ΣΥΔ: Θετική εξέλιξη στην κατεύθυνση άρσης των διακρίσεων σε βάρος τρανς κρατουμένων

Συγκεκριμένα, έπειτα από απόφαση της Γενικής Γραμματέως Αντεγκληματικής Πολιτικής, κυρίας Σοφίας Νικολάου, τέσσερις (4)τρανς γυναίκες κρατούμενες, που μέχρι πρότινος βρίσκονταν στα Σωφρονιστικά Καταστήματα των αντρικών φυλακών των Τρικάλων και της Κερκύρας, θα μεταχθούν σε ειδικό χώρο των Γυναικείων Φυλακών Κορυδαλλού, χωρίς όμως να βρίσκονται απομονωμένες από τις υπόλοιπες κρατούμενες.

Η απόφαση αυτή της Γεν. Γραμματέως της Αντεγκληματικής Πολιτικής, έρχεται να επιλύσει στη συγκεκριμένη περίπτωση, ένα από τα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι τρανς συνάνθρωποί μας που βρίσκονται σε φυλακές ή σε θέση κράτησης, όπως της μη αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου τους.

Πράγματι, όπως έχουμε επισημάνει και αποδεικνύεται από τη πραγματικότητα, τα τρανς πρόσωπα αντιμετωπίζουν το πιο σκληρό πρόσωπο των έμφυλων διακρίσεων και βίας στις φυλακές ή όταν βρίσκονται σε θέση κράτησης.[1]

Συγκεκριμένα, αντιμετωπίζονται με προσβλητικό, μειωτικό και εξευτελιστικό τρόπο[2], δεν γίνεται πάντα σεβαστή η ταυτότητα ή η έκφραση φύλου τους, με αποτέλεσμα να κρατούνται ή και να φυλακίζονται μαζί με πρόσωπα σύμφωνα με το φύλο που καταγράφηκαν κατά τη γέννηση (ονομαζόμενο “βιολογικό/ανατομικό” φύλο), ή σε άλλες περιπτώσεις να κρατούνται σε συνθήκες πειθαρχικής απομόνωσης, χωρίς τούτο να αιτιολογείται, με αυθαίρετο τρόπο. Δεν χορηγούνται ενδυμασίες που να αναλογούν και να βρίσκονται σε αρμονία με το κοινωνικό τους φύλο, ενώ τα τρανς πρόσωπα που βρίσκονται στη διαδικασία επαναπροσδιορισμού φύλου/φυλομετάβασης δεν έχουν την απαραίτητη φροντίδα υγείας από ειδικούς γιατρούς.

Όλα τα παραπάνω που αποτελούν σοβαρές παραβιάσεις των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους, έχουν ως αποτέλεσμα τον επιπλέον στιγματισμό τους, έχουν επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική τους υγεία, ενώ συχνά γίνονται και αντικείμενα παρενοχλήσεων, επιθέσεων ακόμα και βίας ή βιασμού από συγκρατούμενους τους.

Το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ), τόσο τον Ιανουάριο του 2013 [3], όσο και τον Οκτώβριο του 2017 [4], έχει καταθέσει δημόσια τις παρατηρήσεις και τις προτάσεις του, για τις αλλαγές που είναι απαραίτητο να γίνουν στον Σωφρονιστικό Κώδικα.

Σε αυτό το πλαίσιο η Πολιτεία είναι απαραίτητο να διασφαλίσει θεσμικά ότι:

• Οι αστυνομικές αρχές και σωφρονιστικές αρχές θα σέβονται την προσωπικότητα των τρανς προσώπων, και θα είναι επαρκώς εκπαιδευμένες σε θέματα έκφρασης, ταυτότητας και χαρακτηριστικών φύλου καθώς και σεξουαλικού προσανατολισμού,
• Θα αναγνωρίζουν τα τρανς πρόσωπα σύμφωνα με την ταυτότητα φύλου τους, όπως επιτάσσει το Άρθρο 1, παρ. 1 του ν. 4491/2017: «Το πρόσωπο (άρα κάθε πρόσωπο) έχει δικαίωμα στην αναγνώριση της ταυτότητας φύλου του ως στοιχείου της προσωπικότητάς του»,[5]
• Θα προστατεύουν από τις διακρίσεις και τη βία τους τρανς ανθρώπους αντί να τους διώκουν και όταν προκύπτουν κρούσματα τρανσφοβικής φυσικής ή λεκτικής βίας πρέπει να διερευνώνται πλήρως,
• Όσα τρανς άτομα βρίσκονται στη διαδικασία φυλομετάβασης (transition) πρέπει να έχουν την απαραίτητη φροντίδα υγείας από ειδικούς γιατρούς,
• Όσο βρίσκονται σε σωφρονιστικά καταστήματα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για την εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτισή τους,
• Για όλα τα παραπάνω, όπως συμβαίνει και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, πρέπει να συνεργάζονται με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών για την προστασία των ΛΟΑΤΚΙ+ προσώπων.
• Ακόμη, στο πλαίσιο εφαρμογής καλών πρακτικών όσον αφορά τα τρανς πρόσωπα που βρίσκονται σε θέση κράτησης ή είναι φυλακισμένα, προτείνουμε να εξεταστούν από το αρμόδιο Υπουργείο οι καλές πρακτικές που ακολουθούνται από τον Αύγουστο του 2016 στην Μάλτα [6], τόσο αναφορικά με τον διαχωρισμό κρατουμένων και συνεπακόλουθες ρυθμίσεις που αφορούν την ένδυση, την υγεία και άλλα, όσο την απαραίτητη εκπαίδευση του σωφρονιστικού προσωπικού σε θέματα ταυτότητας φύλου.

Το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ), δηλώνει την ιδιαίτερη ικανοποίησή του γι’ αυτό το πρώτο πολύ θετικό βήμα που ήταν και πάγιο αίτημα της κοινότητας μας, ενώ παράλληλα καλεί την Πολιτεία να προχωρήσει άμεσα στις τροποποιήσεις του Σωφρονιστικού Κώδικα στην κατεύθυνση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της προσωπικότητας των τρανς προσώπων στις φυλακές ή σε θέση κράτησης, καθώς και της άρσης των διακρίσεων και της βίας που αντιμετωπίζουν λόγω της ταυτότητας ή της έκφρασης φύλου τους, ακολουθώντας -εκτός των άλλων- και τις κατευθύνσεις του πορίσματος της Επιτροπής για τη κατάρτιση Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ που εκπονήθηκε τον Ιούνιο του 2021 [7], με τη συμμετοχή της αείμνηστης Πρόεδρου μας Μαρίνας Γαλανού.