Υπόλογη η Ελλάδα για τα... απόνερα της «συμφωνίας»

Καμία νομική αξία δεν έχει η αμφισβητούμενη «συμφωνία» Ε.Ε. και Τουρκίας στο προσφυγικό, που φαίνεται ότι αποτελεί απλώς μια πολιτική διακήρυξη και όχι ένα νομικά δεσμευτικό κείμενο, όπως επισήμανε στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου, με την οποία ολοκλήρωσε την εξαήμερη επίσκεψή του στην Ελλάδα ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα των μεταναστών, Φρανσουά Κρεπό.

«Εχουν βέβαια οι πολιτικοί το δικαίωμα να πουν τη γνώμη τους, αλλά δεν αποφασίζουν αυτοί για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για τη νομική εγκυρότητα των αποφάσεών τους», σημείωσε.

Υπογράμμισε ότι η «δήλωση», όπως αποκαλούν τη συμφωνία το τελευταίο διάστημα οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, δεν ακολουθείται από μηχανισμό ελέγχου ούτε μπορεί να προσβληθεί στα διεθνή δικαστήρια.

Υπόλογα στα εθνικά και διεθνή δικαστήρια θα είναι τα κράτη που θα την εφαρμόσουν, εν προκειμένω η Ελλάδα, που θα κριθεί στα ελληνικά δικαστήρια και ενδεχομένως στη συνέχεια στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο της Ε.Ε. και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, τα οποία θα αποφασίσουν αν παραβιάζονται τα δικαιώματα των προσφύγων και μεταναστών με την εφαρμογή της συμφωνίας.

Δεν ενημερώθηκε

Σε ερώτηση της «Εφ.Συν.» αν ενημερώθηκε ο ίδιος για τους λόγους της αξιοσημείωτης καθυστέρησης της έκδοσης αποφάσεων των Επιτροπών Προσφυγών, που κρίνουν σε δεύτερο και τελεσίδικο βαθμό τα αιτήματα ασύλου Σύρων που έχουν απορριφθεί από την Υπηρεσία Ασύλου, με το πανομοιότυπο σκεπτικό ότι είναι «απαράδεκτα» επειδή γι’ αυτούς αποτελεί «ασφαλή τρίτη χώρα» η Τουρκία, ο κ. Κρεπό είπε ότι δεν ενημερώθηκε.

Πρόσθεσε ότι περιμένει κι αυτός, όπως πολλοί, τις αποφάσεις των Επιτροπών, τις οποίες χαρακτήρισε «κρίσιμες» για το μέλλον της «συμφωνίας».

Οπως είπε, αν οι αρμόδιες Επιτροπές κρίνουν ότι δεν αποτελεί συλλήβδην για τους πρόσφυγες «ασφαλή τρίτη χώρα» η Τουρκία, τότε αμφισβητείται συνολικά η πολιτική της Ε.Ε. να σταματά τους πρόσφυγες στα τουρκικά παράλια ή να τους αναχαιτίζει στο Αιγαίο.

Οι θέσεις του κ. Κρεπό ευθυγραμμίζονται με τις θέσεις άλλων διεθνών οργανισμών, ανεξάρτητων αρχών και οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Βρίσκονται επίσης σε ευθεία αντίθεση με τις θέσεις υπουργών και ανώτατων πολιτειακών παραγόντων, που δηλώνουν πως η «συμφωνία» είναι δεσμευτική και ζητούν τη συνεργασία οργανώσεων και ομάδων αλληλεγγύης για την εφαρμογή της.

«Κοντόφθαλμη στρατηγική»

«Είναι κοντόφθαλμη η παρουσίαση της σημερινής κατάστασης σαν ανθρωπιστικής κρίσης. Η πραγματική κρίση στην Ευρώπη βρίσκεται στην έλλειψη πολιτικής βούλησης, που προέρχεται από την απουσία κοινού πολιτικού οράματος για το πώς αποτελούν μέρος του παρόντος και του μέλλοντος της Ευρώπης η κινητικότητα και η μετανάστευση», σημείωσε.

Παρατήρησε ότι ο άνθρωπος είναι μεταναστευτικό ον και πως η θεωρία της εθνικής κυριαρχίας των τελευταίων τριών αιώνων δεν μπορεί να αλλάξει μια ιστορία ανθρώπινης μετανάστευσης και κινητικότητας τουλάχιστον 2.300 χρόνων.

«Στην αγωνιώδη προσπάθειά της να διατηρήσει τον έλεγχο των εξωτερικών της συνόρων, η Ε.Ε. δοκιμάζεται ως προς την προσκόλλησή της στα ανθρώπινα δικαιώματα. Αφαιρώντας ένα ένα τα δικαιώματα όσων ζητούν άσυλο και των μεταναστών, η Ευρώπη δημιουργεί μια νέα κανονικότητα και πιέζει την Ελλάδα -μια χώρα στο μέσο οικονομικής κρίσης- να υποστεί τη συντριπτική ευθύνη στη διασφάλιση των εξωτερικών ευρωπαϊκών συνόρων, ανεξάρτητα από το ανθρώπινο και οικονομικό κόστος», σημειώνει.

Συγχαρητήρια και ανησυχίες

Κατέγραψε, πάντως, αξιοσημείωτη πρόοδο στις ελληνικές δομές για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες σε σχέση με την προηγούμενη επίσκεψή του τον Ιούνιο του 2012.

«Η Ελλάδα έχει αντιμετωπίσει μια άνευ προηγουμένου μεταναστευτική ροή από το 1945 με δικούς της πόρους σε καθεστώς κρίσης και λιτότητας. Εχει ανταποκριθεί στις προκλήσεις», σημείωσε και εκδήλωσε τον θαυμασμό του για την ανταπόκριση της τοπικής αυτοδιοίκησης και των τοπικών κοινωνιών.

«Οι κινήσεις αλληλεγγύης των πολιτών στα ελληνικά νησιά, στη Λαμπεντούζα και στους γερμανικούς σιδηροδρομικούς σταθμούς, δείχνουν τον δρόμο για την ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική», είπε.

Εκδήλωσε όμως ανησυχία για την κράτηση προσφύγων και μεταναστών.

Υπογράμμισε ότι είναι αδιανόητη η κράτηση ανηλίκων, όχι μόνο των ασυνόδευτων αλλά και όσων βρίσκονται στην Ελλάδα με την οικογένειά τους, και επισήμανε ότι τα κρατητήρια των αστυνομικών τμημάτων δεν έχουν σε καμία περίπτωση τις προδιαγραφές για την παραμονή ανηλίκων.

Γενικότερα, σημείωσε πως η κράτηση επιτρέπεται αποκλειστικά στην περίπτωση που κάποιος θεωρείται τεκμηριωμένα και εξατομικευμένα, και όχι κατ’ εκτίμηση, επικίνδυνος για τη δημόσια τάξη ή ύποπτος φυγής, αμφισβητώντας πως ανήκουν σ’ αυτές τις περιπτώσεις οι οικογένειες με παιδιά.

Χαιρέτισε μάλιστα σαν θετικό βήμα την παραμονή των προσφύγων με περιοριστικούς όρους στα νησιά αφού συμπληρώσουν το 25ήμερο κράτησης και σημείωσε πως ακόμα και οι 25 ημέρες κράτησης σε συνθήκες υπερπληθυσμού μπορεί να είναι πολλές για μια γυναίκα με τέσσερα παιδιά.

«Θεωρώ την κράτηση αδικαιολόγητη όταν υπερβαίνει τις μια-δυο ημέρες», είπε.

Προβλήματα

Ζήτησε επίσης καλύτερο συντονισμό στα κέντρα κράτησης και καταγραφής, όπου παρατηρούνται κακές συνθήκες και χαώδης κατάσταση, που δημιουργεί φόβο και άγχος στους κρατούμενους και προκαλεί βίαιες εκδηλώσεις, και πρότεινε να τοποθετηθεί ένας και μόνο φορέας αρμόδιος για τον συντονισμό, ενδεχομένως το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής.

Διαπίστωσε επίσης σημαντικό έλλειμμα ενημέρωσης των προσφύγων και μεταναστών, όπως και των ΜΚΟ και των ομάδων αλληλεγγύης.

«Κανείς δεν γνωρίζει το πότε, το πού και το πώς», είπε.

Σε ερώτηση της «Εφ.Συν.», αν απευθύνει τις συστάσεις του και στην Υπατη Αρμοστεία, που έχει αναλάβει την ενημέρωση των προσφύγων για τα δικαιώματά τους, είπε πως ρόλος του διεθνούς οργανισμού είναι να ενημερώνει για το άσυλο και πως έγκειται στο ελληνικό κράτος η πλήρης ενημέρωση για την κατάσταση των προσφύγων και των μεταναστών.

Χαιρέτισε πάντως την επικείμενη διανομή φυλλαδίου της Υπηρεσίας Ασύλου με πληροφορίες για το άσυλο και τη μετεγκατάσταση.

Οπως πάντως ανακοίνωσε η Υπηρεσία Ασύλου, στο τέλος Μαΐου θα ξεκινήσει η διαδικασία προκαταγραφής όσων έφτασαν στην Ελλάδα πριν από τις 20 Μαρτίου, ημέρα ισχύος της διακήρυξης Ε.Ε. – Τουρκίας.

Η διαδικασία θα διαρκέσει μέχρι το τέλος Ιουνίου, θα γίνεται στα ανοιχτά κέντρα φιλοξενίας και θα εφοδιάζει τους ενδιαφερόμενους με δελτίο αίτησης ασύλου.

▶ Τρία σεμινάρια Ανάπτυξης Ηγετικής Ικανότητας και Συντονισμού για ΜΚΟ, διεθνείς οργανισμούς και φορείς που εμπλέκονται στο προσφυγικό οργανώνει η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ. Το πρώτο ξεκίνησε τη Δευτέρα στην Αθήνα, όπου θα γίνει και το δεύτερο στις 19-21 Μαΐου, ενώ το τρίτο θα γίνει στη Θεσσαλονίκη στις 23-25 Μαΐου.

«Χαιρετίζουμε την προσπάθεια. Ομως η αξία και η αποτελεσματικότητά της θα κριθεί στο πεδίο, όπου σύμφωνα με απόφαση της Ε.Ε. ο συντονισμός γίνεται με βάση τους κρατικούς σχεδιασμούς», δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννης Μουζάλας.