Η Θεσσαλονίκη τιμά τον Γιάννη Πασαλίδη

Εμβληματική μορφή της Αριστεράς, του Κοινοβουλίου, των κοινωνικών αγώνων, των δικαιωμάτων και της επιστήμης, πολιτικός με ήθος και αξίες, υπερασπιστής των δικαιωμάτων του ποντιακού και του προσφυγικού ελληνισμού, πρωτεργάτης της Εθνικής Αντίστασης, ο Πασαλίδης πέθανε φτωχός, χωρίς ούτε ένα περιουσιακό στοιχείο στις 15 Μαρτίου 1968, ενώ βρισκόταν σε κατ’ οίκον περιορισμό από τη χούντα, φυλακισμένος στο σπίτι του από την πρώτη κιόλας ημέρα της δικτατορίας, χωρίς ο ελληνικός λαός να πληροφορηθεί το παραμικρό, καθώς η χούντα είχε απαγορεύσει να δημοσιευτεί οτιδήποτε για τον μεγάλο πολιτικό της Αριστεράς.

Ο Γιάννης Πασαλίδης, Πόντιος την καταγωγή, γεννήθηκε στην Κουταΐδα του Καυκάσου το 1880, από Σανταίους γονείς, φτωχούς αγρότες. Σπούδασε Ιατρική στην Οδησσό και πήρε πτυχίο από το Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας.

Πολύγλωσσος -μιλούσε έξι γλώσσες-, συνδέθηκε με το αριστερό κίνημα και από 18 ετών ήταν μέλος του Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος της Ρωσίας (ΣΔΕΚΡ) και έζησε κοντά την εξέγερση των ναυτών του θωρηκτού Ποτέμκιν το 1905 στην Οδησσό.

Τάχθηκε με τις ιδέες του Πλεχάνοφ και όταν το ΣΔΕΚΡ διασπάστηκε πήγε με τους μενσεβίκους, εκτιμώντας παράλληλα την πολιτική δράση του Λένιν ως ηγέτη των μπολσεβίκων.

Το 1917 τον βρίσκει στο Σοχούμι, παντρεμένο με τη Μαρία Σπυράντη με την οποία απέκτησε τρία παιδιά. Από τις πρώτες κιόλας στιγμές της Οκτωβριανής Επανάστασης εκλέγεται βουλευτής στη Γεωργία με το κόμμα των μενσεβίκων και το 1918 αναλαμβάνει καθήκοντα υπουργού επί των Εξωτερικών Υποθέσεων.

Ο εγγονός του Πασαλίδη, Γιάννης Νισύριος, δίνει μάλιστα πληροφορίες για συνάντηση της μενσεβίκικης γεωργιανής κυβέρνησης και της ηγεσίας της Σοβιετικής Ρωσίας υπό τον Λένιν, σημειώνοντας πως «ο Λένιν, όπως διαπίστωσε ο Πασαλίδης, ήταν διαλλακτικός και κατανόησε τις απόψεις τους, ακούγοντας με προσοχή και εποικοδομητική διάθεση τα επιχειρήματά τους, παρά την αναμφισβήτητη επιρροή και εξουσία που δικαιωματικά είχε αποκτήσει.

«Ξεκινήστε εσείς όπως νομίζετε, να δούμε ποιος θα φτάσει πιο γρήγορα στον στόχο» είχε πει τότε. Ο Πασαλίδης εκτίμησε πολύ τη στάση του Λένιν και υπενθύμιζε παντού και πάντοτε αυτή τη φράση».

Η επικράτηση όμως των μπολσεβίκων στη Γεωργία φέρνει τον Πασαλίδη στο Βερολίνο και το 1923, λίγο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, στη Θεσσαλονίκη, όπου διευθύνει το Ρώσικο Μαιευτήριο, χώρο στον οποίο πρόσφερε κοινωνικό έργο και απέκτησε το προσωνύμιο «γιατρός των φτωχών».

Σχετιζόμενος με συλλόγους Ποντίων και Καυκασίων το 1923 προσεγγίζει το πολιτικό ρεύμα του Αλέξανδρου Παπαναστασίου και εκλέγεται ως ανεξάρτητος σοσιαλιστής βουλευτής Θεσσαλονίκης με 41.397 ψήφους. Οργανώνει συλλαλητήρια για την κατάργηση της βασιλείας στην Ελλάδα, ιδρύει το Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα και προτείνει ως απάντηση στην άνοδο του φασισμού τη συνεργασία με το Παλλαϊκό Μέτωπο, που είχε δημιουργηθεί με πρωτοβουλία του ΚΚΕ.

Η ίδρυση της ΕΔΑ

Κατά την περίοδο της χιτλερικής κατοχής πρωτοστατεί στη δημιουργία, στη Θεσσαλονίκη, της εθνικοαπελευθερωτικής οργάνωσης Ελευθερία, που έχει καταγραφεί ως η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση σε ολόκληρη την κατεχόμενη από τους ναζί Ευρώπη.

Τέσσερις μήνες μετά το Σοσιαλιστικό Κόμμα ήταν ένας από τους σχηματισμούς που προσχώρησαν στο ΕΑΜ και ο Πασαλίδης αναδείχτηκε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής. Αμέσως μετά την απελευθέρωση τραυματίζεται σοβαρά, όταν εκδηλώνεται δολοφονική επίθεση εναντίον του στις 27 Αυγούστου 1945, ενώ μιλούσε σε συγκέντρωση στη Βέροια.

Δηλώνει αντίθετος στην αποχή από τις εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946 αλλά και στην πολιτική του ένοπλου αγώνα, οπότε και διαχωρίζει τη θέση του από τον Ζαχαριάδη.

Μετριοπαθής, υπέρ του κοινοβουλευτισμού και της ενότητας των δυνάμεων της Αριστεράς, ο Γιάννης Πασαλίδης πρωταγωνιστεί στην ίδρυση της ΕΔΑ. Ως επικεφαλής της το 1958 κερδίζει στις εκλογές το 24% και με 79 βουλευτές γίνεται αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, επιτυχία που είχε συνταράξει τότε τη χώρα, κυρίως το παλάτι αλλά και τους Αμερικανούς.

Στενή επιτήρηση

Πέθανε στο σπίτι του -γωνία Χρυσοστόμου Σμύρνης 23 με Τσιμισκή- στις 15 Μαρτίου 1968, ευρισκόμενος για 11 μήνες σε κατ’ οίκον περιορισμό, με περιπόλους αστυνομίας και Ασφάλειας να επιτηρούν στενά ακόμη και την κηδεία του.

Στην εκδήλωση που οργανώνει ο Δήμος Θεσσαλονίκης, εκτός από τον πρόεδρο της Βουλής, θα μιλήσουν ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης, ο καθηγητής Ηλίας Νικολακόπουλος, η ιστορικός Ιωάννα Παπαθανασίου, ο εγγονός του, δικηγόρος Γιάννης Νισύριος και θα συντονίσει ο δημοσιογράφος-συγγραφέας Σπύρος Κουζινόπουλος, τον οποίο η «Εφ.Συν.» ευχαριστεί για το πολύτιμο υλικό που μας προσέφερε.