«Ως εδώ με τις ελληνικές επαναπροωθήσεις!»

Είναι η πολλοστή φορά τα τελευταία χρόνια που εισηγείται αναστολή της δραστηριότητας της Frontex στην Ελλάδα ο υπεύθυνος Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex, Τζόνας Γκρίμχεντεν. Αυτή τη φορά, προχωρά ακόμη ένα βήμα και κλιμακώνει την αντίδρασή του, δείχνοντας και το αδιέξοδο στο οποίο έχουν φέρει τη Frontex οι ελληνικές αρχές.

Με δηλώσεις του στην ενημερωτική ιστοσελίδα ευρωπαϊκών ειδήσεων Politico και στη γερμανική εφημερίδα Welt, ο κ. Γκρίμχεντεν σημειώνει πως η Frontex δεν φαίνεται να μπορεί να λύσει το ζήτημα ούτε της αναλογεί και πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει και το μαχαίρι και το πεπόνι, καθώς αποφασίζει για ζητήματα χρηματοδότησης και προϋπολογισμού και ίσως θα έπρεπε να κληθεί να ξεκινήσει διαδικασία κατά της Ελλάδας επί παραβάσει, φτάνοντας ίσως και σε καταγγελία της χώρας μας στο Δικαστήριο της Ε.Ε.

«Πρέπει να υπάρξει κάποια τιμωρία. Η ίδια η Επιτροπή έχει τη δυνατότητα να ξεκινήσει διαδικασίες επί παραβάσει εναντίον κράτους-μέλους. Mόνη της η Frontex δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα», σημειώνει ο κ. Γκρίμχεντεν. Πρόκειται ίσως για την πιο ξεκάθαρη δήλωση Ευρωπαίου αξιωματούχου που όχι μόνο διαπιστώνει κατηγορηματικά ότι κάνει επαναπροωθήσεις η Ελλάδα αλλά και υπογραμμίζει ότι πρέπει να υπάρξει τιμωρία στο υψηλότερο επίπεδο.

Καμία διαφάνεια

Ο τόνος και το περιεχόμενο των δηλώσεων οφείλεται, χωρίς άλλο, στις επαναλαμβανόμενες διαψεύσεις των δεσμεύσεων της κυβέρνησης ότι τάχα ερευνώνται οι σοβαρές καταγγελίες που παραμένουν πλήρως αδιερεύνητες (ούτε πειθαρχική έρευνα δεν διέταξε το Λιμενικό για το ναυάγιο της Πύλου, επιτέθηκε μάλιστα σφοδρά στον Συνήγορο του Πολίτη επειδή αποτόλμησε έρευνα, ενώ προήχθη σε αρχηγό του Λιμενικού ανώτερος αξιωματικός για τον οποίο προέκυψαν στην έρευνα βαρύτατες ευθύνες).

Οφείλεται επίσης στη συνειδητοποίηση του εμπαιγμού με τις δηλώσεις της κυβέρνησης ότι τάχα δεν γίνονται επαναπροωθήσεις, τις οποίες έχει διαπιστώσει επανειλημμένα σε εξονυχιστικές έρευνες το ίδιο το Γραφείο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex, διαπιστώνοντας επίσης απερίφραστα την επιχείριση συγκάλυψης εκ μέρους των ελληνικών αρχών και την απροθυμία του Λιμενικού να συνεργαστεί με την έρευνα της Frontex. Πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου διαπίστωσε ότι η Ελλάδα κάνει συστηματικά επαναπροωθήσεις.

«Η Ελλάδα αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημά μας ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα» σημειώνει στις δηλώσεις του ο κ. Γκρίμχεντεν. Σύμφωνα με το Politico, υπάρχουν 13 ανοιχτές υποθέσεις επαναπροωθήσεων που διερευνά σήμερα το Γραφείο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του οργανισμού, ο μεγαλύτερος αριθμός υποθέσεων από κάθε άλλο ευρωπαϊκό κράτος. Το 2024, σχεδόν το ένα τρίτο των 56 υποθέσεων που διερευνούσε το Γραφείο αφορούσε την Ελλάδα.

Ηδη από το 2022 η Ελλάδα ήταν πρωταθλήτρια των υποθέσεων παραβίασης δικαιωμάτων που διερευνούσε το Γραφείο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex, όπως έγραφε η «Εφ.Συν.» («Γιατί ζητά να εγκαταλείψει η FRONTEX την Ελλάδα», 9/7/2023). Η ετήσια έκθεση του κ. Γκρίμχεντεν για το 2022 κατέγραφε 23 Αναφορές Σοβαρού Περιστατικού για την Ελλάδα (πρόκειται για αναφορές που συντάσσονται για σοβαρές παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων στα σύνορα, περιλαμβανομένων των επαναπροωθήσεων προσφύγων), τις περισσότερες και με διαφορά από κάθε άλλο ευρωπαϊκό κράτος.

Το έσχατο μέτρο

Η έκθεση για το 2022 σημείωνε επίσης ότι το έσχατο μέτρο της αναστολής της δραστηριότητας των επιχειρήσεων της Frontex στην Ελλάδα αποφεύχθηκε, καθώς η Ελλάδα συνέστησε Ομάδα Εργασίας από κοινού με τη Frontex για να αντιμετωπίσει την κατάσταση και δεσμεύτηκε να πάρει μέτρα. Ο κ. Γκρίμχεντεν σημειώνει τότε με νόημα ότι θα παρακολουθεί στενά την εφαρμογή αυτών των μέτρων.

Αλλά και το καλοκαίρι του 2023, στη συνεδρίαση του Δ.Σ. της Frontex στις 20-21 Ιουνίου στη Βαρσοβία, ο κ. Γκρίμχεντεν ζήτησε εκ νέου αναστολή της δραστηριότητας της Frontex, καθώς στην τελευταία τετραμηνιαία έκθεση διαπίστωνε ότι όχι μόνο δεν είχε πάρει η Ελλάδα κανένα μέτρο για να σταματήσουν οι επαναπροωθήσεις ή για να διερευνηθούν τα περιστατικά, αλλά και ότι επίσης καθυστερεί η δικαστική διερεύνηση και ότι προστίθενται νέες αναφορές για παράνομες επαναπροωθήσεις αλλά και για πλαστογράφηση επιχειρησιακών δεδομένων με σκοπό τη συγκάλυψη.

Τώρα ο κ. Γκρίμχεντεν δηλώνει στα δύο μέσα ενημέρωσης ότι «αν αποχωρούσε η Frontex από την Ελλάδα, δεν θα υπήρχε πια τρόπος να μάθουμε πώς αντιμετωπίζουν οι Αρχές τους μετανάστες που φτάνουν. Η Frontex διασφαλίζει επιτήρηση και διαφάνεια, είπε.

Το πρόβλημα είναι ότι δεν φαίνονται ικανές να σταματήσουν τις ελληνικές αρχές η επιτήρηση και η διαφάνεια, η οποία άλλωστε είναι μάλλον ημιδιαφανής και δεν αφήνει να περάσει εκτυφλωτικό φως. Ούτε φαίνεται να μπορεί η Frontex να σηκώσει το βάρος της απόφασης να αποχωρήσει από την Ελλάδα. Εξού και το μπαλάκι το ρίχνει ο κ. Γκρίμχεντεν στις Βρυξέλλες και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι η Επιτροπή μπορεί να πετάξει στον αέρα μερικές μπαλιές, δεν πρόκειται όμως να καρφώσει.

Ετσι, το Λιμενικό και η κυβέρνηση μπορούν να συνεχίζουν ανενόχλητοι τον πλήρη εμπαιγμό, όπως το έκαναν και στη συνέχεια των δηλώσεων του κ. Γκρίμχεντεν. Ο εκπρόσωπος του Λιμενικού, Νίκος Αλεξιου, είπε σε δηλώσεις του στο Politico ότι «σε περίπτωση πιθανής παρέκκλισης από την απαιτούμενη συμπεριφορά, γίνεται εσωτερική έρευνα και εκκινούν μηχανισμοί επιτήρησης» και ότι «το Λιμενικό συνεργάζεται πλήρως [με τις δικαστικές διαδικασίες ή τις έρευνες άλλων αρμόδιων αρχών]». Ο νέος αρχηγός, Τρύφων Κοντιζάς, εμπλεκόμενος στο ναυάγιο της Πύλου, θα πρέπει να το καταδιασκεδάζει με αυτές τις δηλώσεις.

Και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης χτες στην ενημέρωση των πολιτικών συντακτών, τα γνωστά: «Η Ελλάδα δεν έχει δεχτεί κάποια απειλή τέτοια [για αποχώρηση της Frontex], ούτε επισήμως ούτε ανεπισήμως και […] είναι ένα υπόδειγμα διαχείρισης μιας πολύ σύνθετης κρίσης και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό επίπεδο της μεταναστευτικής κρίσης. Ακολουθεί μια δίκαιη αλλά αυστηρή πολιτική. Δεν το κρύβουμε αυτό. […]». Kαι η γνωστή στοχοποίηση δημοσιογράφων και πολιτικών αντιπάλων: «Fake news είναι αυτά που διακινούν κυρίως Ελληνες κατά της χώρας μας, κατά των γυναικών και των ανδρών του Λιμενικού Σώματος, και δεν χρειάζεται να κάνουμε μακροσκελή ανάλυση».