75 χρόνια μετά το Μπλόκο

Aυτός ο Σεπτέμβρης -και κάθε Σεπτέμβρης- είναι ένας μήνας που αξίζει ο καθένας να βρεθεί στις λαϊκές γειτονίες της Β’ Πειραιά. Τα τελευταία έξι χρόνια είναι ο μήνας του Παύλου Φύσσα, με τις αντιφασιστικές εκδηλώσεις να κορυφώνονται με την καθιερωμένη συναυλία μνήμης «Σιγά μη φοβηθώ» στις 17 του μήνα στο Κερατσίνι και με τη μεγάλη πορεία στις 18 Σεπτεμβρίου από το Κερατσίνι μέχρι τον Πειραιά.

Είναι όμως και μια εξαιρετική ευκαιρία, ειδικά φέτος, στην επέτειο των 75 χρόνων από την αιματοβαμμένη 17η Αυγούστου του 1944, να παρευρεθεί κάποιος στις εκδηλώσεις τιμής και μνήμης για τους εκτελεσμένους του Μπλόκου της Κοκκινιάς «40 ημέρες μετά…», που διοργανώνει ο Δήμος Νίκαιας-Αγ. Ιωάννη Ρέντη από τις 20 ώς τις 25 Σεπτεμβρίου στη Μάντρα Μπλόκου Κοκκινιάς (Ηλιουπόλεως 102Α).

Ρεμπέτικα της Κατοχής στο 4ο Φεστιβάλ Κιθάρας, θεατρικές παραστάσεις, απαγγελίες ελληνικών και ξένων ποιημάτων και συζητήσεις περιλαμβάνονται στο φετινό πρόγραμμα για την προσφυγούπολη που έζησε «το μεγαλύτερο και αιματηρότερο μπλόκο που έγινε σε ελληνική συνοικία» («Ριζοσπάστης», φ. 18/8/1945), με περισσότερους από 200 εκτελεσμένους και 3.000, κατ’ άλλους 5.000, συλληφθέντες.

Και μόνο η σκέψη των γεγονότων προκαλεί ανατριχίλα. Ηταν γύρω στις 3 τα ξημερώματα εκείνης της Πέμπτης 17 Αυγούστου 1944, όταν δεκάδες μηχανοκίνητα και πεζοπόρα τμήματα του γερμανικού στρατού μαζί με Ελληνες ταγματασφαλίτες εισέβαλαν στη Νίκαια από την περιοχή της Πέτρου Ράλλη, στο ύψος του Γ’ Νεκροταφείου και από το Περιβολάκι (πλατεία Δαβάκη) και την περικύκλωσαν.

Χωρισμένοι σε πεντάδες

Οι ταγματασφαλίτες απαίτησαν από τους άνδρες ηλικίας 14 έως 60 ετών να συγκεντρωθούν στην κεντρική πλατεία (πλατεία Οσίας Ξένης) προκειμένου να ελεγχθούν. Τότε οι Γερμανοί εισέβαλαν στα σπίτια και όσους εντόπισαν μέσα σ’αυτά ή στις γύρω γειτονιές, τους εκτέλεσαν επί τόπου. Οι συγκεντρωμένοι, γονατιστοί με το κεφάλι ψηλά στον καυτό ήλιο, στην πλατεία υπολογίζονται σε 6.000-8.000 (υπάρχουν αρκετές αναφορές για ακόμα περισσότερους).

Χωρίστηκαν σε πεντάδες με κενά μεταξύ τους, έτσι ώστε οι κουκουλοφόροι να ξεδιαλέγουν τους μελλοθάνατους. Στο τέλος της ημέρας εκατοντάδες πτώματα θάφτηκαν στο Γ’ Νεκροταφείο, ενώ χιλιάδες Κοκκινιώτες οδηγήθηκαν ως όμηροι στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου.

Από αυτούς, 1.800 μεταφέρθηκαν την επόμενη μέρα στο Ρουφ και από εκεί στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μανχάιμ, Μπούχενβαλντ, Νταχάου, Αουσβιτς, Μπίμπλις. Ομως, ο εφιάλτης δεν είχε τέλος.

Στις 24 Σεπτεμβρίου 1944, στο 40ήμερο μνημόσυνο για τους εκτελεσθέντες, χιλιάδες λαού είχαν συγκεντρωθεί, μετά την επιμνημόσυνη δέση, στην πλατεία Οσίας Ξένης, όταν δέχτηκαν τα γερμανικά πυρά από πολυβολείο. Δέκα νεκροί, τριάντα πέντε τραυματίες.

Γόνιμος διάλογος

Στην επέτειο της δεύτερης αυτής σφαγής διεξάγονται φέτος οι εκδηλώσεις μνήμης, με την κεντρική εκδήλωση να πραγματοποιείται την Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου στις 8 το απόγευμα, στην πλατεία 17ης Αυγούστου ’44 (Οσία Ξένη).

«Σ’ αυτό το 40ήμερο μνημόσυνο για τους εκτελεσμένους του Μπλόκου, μέσα από την τέχνη ανασύρουμε εκείνα τα κομμάτια που μας διαμόρφωσαν στο διάβα του ιστορικού χρόνου.

Αυτή τη χρονιά με τους δημάρχους του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων θα προχωρήσουμε σε έναν ειλικρινή και γόνιμο διάλογο με στόχο τον προγραμματισμό κοινών δράσεων. Αυτή η σειρά πρωτοβουλιών στόχο έχει να κρατήσουμε τις μνήμες ζωντανές, γιατί αν δεν ξέρουμε ποιοι είμαστε δεν θα γνωρίζουμε και το ποιοι θέλουμε να γίνουμε», υπογραμμίζει ο δήμαρχος Νίκαιας-Αγ. Ιωάννη Ρέντη, Γιώργος Ιωακειμίδης.