Η δεκαετία θα αλλάξει στο τέλος του 2020 (ή όποτε θέλετε...)

Ηταν η πιο συνηθισμένη ψευδής είδηση των τελευταίων ημερών της προηγούμενης χρονιάς στην Ελλάδα και διεθνώς. Και η πιο ακίνδυνη βέβαια. Με την έλευση του 2020 η δεκαετία λοιπόν δεν έχει αλλάξει, όπως αναφέρουν λανθασμένα εκατοντάδες ενημερωτικά μέσα παγκοσμίως και όπως πιστεύει ο περισσότερος κόσμος.

Τι κι αν τα μαθηματικά, η αστρονομία και κυρίως η απλή λογική επιμένουν πως η πρώτη δεκαετία του καινούργιου αιώνα, που άρχισε την 1η Ιανουαρίου του 2001, τελείωσε την 31η Δεκεμβρίου του 2010 και αντίστοιχα αυτή η δεκαετία τελειώνει στο τέλος του 2020; Τι και αν δεν υπάρχει έτος μηδέν, οι περισσότεροι εξακολουθούν να θεωρούν πως η δεκαετία αρχίζει με έτος χχχ0 και τελειώνει σε έτος χχχ9.

Τα ίδια ερωτήματα απασχόλησαν τον κόσμο, εταιρείες όπως την Apple και κυβερνήσεις (λόγω ρυθμίσεων δορυφόρων) με την έλευση του έτους 2000, με το περιβόητο millennium, όταν τελικά όλη η υφήλιος γιόρτασε την έλευση της νέας χιλιετίας ένα χρόνο πριν από το τέλος της παλιάς.

Κάποιοι βέβαια γιόρτασαν και την επόμενη χρονιά, στάση που αποδεικνύεται η ορθότερη για όλους τους λόγους. Αφενός μεν γιορτάζουν δύο φορές, αφετέρου έχουν δίκιο. Αστρονόμοι, μαθηματικοί και ιστορικοί συμφωνούν πως το έτος μηδέν δεν υπήρχε και πως το έτος -1 π.Χ. ακολουθείται από το έτος +1 μ.Χ. Επομένως η πρώτη δεκαετία ολοκληρώθηκε το 10μ.Χ. και όχι το 9 μ.Χ.

Ο λόγος βρίσκεται στο Γρηγοριανό ημερολόγιο, το σύστημα που χρησιμοποιείται σήμερα επισήμως σε μεγάλο μέρος του κόσμου. Η εποχή του Anno Domini (Ετος του Κυρίου) αρχίζει με το έτος 1 στο Γρηγοριανό ημερολόγιο, όπως υπογραμμίζει και το περιοδικό Farmers’ Almanac (κυκλοφορεί από το 1818). Το 525 ο μοναχός Διονύσιος ο Μικρός προσπάθησε να βρει μια σταθερή ημερομηνία για το Πάσχα δημιουργώντας ένα σύστημα με βάση την ημερομηνία στην οποία πίστευε ότι γεννήθηκε ο Ιησούς Χριστός (η οποία σήμερα θεωρείται ιστορικά ανακριβής), αλλά δεν είχε λάβει υπόψη τα χρόνια πριν από τη γέννηση του Ιησού.

Τελικά αυτό συνέβη το 731 από έναν άλλο μοναχό, τον Σεβάσμιο Βέδα. Ο Βέδας μέτρησε και τα χρόνια πριν από τον Χριστό και καθιέρωσε έτσι την εποχή «προ Χριστού», αλλά δεν συμπεριέλαβε το έτος μηδέν στους υπολογισμούς του. Το Αμερικανικό Αστεροσκοπείο το 1999 δήλωσε ξεκάθαρα πως η νέα χιλιετία ξεκινά την 1η Ιανουαρίου 2001.

Εξαρτάται ποιον ρωτάς

Η παρανόηση ξεκινά πιθανότατα από την αμερικανική συνήθεια, η οποία ωστόσο μοιάζει πιο βολική, να ορίζουμε τις δεκαετίες, τους αιώνες και τις χιλιετίες με βάση τον πρώτο αριθμό στην αρίθμησή τους. Ετσι λέμε η «δεκαετία του εξήντα» (sixties) τα χρόνια 1960, ’61, ’62 κ.ο.κ. ώς το 1969, ενώ κανονικά η δεκαετία αυτή άρχισε το 1961 και τέλειωσε το 1970.

Ετσι και αλλιώς ο χρόνος δεν είναι τίποτα άλλο από μια κοινωνική κατασκευή, μια σύμβαση. «Oι άνθρωποι συνήθως λειτουργούν πιο εύκολα με τις λέξεις και λιγότερο με τους αριθμούς. Και χρειάζονται απλές απαντήσεις. Ωστόσο οι απαντήσεις δεν είναι πάντα τόσο απλές» εξηγεί ο ερευνητής στο Τμήμα Αστροφυσικής του Αμερικανικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας (ΝΥΤimes, 28.11.2019).

Η συζήτηση είναι ιδανική για καβγαδάκι σε εορταστικό τραπέζι. Οι ορθολογιστές κάνουν πολλές προσπάθειες λέγοντας: «Είναι απλό: φανταστείτε ότι τα χρόνια είναι... ευρώ. Η πρώτη δεκάδα συμπληρώνεται όταν έχετε και το δέκατο ευρώ στο πορτοφόλι σας. Κάθε άλλη εφαρμογή με αρχή από 0 είναι λάθος».

Βέβαια δεν πείθεται πλέον κανείς με αυτό το επιχείρημα, καθώς στις μέρες μας δεν υπάρχει περίπτωση αποταμίευσης μετά από μια δεκαετία.