Καταδίκη της Ελλάδας από το ΕΔΔΑ για την απαγωγή του Μπουλούτ Γιαϊλά

Πέρασαν 10 χρόνια από τη βίαιη απαγωγή στα Εξάρχεια, επί κυβέρνησης Σαμαρά με συνεργασία ελληνικών και τουρκικών μυστικών υπηρεσιών, του αριστερού Τούρκου αγωνιστή Μπουλούτ Γιαϊλά για να δικαιωθεί πριν από λίγες μέρες στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ).

Με την από 26.01.2023 απόφασή του επί της προσφυγής 60990/14, το ΕΔΔΑ καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) για την υπόθεση του Τούρκου πρόσφυγα, που κατήγγειλε ότι απήχθη βίαια από το κέντρο της Αθήνας, μπροστά στα μάτια δεκάδων έκπληκτων πολιτών, στις 30 Μαΐου 2013 από δράστες που επέβαιναν σε αυτοκίνητο με κρατικές πινακίδες και μεταφέρθηκε με κουκούλα κατ’ ευθείαν στην Τουρκία όπου και συνελήφθη.

Με την παραπάνω απόφασή του το Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση της υποχρέωσης αποτελεσματικής έρευνας κάθε ισχυρισμού περί υποβολής σε βασανιστήρια ή απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, κατά το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ, που αποτελούσε τη βάση των αιτιάσεων του προσφεύγοντος, ο οποίος μετά την εξαναγκαστική επιστροφή του στην Τουρκία συνελήφθη και φυλακίστηκε διωκόμενος για τις πολιτικές του πεποιθήσεις.

Η «Εφ.Συν.» είχε αποκαλύψει όλες τις πτυχές της πολύ σκοτεινής υπόθεσης, που είχε προκαλέσει ένα μεγάλο κύμα αλληλεγγύης και η οποία αποτέλεσε προπομπό για τις εκδικητικές διώξεις στην Ελλάδα σε βάρος δεκάδων Τούρκων και Κούρδων πολιτικών προσφύγων τα χρόνια που ακολούθησαν. Στα μέσα Μαρτίου 2014 ο Μπουλούτ Γιαϊλά απελευθερώθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Σε συνέντευξή του τότε στην «Εφ.Συν.» ο δικηγόρος του Αϊτάκ Ουνσάλ ευχαριστούσε τον ελληνικό λαό για την αλληλεγγύη του και μας ενημέρωνε πως σκόπευε να οδηγήσει την υπόθεση στο ΕΔΔΑ.

Το Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη ότι κατ’ αρχάς έλαβε χώρα απαγωγή από αυτοκίνητο που έφερε κρατικές πινακίδες και το γεγονός ότι από τις ίδιες τις ελληνικές αρχές επιβεβαιώθηκε με έγγραφό τους πως οι πινακίδες ανήκαν στην ελληνική Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία, διαπίστωσε ότι καμία κατάλληλη και αποτελεσματική έρευνα δεν διεξήχθη για τη διερεύνηση των ισχυρισμών του προσφεύγοντος για το καταγγελλόμενο περιστατικό, κανένας αστυνομικός υπάλληλος δεν εξετάστηκε ποτέ από τις ελληνικές ανακριτικές αρχές, οι οποίες δεν προέβησαν σε καμία απολύτως ενέργεια για να διερευνήσουν ποιοι ήταν οι εμπλεκόμενοι στην απαγωγή και έθεσαν τον φάκελο στο αρχείο αγνώστων δραστών.

Το Δικαστήριο, αναγνωρίζοντας ότι στο καταγγελλόμενο περιστατικό εμπλεκόταν χωρίς καμία αμφιβολία όχημα της Ελληνικής Αστυνομίας, κατέληξε ομόφωνα σε διαπίστωση παραβίασης του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ ως προς το διαδικαστικό του σκέλος και υποχρεώνει την ελληνική κυβέρνηση σε καταβολή αποζημίωσης στον προσφεύγοντα ως δίκαιη ικανοποίηση για την ως άνω διαπιστωθείσα παραβίαση.

Αποτυχία των ελληνικών αρχών

Ωστόσο το ΕΔΔΑ με ψήφους 4, μεταξύ των οποίων και του Ελληνα δικαστή, έναντι 3 δεν έκανε δεκτή την κατηγορία για παραβίαση του άρθρου 3 ως προς το ουσιαστικό του μέρος, διότι, παρά τη σωρεία των στοιχείων που κατατέθηκαν, η πλειοψηφία του Δικαστηρίου διατήρησε επιφυλάξεις και εν τέλει κατέληξε σε αδυναμία παραδοχής της παρουσίας του προσφεύγοντος στην Ελλάδα κατά το επίδικο χρονικό διάστημα, επειδή ο ίδιος δεν είχε επισήμως καταγραφεί ως αιτών άσυλο.

Το Δικαστήριο επισημαίνει ωστόσο ότι η αδυναμία του αυτή πηγάζει σε μεγάλο βαθμό από την αποτυχία των εθνικών αρχών να διεξαγάγουν την οφειλόμενη ενδελεχή και αποτελεσματική έρευνα και να εισφέρουν τα απαραίτητα στοιχεία.

Αντίθετα έκριναν επ’ αυτού τα 3 μέλη του Δικαστηρίου με μια ισχυρή κοινή μειοψηφούσα γνώμη και υποστήριξαν ότι έπρεπε να καταδικαστεί η Ελλάδα και ως προς το ουσιαστικό μέρος της παραβίασης του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, καθώς από πλήθος στοιχείων προκύπτει η προηγούμενη παρουσία του προσφεύγοντος στην Ελλάδα.

Σημειώνουν ειδικότερα ότι, ενόψει των συστημικών ελλείψεων στο σύστημα ασύλου την περίοδο των γεγονότων, το ότι ο προσφεύγων δεν είχε επίσημα καταθέσει αίτηση ασύλου δεν είναι επαρκές για να αμφισβητηθεί η παρουσία του στην Ελλάδα. Διαπίστωσαν, δε, ότι δεν παρέχεται από τις ελληνικές αρχές καμία εύλογη εναλλακτική εξήγηση έναντι της αφήγησης του προσφεύγοντος και τούτο ενισχύει περαιτέρω τη δική του εκδοχή των γεγονότων.

Σε κοινή ανακοίνωση που εξέδωσαν το Δίκτυο Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων & Μεταναστών, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και η Ομάδα Δικηγόρων για τα Δικαιώματα Προσφύγων και Μεταναστών, επισημαίνεται πως η δικαστική απόφαση «δικαιώνει, ως προς τα όσα έκανε δεκτά, την αγωνιώδη προσπάθεια των συνηγόρων του προσφεύγοντος, που από εκείνη την ίδια σχεδόν στιγμή της απαγωγής, με αλλεπάλληλες επικοινωνίες με τις αρμόδιες αστυνομικές υπηρεσίες, κατήγγειλαν με στοιχεία την αναγκαστική εξαφάνιση του προσφεύγοντος και προσπάθησαν να αποτρέψουν την παράδοσή του στην Τουρκία, όπου αντιμετώπιζε σοβαρές διώξεις και κίνδυνο βασανιστηρίων λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων.

Η ισχυρή μειοψηφία εξάλλου, με την εμπεριστατωμένη γνώμη της, αφήνει ανοικτή την προοπτική παραπομπής της υπόθεσης στο Τμήμα Ευρείας Συνθέσεως του Δικαστηρίου για μια περαιτέρω κρίση επί των θεμάτων της προσφυγής».