Είναι (και) η δίψα για καθαρό ουρανό...

Πόλεμος για το νερό στο κέντρο φιλοξενίας προσφύγων στη Νέα Καβάλα του νομού Κιλκίς. Το νερό και η έλλειψή του είναι η πρώτη και σχεδόν μοναδική λέξη που συναντάς σε όλα τα στόματα, των προσφύγων, των μελών ΜΚΟ, αλλά και του -ελάχιστου- προσωπικού που προσπαθεί να ανταποκρίνεται στις καθημερινές ανάγκες.

Χθες το μεσημέρι που βρέθηκε η «Εφ.Συν.» στη Νέα Καβάλα, μόλις είχε λήξει η πρώτη μαζική διαμαρτυρία για την έλλειψη νερού, ιδίως αυτού που χρησιμοποιείται για μαγείρεμα, πλύσιμο ρούχων και ατομική καθαριότητα.

Ηταν η κλιμάκωση της δυσφορίας που μέχρι τώρα εκφραζόταν μόνο με ψιθύρους. Και ο ήλιος ήταν φθινοπωρινός. Διότι το πρόβλημα με το νερό είναι ο ένας και μοναδικός αγωγός μικρού διαμετρήματος που εξυπηρετεί το Κέντρο - και μέχρι τώρα κάλυπτε ανάγκες για τον οικισμό της Νέας Καβάλας, γεωργικές καλλιέργειες και κυρίως κτηνοτροφικές μονάδες της περιοχής.

Δύσκολα μπορεί να περιγραφεί ο χώρος ακόμη και από κάμερα. Καταμεσής ενός πλατώματος με πέτρες που μοιάζει να μην τελειώνει παρά στον ορίζοντα, παλιός αεροδιάδρομος που σαρώνεται κυριολεκτικά από τους αέρηδες, τόσο δυνατούς που πέρυσι αναποδογύρισε ακόμη και έναν-δύο από τους πακτωμένους οικίσκους.

Οι νεοφιχθέντες -που μεταφέρθηκαν για είκοσι μέρες, αλλά η αναχώρησή τους είναι ακόμη χρονικά απροσδιόριστη- έχουν καταγράψει ήδη σκηνές που σκόρπισαν πριν από μερικές μέρες στο πρώτο βοριαδάκι. Ούτε γι’ αστείο δεν μπορεί κανείς να πιστέψει ότι θα αντέξει έστω μια σκηνή εκεί τον χειμώνα. Οι άνθρωποι του Δανέζικου Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες κάνουν ό,τι μπορούν. Οι Νορβηγοί αποχώρησαν πριν από λίγες μέρες.

Το ίδιο το Κέντρο Φιλοξενίας (τραβηγμένος ευφημισμός) είναι δύο κόσμοι. Τόσο όμοιοι και τόσο διαφορετικοί. Οι 1.000 πρόσφυγες -στη συντριπτική πλειονότητά τους οικογένειες Αφγανών- που έφτασαν αρχές του μήνα (2 και 3 Σεπτεμβρίου) προερχόμενοι από τη Μόρια της Λέσβου διαμένουν σε σκηνές, ενώ οι παλαιότεροι, περίπου 1.200 άτομα, ζουν σε οικίσκους που παρέχουν στοιχειώδη προστασία από τον καιρό, ενώ οι κολόνες ηλεκτροφωτισμού δίνουν εξαρχής την εικόνα κάλυψης των στοιχειωδών αναγκών.

Προσθέστε και το γεγονός ότι όσοι μένουν στους οικίσκους μαγειρεύουν καθημερινά οι ίδιοι το φαγητό τους, ενώ οι νεοαφιχθέντες υπόκεινται στη γραμμή του συσσιτίου από κέτερινγκ, στη διανομή του οποίου βοηθά ευτυχώς ο στρατός (ο επικεφαλής κάνει εξαιρετική δουλειά).

Η απραξία

Ο καταυλισμός, χωρίς ούτε ένα δέντρο, καμιά παρήγορη σκιά. Γι’ αυτό μετά τις 10 πρωί και μέχρι αργά το απόγευμα δεν κυκλοφορεί κανείς. Κάτι λίγα παιδιά σε ένα υποτυπώδες γηπεδάκι δίπλα στο ιατρείο και όσοι προσέρχονταν για πρώτες βοήθειες ήταν απόδειξη ότι υπάρχουν ζωντανοί άνθρωποι.

Σε όλα αυτά δεν πρέπει να ξεχαστεί και ο αόρατος δυνάστης, το Μεγάλο Κακό που παραφυλάει όλες τις ώρες, όλες τις μέρες. Η απραξία. Η αδυναμία των ανθρώπων να κάνουν οτιδήποτε, πιασμένοι σε κενό χώρου και χρόνου σαν σε μια εφιαλτική παγίδα από την οποία δεν μπορούν να ξεφύγουν.

Αν οι εγκλωβισμένοι στην Ειδομένη ούρλιαζαν «Τζέρμανι, Τζέρμανι», οι σημερινοί, της Νέας Καβάλας δεν απαντούν, μοιάζουν να μην ξέρουν πια πού θέλουν να πάνε. Ο Καρίμ, ο Αμπντέλ, ο Σάλβαρ κι ο Ρεζά αλληλοκοιτάζονται αμήχανα, «εδώ θέλουμε να μείνουμε, στην Ελλάδα, είναι ωραία», κι όταν επιμείνεις λένε «μα δεν μπορούμε να πάμε πουθενά, όλα είναι κλειστά, αν ήταν αλλιώς τα πράγματα…».

Αναποφάσιστοι και στη σύγκριση με τον καταυλισμό στη Μόρια. Αλλος λέει ότι «είναι καλύτερα εδώ», άλλος θυμάται με αποστροφή «η Μόρια ήταν μια διαρκής μάχη, μάχη κανονική, καταλαβαίνεις; μάχη…», άλλος «τα ίδια είναι» κι είναι πρόθυμοι να πουν πολλούς από τους καημούς τους (νερό, ρούχα, φάρμακα, μαθήματα, ηλεκτρικό). Δεν ξέρουν αγγλικά, οι διερμηνείς είναι η μεγάλη έλλειψη του καταυλισμού, κάποιος που γνώριζε κάτι λίγα περισσότερα ήταν άρρωστος στη σκηνή του. Και πού να πάει; Το ιατρείο δεν έχει καν τρεχούμενο νερό. Η μοναδική γιατρός με μια νοσοκόμα -κυριολεκτικά ηρωίδες- ασκούν καθήκοντα με γυμνά χέρια.

Το 1/3 των αρρώστων είναι παιδιά. Πολλά γυναικολογικά. Πολλές έγκυες γυναίκες. Εξετάσεις γίνονται μόνο στο Νοσοκομείο Κιλκίς. Για να γίνουν εξετάσεις και να παρασχεθούν φάρμακα πρέπει ο ασθενής να έχει ΑΜΚΑ. Αλλά δεν έχουν όλοι. Και πώς να πάνε στο Κιλκίς όταν υπάρχουν μόνο τρία ή τέσσερα δρομολόγια λεωφορείων τη μέρα; Οταν δεν υπάρχει κανένα (!) λεωφορείο για το Πολύκαστρο;

Μέσα σε αυτό το χάος τα παιδιά που άρχισαν από τη Δευτέρα να πηγαίνουν και πάλι σχολείο, που λειτουργεί σαν αναισθητικό, τα μάτια του Αμανεντίμ που μιλάει για το σχολείο του, για την αγάπη του για τη φυσική και τα μαθηματικά, το «θέλω να πάω πανεπιστήμιο», η νοσταλγία που αστράφτει στα μάτια του όταν τον ρωτάς για την πατρίδα του, η τσάντα του σχολείου, περιουσία του, τη σφίγγει, ανεκτίμητο περιουσιακό στοιχείο, ασυνόδευτος μέχρι χθες, ενήλικος σήμερα, χαμογελάει συνέχεια και ανυπόκριτα, κι αυτό είναι το πρώτο που σε κάνει να πεις: υπάρχει ελπίδα.

Εθελοντισμός

Το δεύτερο απαλυντικό, οι εθελόντριες του «Αλμπατρος» και του τμήματος για τους πρόσφυγες του ΣΥΡΙΖΑ, που έφτασαν στη Νέα Καβάλα κουβαλώντας ρούχα, παπούτσια, κλινοσκεπάσματα, είδη προσωπικής υγιεινής. Πάει να πει οι εθελοντές δεν βαρέθηκαν, δεν κουράστηκαν, δεν πήγαν σπίτι, είναι εδώ. Ετοιμάζουν ήδη μεγάλη αποστολή με τσάντες σχολείου για τα παιδιά.

«Αν μας ζητηθεί, έχουμε διάθεση να οργανώσουμε την αποθήκη, να βρούμε καθηγητές για μαθήματα ελληνικών μια-δυο φορές την εβδομάδα, για νομική υποστήριξη», μας λέει η Μαρία Τοπαλίδου. Κι ήταν λες και ξαφνικά άρχισαν να φυτρώνουν δέντρα στη μέση του καταυλισμού…