξιοποίηση έθετε ένα Προεδρικό Διάταγμα που χρονολογείται από τον Μάρτιο του 2004 και αποτελούσε δημιούργημα της τότε υπουργού ΠΕΧΩΔΕ Βάσως Παπανδρέου. Το Π.Δ. εκείνο καθόριζε ζώνες προστασίας, αλλά με τα χρόνια που πέρασαν άρχισε να γεμίζει «τρύπες». Είναι προφανές ότι το νέο Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΕΠΣ) θα επιληφθεί ακριβώς τέτοιων θεμάτων ώστε οι περιορισμοί να αρθούν και οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές να βρουν το έδαφος λιγότερο δύσβατο.

Ποιες περιοχές όμως είναι αυτές που μπορούν εύκολα να μπουν στο στόχαστρο; Ενδεικτικά είναι όσα ανέφερε το 2017 σε μελέτη του με τίτλο «Σχέδιο Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Ακτών Αττικής - Στρατηγικές και Κατευθύνσεις για τη Χωρική Ενότητα: ΣΕΦ - Αγία Μαρίνα Κρωπίας», το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος της Σχολής Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.

Η μελέτη, αφού αναφερόταν στο φορτίο των Ολυμπιακών Αγώνων, τις ιδιωτικοποιήσεις ακτών και μαρινών, τη δρομολόγηση των μεγάλων έργων στον Φαληρικό Ορμο και το Ελληνικό, δεχόταν την ανάγκη ενσωμάτωσης των ευρωπαϊκών οδηγιών με στόχους τη δίκαιη και εξισορροπημένη ανάπτυξη μεταξύ οικονομικών επιδιώξεων και περιβαλλοντικών παραμέτρων, τη διεύρυνση και ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα των ακτών, την εξασφάλιση της λειτουργικής συνέχειας και την αναβάθμιση της ιδιαίτερης ταυτότητας του μητροπολιτικού μετώπου. Ως κρίσιμα σημεία ανέφερε:

● Τις ισχυρές πολεοδομικές και περιβαλλοντικές συνδέσεις της παραλίας με τον αστικό ιστό με έμφαση στα ζητήματα προσβασιμότητας όπου ήδη υπάρχει αστική ανάπτυξη.

● Την προστασία περιοχών όπως της Φασκομηλιάς στη Βουλιαγμένη και της Λομβάρδας στο Κορωπί που αποτελούν «κρίσιμες ζώνες ιδιαίτερου φυσικού περιβάλλοντος και σημαντικά τοπιακά συμπλέγματα». Οπως αναφέρεται, «οι περιοχές της Φασκομηλιάς και της Λομβάρδας αποτελούν τα μοναδικά παρθένα τμήματα της συγκεκριμένης παράκτιας ζώνης.

Ευάλωτες εκτάσεις

Πρόκειται για ευαίσθητες περιβαλλοντικά περιοχές, με εξαιρετικής ποιότητας θαλάσσιο περιβάλλον, υποθαλάσσιες σπηλαιώσεις, βραχώδεις ακτές και όρμους, ενδοχώρα λοφώδους αττικού τοπίου, που χρήζουν ισχυρή προστασία από τις αναπτυξιακές πιέσεις και τις αυθαίρετες επιβαρύνσεις (διανοίξεις δρόμων, κατασκευές αυθαιρέτων κ.ά.)».

Η Φασκομηλιά είναι η αδόμητη λοφώδης περιοχή μεγάλης έκτασης, που βρίσκεται πάνω από τη Λίμνη και τα Λιμανάκια της Βουλιαγμένης και η αξιοποίησή της, τουριστική και οικιστική, διεκδικείται από την Εκκλησία της Ελλάδος. Η περιοχή της Λομβάρδας, μετά τη Βάρκιζα και την «τρύπα του Καραμανλή», είναι επίσης ιδιαίτερου κάλλους με έντονες πιέσεις από αυθαίρετες χρήσεις. Αλλη έκταση ευάλωτη σε πιέσεις αξιοποίησης θεωρείται εκείνη του ΠΙΚΠΑ Βούλας που έως σήμερα διατηρεί τον παρθένο χαρακτήρα της αν και βρίσκεται τόσο κοντά σε αστικές περιοχές και υπερ-αξιοποιημένες ζώνες.

«Η πληροφορία για εμπλοκή του ΤΑΙΠΕΔ κάνει να ηχεί καμπάνα συναγερμού» έγραψε στα κοινωνικά δίκτυα ο καθηγητής ΕΜΠ και υπεύθυνος της μελέτης του 2017 Νίκος Μπελαβίλας. Στις υποψήφιες περιοχές-θύματα ο ίδιος προσθέτει: «Τα ανέγγιχτα ακρογιάλια και βραχώδεις ορμίσκους με τις νησίδες στην Αγία Μαρίνα, στο Λαγονήσι, στη Σαρωνίδα, τη χερσόνησο του Αγίου Νικολάου και το “φιλέτο” των Αλυκών Αναβύσσου που επίσης γλίτωσε από τη δόμηση αρκετές φορές, το στενό του Πατρόκλου και το ακρωτήριο του Σουνίου» αλλά και τις νησίδες Φλέβες, Πάτροκλος και Αρσίδα.