Το νερό, ως ύψιστο δημόσιο αγαθό, πρέπει να παραμείνει δημόσιο

Μπλόκο στην ιδιωτικοποίηση των εταιρειών ύδρευσης και αποχέτευσης ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ βάζει το Συμβούλιο της Επικρατείας με αποφάσεις της Ολομελείας του που έκριναν κατά πλειοψηφία αντισυνταγματική τη μεταβίβαση της πλειονότητας των μετοχών τους στο αποκαλούμενο Υπερταμείο, καθώς αυτό εξυπηρετεί τους σκοπούς του «με ιδιωτικο-οικονομικά μέσα».

Οπως αναφέρεται στις αποφάσεις 190 και 191 του ΣτΕ, κατά το Σύνταγμα (άρθρα 5 και 21), η παροχή υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης δεν συνιστά δραστηριότητα αναπόσπαστη από τον πυρήνα της κρατικής εξουσίας και, συνεπώς, δύναται να ανατίθεται σε δημόσια επιχείρηση υπό μορφή ανώνυμης εταιρείας. Υπό τις παρούσες, όμως, συνθήκες, δηλαδή υπό συνθήκες παροχής των υπηρεσιών αυτών μονοπωλιακώς, από δίκτυα μοναδικά στις περιοχές Αττικής και Θεσσαλονίκης, είναι συνταγματικώς επιβεβλημένος ο έλεγχος της ΕΥΔΑΠ Α.Ε. και της ΕΥΑΘ Α.Ε. από το Ελληνικό Δημόσιο, όχι απλώς με την άσκηση εποπτείας, αλλά και διά του μετοχικού τους κεφαλαίου.

Η Ολομέλεια του ΣτΕ κρίνει ότι μόνον εάν το Ελληνικό Δημόσιο διατηρεί κατ’ ουσίαν την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου των δημοσίων αυτών επιχειρήσεων, οι οποίες παρέχουν, υπό τις ανωτέρω συνθήκες, υπηρεσίες κοινής ωφέλειας απολύτως ζωτικής σημασίας για τον πληθυσμό της Αττικής και της Θεσσαλονίκης, εξασφαλίζονται τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα του Δημοσίου και η εκλογή της πλειοψηφίας των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου των επιχειρήσεων. Διασφαλίζεται όμως και η διαχείριση των εταιρειών σύμφωνα με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το Σύνταγμα, όπως έχει κρίνει το ΣτΕ και σε προηγούμενη απόφαση (1906/2014), καθώς το Δημόσιο «δεν επιτρέπεται να επιδιώκει, προεχόντως ή παραλλήλως, οικονομικούς ή άλλους σκοπούς, έστω και υπαγορευόμενους από το ευρύτερο δημόσιο συμφέρον, όταν οι σκοποί αυτοί ανταγωνίζονται ή θέτουν σε κίνδυνο την αξιούμενη αδιάλειπτη και υψηλής ποιότητας παροχή των, ζωτικής σημασίας για το κοινωνικό σύνολο, ώς άνω υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης».

Υπενθυμίζεται ότι μέσω του νόμου 4389/2016, το Δημόσιο διαβίβασε στην Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας ΕΕΣΥΠ (Υπερταμείο) το 50,003% της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ και το ΣτΕ κρίνει αυτή την πράξη αντισυνταγματική καθώς δεν ασκείται έλεγχος στο Δ.Σ. της ΕΕΣΥΠ, το οποίο είναι «νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου που επιδιώκει, προεχόντως, σκοπούς ταμειακούς και ταμιευτικούς, με τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας προσιδιάζοντα στην εξυπηρέτηση των σκοπών αυτών».

Το ΣτΕ ασκεί κριτική στον νόμο 4389 καθώς δεν επιφυλάσσει στο Ελληνικό Δημόσιο ούτε τον έμμεσο έλεγχο της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ, διότι το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΕΣΥΠ δεν ορίζεται από τη Γενική Συνέλευση της ΕΕΣΥΠ, δηλαδή από το Ελληνικό Δημόσιο, αλλά από ειδικό συλλογικό όργανο, το Εποπτικό Συμβούλιο της ΕΕΣΥΠ.

Στη μετοχική σύνθεση της ΕΥΔΑΠ το Υπερταμείο έχει το 50%+1 μετοχή, 11,33% το ΤΑΙΠΕΔ, 30,89% τράπεζες και funds και 7,78% φυσικά πρόσωπα-μέτοχοι. Το 50%+1 μετοχή διαθέτει το Υπερταμείο και στην ΕΥΑΘ, το ΤΑΙΠΕΔ 24,02%, η Suez Group 5,46% και λοιποί μέτοχοι το 20,52%.