Αναζητούνται συγγενείς

Ρολόγια, δαχτυλίδια, πορτοφόλια, καδένες μέσα σε φακέλους, με αριθμούς που έδωσαν τα SS στους κρατούμενους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Και από κάτω, τα ονόματα εκείνων που τα είχαν πάνω τους τη στιγμή της σύλληψής τους, που τα έσφιγγαν στα χέρια τους όταν έμπαιναν στα τρένα με προορισμό το άγνωστο και που τα άφησαν πίσω τους μαζί με την τελευταία πνοή τους: Χρήστος Τακτικός, Γεώργιος Σαγματόπουλος, Ευάγγελος Κερασώτης, Δημήτριος Βατιάδης, Θεόφιλος Σιμωνίδης, Γεώργιος Χάνας, Βασίλειος Κοντογεωργίου, Νικόλαος Φασουλιώτης.

Είναι τα ονόματα οκτώ Ελλήνων που χάθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα, και τώρα αναζητούνται οι συγγενείς τους για να τους επιστραφούν αυτά τα προσωπικά αντικείμενα που διασώθηκαν από τη Διεθνή Υπηρεσία Αναζητήσεων (ITS), η οποία στεγάζεται στο Μπαντ Αρολσεν, μια μικρή κωμόπολη έξω από το Κάσελ που έδωσε το όνομά της στο σημαντικότερο αρχείο εγκλείστων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Τα Αρχεία Αρολσεν αριθμούν 55 εκατομμύρια φακέλους με περίπου 3.000 προσωπικά αντικείμενα θυμάτων και η συλλογή τους είναι εγγεγραμμένη στον κατάλογο της UNESCO «Μνήμη του κόσμου» ως μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

Το 2016 ξεκίνησαν την καμπάνια #StolenMemory (#ΚλεμμένηΜνήμη) και έκτοτε έχουν επιστραφεί σε περίπου 250 οικογένειες τα αντικείμενα των οικείων τους.

Η Ελλάδα ανέλαβε φέτος την προεδρία της Διεθνούς Επιτροπής που έχει την ευθύνη διαχείρισης των Αρχείων και χθες έγιναν τα εγκαίνια της έκθεσης #StolenMemory στο υπουργείο Εξωτερικών, στο πλαίσιο ημερίδας κατά την οποία παρουσιάστηκε το έργο του Διεθνούς Κέντρου Τεκμηρίωσης Ναζιστικών Διώξεων και υπογράφηκε μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδας και των Αρχείων Αρολσεν.

Τα εγκαίνια πραγματοποίησε ο υφυπουργός Εξωτερικών Μάρκος Μπόλαρης, ο οποίος σημείωσε ότι η έκθεση θα περιοδεύσει ανά την Ελλάδα «προκειμένου να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή προβολή και να δοθεί η δυνατότητα σε συγγενείς ή φίλους των οκτώ συμπατριωτών μας να τους επιστραφούν τα προσωπικά τους αντικείμενα».

Χαρακτήρισε, επίσης, την έκθεση πολύ σημαντική επειδή «δίνεται η δυνατότητα στους ενδιαφερόμενους να έρθουν σε επαφή με σημαντικά στοιχεία της Ιστορίας, που δεν τιμούν την ανθρωπότητα αλλά πρέπει να τα θυμόμαστε και να αναλαμβάνουμε την ευθύνη μας απέναντι στη δημοκρατία».

Βρίσκοντας ιδιοκτήτες

Ουσιαστικά η έκθεση αφηγείται τη σχέση κρατουμένων και συγγενών τους μέσα από τα προσωπικά αντικείμενα των πρώτων, που τα έκλεβαν οι ναζί για να γεμίσουν το ταμείο πολέμου του καθεστώτος. Μαζί με αυτά, βέβαια, έκλεβαν και τις αναμνήσεις.

«Τίποτα άλλο δεν έμεινε από εκείνον», είπε η Βάντα Ροζίσκα Μπίλνικ όταν έμαθε ότι στα Αρχεία βρέθηκε το ρολόι τσέπης του πατέρα της τον Ιούλιο του 2017. Οι ναζί τον είχαν συλλάβει τον χειμώνα του 1943 με την κατηγορία ότι με τη σύζυγό του βοηθούσαν Πολωνούς αντιστασιακούς. Τότε η Βάντα ήταν τεσσάρων ετών.

Ο πατέρας της μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νοϊενγκάμε και πέθανε τον Μάιο του 1945. Στο ίδιο στρατόπεδο μεταφέρθηκε και ο Νάταμ βαν Νταμ με τον αριθμό 2795.

Κρατώντας ένα πορτοφόλι που περιέχει φωτογραφίες και έγγραφα ο γιος του, Αρνολντ, λέει ότι «αυτά τα αντικείμενα μου δίνουν πρόσβαση στην ιστορία του πατέρα μου».

Ο Γιουστ ντε Σνου έχει το όνομα του πατέρα του, αλλά δεν τον θυμάται καθόλου αφού ήταν μόλις τριών ετών το 1944, όταν εκείνος στάλθηκε στο Νοϊενγκάμε. Εναν χρόνο μετά ο πατέρας του πέθανε και εβδομήντα ένα χρόνια μετά ο Γιουστ ταξίδεψε στο Μπαντ Αρολσεν για να παραλάβει τα υπάρχοντά του, μεταξύ των οποίων μία φωτογραφία που τον δείχνει μωρό στην αγκαλιά των γονιών του. «Μέχρι εκείνη τη μέρα δεν είχα δει φωτογραφία που να είμαι και με τους δυο τους», λέει.

♦️ Η έκθεση #Stolen Memory θα είναι ανοιχτή για το κοινό καθημερινά 10.00-13.00 στο ισόγειο του υπουργείου Εξωτερικών (Ακαδημίας 1) μέχρι τα μέσα Μαρτίου. Περισσότερες πληροφορίες για τα Αρχεία Αρολσεν: stolenmemory.org