Το να είσαι εκπαιδευτικός στην Ελλάδα του 2025 δεν αποτελεί πια κοινωνικό προνόμιο, αλλά άθλο αντοχής. Αντοχή στη φτώχεια, στη συνεχή μετακίνηση, στην ψυχική φθορά και στην αίσθηση κοινωνικής απαξίωσης. Πίσω από τους πίνακες και τα θρανία, ξετυλίγεται μια σιωπηλή αλλά βαθιά κρίση: αυτή της φτωχοποίησης των ανθρώπων που κρατούν στα χέρια τους το μέλλον της ελληνικής παιδείας.
Ο όρος «working poor» (εργαζόμενοι φτωχοί) πλέον δεν αφορά μόνο τους ιδιωτικούς υπαλλήλους χαμηλής ειδίκευσης αλλά και τους πτυχιούχους εκπαιδευτικούς. Σύμφωνα με τη Eurostat, ο εκπαιδευτικός στην Ελλάδα ζει με το 70% του μέσου ευρωπαϊκού εισοδήματος, ενώ το κατώφλι φτώχειας είναι στο 60%. Δηλαδή, είναι στα όρια της φτώχειας, παρότι πλήρως απασχολούμενος.
Οι νεοδιόριστοι καλούνται να επιβιώσουν με 800 € σε περιοχές όπου το κόστος στέγασης και διαβίωσης τους εξαντλεί οικονομικά και ψυχικά.
Την ίδια ώρα, πολλοί εκπαιδευτικοί βρίσκονται αναγκασμένοι να μετακινούνται καθημερινά έως και 100 χλμ., να δημιουργούν γκρουπ μετακίνησης για εξοικονόμηση, να πληρώνουν ενοίκια χωρίς επαρκή επιδόματα, να εργάζονται σε εξωσχολικές δουλειές για να αντεπεξέλθουν. Δεν είναι απλώς θέμα ηθικής ή δικαιοσύνης, αλλά συστημικό πρόβλημα με άμεσο αντίκτυπο στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Αναπληρωτές εκπαιδευτικοί
Από τις 15 Μαρτίου 2025, η κυβέρνηση έθεσε σε ισχύ νομοθετική ρύθμιση που αλλάζει ριζικά τον τρόπο καταβολής του επιδόματος ανεργίας: το 50% του ποσού θα χορηγείται μέσω προπληρωμένης κάρτας, δηλαδή ως «κουπόνια» για αγορές αγαθών και υπηρεσιών. Η απόφαση έχει προκαλέσει κύμα αντιδράσεων, ιδιαίτερα από τον εκπαιδευτικό κόσμο, με τη Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδας (ΔΟΕ) να καταγγέλλει ανοιχτά την πολιτική αυτή ως υποτιμητική και περιοριστική για τους δικαιούχους.
Τι σημαίνει να είσαι αναπληρωτής εκπαιδευτικός σε μια χώρα όπου αυξάνεται το κόστος διαβίωσης, παραμένουν στάσιμοι οι μισθοί και είναι προνόμιο η ασφάλεια εργασίας; Σημαίνει ότι κάθε ευρώ έχει σημασία. Οτι κάθε επιλογή, και η πιο απλή –τι να μαγειρέψεις, πού θα πας, ποια φάρμακα θα αγοράσεις– συνδέεται με την αξιοπρέπειά σου. Και όταν το κράτος σού αφαιρεί ακόμη και αυτή την ελευθερία επιλογής, τότε η φτώχεια αποκτά ακόμα πιο σκληρές διαστάσεις.
Η απόφαση της κυβέρνησης για τον τρόπο καταβολής του επιδόματος δεν είναι απλώς λογιστική διευθέτηση. Είναι πολιτική απόφαση με ιδεολογικό φορτίο. Είναι το πέρασμα από το «σε βοηθάω γιατί το δικαιούσαι» στο «σε ελέγχω γιατί σε υποψιάζομαι». Από την κοινωνική εμπιστοσύνη στην κρατική επιτήρηση.
Οι προπληρωμένες κάρτες λειτουργούν ως σύγχρονα δελτία τροφίμων. Ορίζουν πού και πώς θα ξοδέψεις τα λίγα που σου αναλογούν. Σου λένε εμμέσως: «Δεν εμπιστευόμαστε την κρίση σου». Αντί για χρήματα, σου δίνουν «μονάδες αγορών». Κουπόνια, σαν εκείνα της μεταπολεμικής λιτότητας. Μόνο που αυτή τη φορά δεν υπάρχει καταστροφή, υπάρχει πολιτική επιλογή.
Αυτό δεν είναι κοινωνική πολιτική. Είναι μια προσπάθεια να διαχειριστείς τη φτώχεια χωρίς να τη μειώσεις. Να κάνεις τους φτωχούς πιο «διαχειρίσιμους» και όχι πιο ελεύθερους. Η λογική του «κουπονιού» υπονοεί ότι ο άνεργος, ο φτωχός, ο αναπληρωτής εκπαιδευτικός, δεν είναι αρκετά ώριμος για να διαχειριστεί το επίδομά του. Χρειάζεται καθοδήγηση. Ποια είναι όμως η ηθική βάση αυτής της παραδοχής; Από πού αντλεί το κράτος το δικαίωμα να μετατρέψει το κοινωνικό δικαίωμα σε μηχανισμό κοινωνικής συμμόρφωσης;
Και το πιο κρίσιμο: ποιοι θα είναι οι επόμενοι; Αν σήμερα οι άνεργοι παίρνουν κουπόνια, αύριο τι θα δούμε; Εκπαιδευτικά κουπόνια; Στέγαση με όρους; Περίθαλψη με προϋποθέσεις «συμπεριφοράς»;
Ο Μισέλ Φουκό είχε μιλήσει για την κοινωνία της πειθαρχίας και της επιτήρησης. Η μετάβαση από το επίδομα ως ενίσχυση αυτονομίας στο επίδομα ως μέσο ελέγχου επιβεβαιώνει ακριβώς αυτή την τάση. Ο φτωχός δεν είναι απλώς φτωχός – είναι υπόλογος. Πρέπει να αποδείξει ότι είναι «καλός» φτωχός για να αξίζει τη βοήθεια.
Η κοινωνία που υιοθετεί τέτοιες πρακτικές δεν είναι πιο δίκαιη. Είναι πιο γραφειοκρατική, πιο τεχνοκρατική, λιγότερο ανθρώπινη.
Πάρκινγκ σε σχολικά προαύλια κι εκτοπισμός καθηγητών: το τίμημα της τουριστικής ανάπτυξης
Την ώρα που η Κέρκυρα ετοιμάζεται να υποδεχθεί χιλιάδες επισκέπτες για το Πάσχα, η δημόσια εκπαίδευση φαίνεται να πληρώνει το τίμημα της τουριστικής «ανάπτυξης». Η απόφαση του Δήμου Κεντρικής Κέρκυρας να χρησιμοποιήσει τις αυλές τριών σχολείων ως χώρους στάθμευσης προκαλεί σφοδρές αντιδράσεις. Την ίδια στιγμή, αναπληρωτές εκπαιδευτικοί αναγκάζονται να εκκενώσουν τα σπίτια όπου διέμεναν προσωρινά, για να παραχωρηθούν σε τουρίστες.
Με επίσημη απόφαση, οι αυλές του 3ου, 4ου και 6ου Γυμνασίου Κέρκυρας θα λειτουργήσουν ως πάρκινγκ κατά την πασχαλινή περίοδο. Το γεγονός αυτό, πέρα από το προφανές συμβολικό βάρος της υποτίμησης του σχολικού χώρου, εγείρει πρακτικά ερωτήματα για την ασφάλεια και τη διατήρηση των υποδομών.
Τα σχολεία διαθέτουν πρόσφατα ανακαινισμένα γήπεδα μπάσκετ, τα οποία απειλούνται με φθορά από τη διέλευση δεκάδων οχημάτων. Οπως σημειώνει η ΕΛΜΕ Κέρκυρας, η συγκεκριμένη απόφαση καταδεικνύει προτεραιότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης στην εξυπηρέτηση της τουριστικής βιομηχανίας σε βάρος των μορφωτικών αναγκών των μαθητών και καταγγέλλει την απόφαση ως μέρος μιας ευρύτερης πολιτικής τάσης για «αξιοποίηση» της δημόσιας περιουσίας, ακόμα και όταν πρόκειται για σχολικές εγκαταστάσεις. Στην ανακοίνωση υπενθυμίζεται πως παρόμοιες πρακτικές είχαν προβλεφθεί στο παρελθόν μέσα από τις διαδικασίες «αξιολόγησης σχολικών μονάδων», όπου δινόταν η δυνατότητα στον διευθυντή να ενοικιάζει ακόμα και τους αύλειους χώρους.
Παράλληλα, δεκάδες αναπληρωτές εκπαιδευτικοί βρίσκονται αντιμέτωποι με έξωση από τα ενοικιαζόμενα σπίτια τους, καθώς οι ιδιοκτήτες επιθυμούν να τα εκμισθώσουν σε τουρίστες για την υψηλή περίοδο. Οι εκπαιδευτικοί, που ήδη αντιμετωπίζουν το χρόνιο πρόβλημα της στεγαστικής επισφάλειας, καλούνται να εγκαταλείψουν τα καταλύματά τους χωρίς να υπάρχει πρόβλεψη για εναλλακτική στέγαση. Το φαινόμενο έχει παρατηρηθεί σε διάφορες τουριστικές περιοχές, όπως στη Σαντορίνη, τη Μύκονο και τη Ρόδο, και προκαλεί ανυπέρβλητα εμπόδια στην κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών.
Ο μισθός των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα και σε τέσσερα ευρωπαϊκά κράτη, σύμφωνα με την έκθεση Eurydice 2024. Η Ελλάδα παραμένει στην τελευταία θέση στην Ε.Ε. ως προς την αγοραστική δύναμη των εκπαιδευτικών. Στην πραγματικότητα, από το 2010 έως το 2024, οι μισθοί των εκπαιδευτικών στη χώρα μας μειώθηκαν κατά 40% (στοιχεία ΟΟΣΑ). Επίσης, ενώ το κόστος ζωής από το 2020 ώς το 2025 αυξήθηκε 22%, οι μισθοί των εκπαιδευτικών αυξήθηκαν μόλις 5%-6%
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας