Εκθετη η Αδειλίνη για τις επαναπροωθήσεις

Τον αρνητικό ρόλο της ελληνικής Δικαιοσύνης και ιδίως των εισαγγελικών αρχών στη διασφάλιση της λογοδοσίας για τις καταγγελλόμενες παραβιάσεις στα σύνορα επισημαίνει ο επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Μάικλ Ο' Φλάερτι, στις διαπιστώσεις του από την επίσκεψή του στη χώρα μας στις αρχές Φεβρουαρίου. Η αναφορά που δημοσιοποιήθηκε χθες αφορά το μεταναστευτικό και τον έλεγχο συνόρων ενώ θα ακολουθήσει χωριστή αναφορά για τις διαπιστώσεις του επιτρόπου για τα δικαιώματα των Ρομά.

Η αναφορά του επιτρόπου αφήνει έκθετη την εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Γεωργία Αδειλίνη, η οποία εμφανίζεται στη συνάντησή της με τον επίτροπο να αρνείται κατηγορηματικά ότι γίνονται συστηματικές επαναπροωθήσεις στην Ελλάδα, άρνηση που, όπως επισημαίνει ο κ. Φλάερτι, «έρχεται σε αντίθεση με την κρίση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ)». Στη συνέχεια, η αναφορά υπογραμμίζει με νόημα: «Ο επίτροπος σημειώνει ότι η έλλειψη αποτελεσματικής έρευνας των καταγγελιών για συνοπτικές επιστροφές [: επαναπροωθήσεις] μπορεί να οδηγήσει στην κατάθεση περαιτέρω προσφυγών στο ΕΔΔΑ».

Η αναφορά καταγράφει ότι πολλοί συνομιλητές του επιτρόπου επισήμαναν πως «η απροθυμία εισαγγελέων να διεξάγουν αποτελεσματικές έρευνες παρεμποδίζει τη διασφάλιση λογοδοσίας για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα» και ότι «η ταχεία απόρριψη καταγγελιών και το κλείσιμο της προκαταρκτικής εξέτασης χωρίς να ακουστούν τα θύματα ή οι ουσιώδεις μάρτυρες και χωρίς να συγκεντρωθούν κρίσιμες αποδείξεις αναφέρθηκαν ως παράγοντες που εμποδίζουν τη διαπίστωση των γεγονότων και τη μάχη εναντίον της ατιμωρησίας».

Ο επίτροπος επισημαίνει ότι κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του το ΕΔΔΑ κοινοποίησε στις ελληνικές αρχές, για να τις απαντήσουν, σχεδόν 50 προσφυγές με καταγγελίες για επαναπροωθήσεις. Εναν μήνα νωρίτερα άλλωστε, στις 7 Ιανουαρίου, το ΕΔΔΑ έβγαλε την απόφαση ARE κατά Ελλάδας που καταδικάζει τη χώρα μας για επαναπροώθηση γυναίκας πρόσφυγα τουρκικής καταγωγής στην Τουρκία, ενώ σε άλλη απόφαση την ίδια ημέρα επισημαίνει την ύπαρξη ισχυρών ενδείξεων για συστηματικές επαναπροωθήσεις στα θαλάσσια σύνορα τα τελευταία χρόνια, αν και η Ελλάδα δεν καταδικάστηκε για τη συγκεκριμένη υπόθεση. Αίσθηση προκαλεί μάλιστα η επισήμανση του αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Στυλιανού Κωσταρέλου, που περιλαμβάνεται σε υπόμνημα της αναφοράς του επιτρόπου, ότι το ΕΔΔΑ αμφισβήτησε με την απόφασή του την ύπαρξη συστηματικών επαναπροωθήσεων, ενώ η απόφαση επισημαίνει ρητά το αντίθετο.

Ο επίτροπος σημειώνει ότι κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του συναντήθηκε μεταξύ άλλων με θύματα που κατήγγειλαν ότι επαναπροωθήθηκαν επανειλημμένα και ανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα υπερβολικής βίας, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας, από αξιωματικούς των δυνάμεων επιβολής του νόμου.

Αναφέρει επίσης ότι η Υπατη Αρμοστεία τον ενημέρωσε πως από τις καταγγελίες για 248 επαναπροωθήσεις το πρώτο μισό του 2024 αξιολόγησε ως σοβαρές και τεκμηρίωσε 166 με συνολικά θύματα 4.229 πρόσφυγες, κυρίως από Αφγανιστάν, Συρία, Παλαιστίνη, Τουρκία και Ιράκ, ανάμεσά τους ασυνόδευτοι ανήλικοι ή ανήλικοι που χωρίστηκαν από την οικογένειά τους, άτομα με προβλήματα υγείας και έγκυες.

Η αναφορά του επιτρόπου υπογραμμίζει το επίμονο κενό λογοδοσίας των ελληνικών αρχών. «Φαίνεται ότι οι καταγγελίες για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα θαλάσσια σύνορα στα οποία εμπλέκονται λιμενικοί σπανίως καταλήγουν σε εσωτερική έρευνα της Διεύθυνσης Εσωτερικών Υποθέσεων του Λιμενικού και όταν καταλήγουν, οι έρευνες συστηματικά καταλήγουν σε ευρήματα που απαλλάσσουν το εμπλεκόμενο προσωπικό από κάθε ευθύνη», διαπιστώνει ο επίτροπος.

Η αναφορά υπογραμμίζει ότι το Λιμενικό δεν έκανε καμία έρευνα για πιθανά λάθη αξιωματικών που οδήγησαν στο πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου, παρά τις καταγγελίες των επιζώντων για απόπειρα ρυμούλκησης και παρά τις τεκμηριωμένες δημοσιογραφικές αποκαλύψεις. Χαρακτηρίζει ατυχή την αντίδραση του υπουργείου Ναυτιλίας απέναντι στα ανησυχητικά, όπως τα χαρακτηρίζει, ευρήματα του Συνηγόρου του Πολίτη που καταλογίζει σε ανώτερους αξιωματικούς το αδίκημα της θανατηφόρας έκθεσης σε κίνδυνο, της έκθεσης σε κίνδυνο της ζωής, της υγείας και της σωματικής ακεραιότητας.

Καταγράφει επίσης την επισήμανση του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή ότι η συνέχιση της συνεργασίας της Frontex με την Ελλάδα μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην εικόνα της Frontex λόγω της αποτυχίας των ελληνικών αρχών να συμμορφωθούν με τις υποχρεώσεις τους.

Και επισημαίνει το δύσκολο περιβάλλον στην Ελλάδα για οργανώσεις, υπερασπιστές δικαιωμάτων και ανεξάρτητες αρχές, με γραφειοκρατικά προσκόμματα, ποινικές διώξεις και ρητορική που τις αντιμετωπίζει σαν εγκληματικές οργανώσεις, ενώ υπογραμμίζει ότι τόσο οι υπερασπιστές δικαιωμάτων όσο και οι πρόσφυγες δεν πρέπει να συγχέονται με τους διακινητές.

Εθελοτυφλία και συγκάλυψη

Η κατηγορηματική άρνηση της εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Γεωργίας Αδειλίνη, ότι γίνονται συστηματικά επαναπροωθήσεις στα ελληνικά σύνορα, όπως την καταγράφει ο επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, Μάικλ Ο' Φλάερτι, δεν έρχεται μόνο σε αντίθεση με τις πρόσφατες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, υπέρτερης αρχής ως προς το εθνικό δικαστικό σύστημα, αλλά και με διεθνείς και εθνικούς φορείς που διαπιστώνουν ρητά, επανειλημμένα και αξιόπιστα στοιχεία που κατατείνουν σε συστηματικές επαναπροωθήσεις των ελληνικών αρχών. 

Μεταξύ άλλων, σε αυτή τη διαπίστωση έχουν προβεί η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, ο Μηχανισμός Καταγραφής Περιστατικών Ατυπων Αναγκαστικών Επιστροφών, ο Συνήγορος του Πολίτη, η Υπατη Αρμοστεία, πολλά όργανα του ΟΗΕ, το Συμβούλιο της Ευρώπης και το Ευρωκοινοβούλιο. Η πεποίθηση περί του αντιθέτου της εισαγγελέα του Αρείου Πάγου δεν πείθει ότι βασίζεται σε εξαντλητική και αποτελεσματική έρευνα των δικαστικών και εισαγγελικών αρχών - αντιθέτως, οι έρευνες των εισαγγελικών αρχών, όταν συμβαίνουν, καταγγέλλονται ως ελλιπέστατες και προσχηματικές. Οι δηλώσεις της κ. Αδειλίνη εκθέτουν για άλλη μια φορά την ελληνική Δικαιοσύνη και εδραιώνουν τα ερωτήματα των πολιτών για τη συγκάλυψη σοβαρών υποθέσεων και για την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας στη χώρα μας.