Καταδίκη της Ελλάδας για βαρβαρότητα της ΕΛ.ΑΣ.

Μέσα από ένα αναλυτικό και πλήρες χρονικό, που δεν αφήνει τίποτα χωρίς να το υποβάλει στη βάσανο των τεκμηρίων και της λογικής, το Δικαστήριο στην απόφαση για την υπόθεση Παναγιωτόπουλου κ.ά. εναντίον της Ελλάδας παραθέτει έναν μακρύ κατάλογο παραλείψεων, αυθαιρεσιών και καθυστερήσεων, όπως και αντιφάσεων και ψεμάτων των αστυνομικών και των δικαστικών αρχών σε κάθε στάδιο της ποινικής και της πειθαρχικής διερεύνησης, που κράτησε πέντε χρόνια.

Εντέλει, αστυνομία και δικαστές αποφάσισαν να βάλουν την υπόθεση στο αρχείο και να μην ασκήσουν δίωξη στους εμπλεκόμενους αστυνομικούς, με το επιχείρημα ότι εντόπισαν αντιφάσεις στις μαρτυρίες των θυμάτων (σημαντική εξαίρεση αποτελεί στα αστικά δικαστήρια η πρόσφατη απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου της Αθήνας το περασμένο φθινόπωρο, που επιβάλλει στο Δημόσιο αποζημίωση στον Ρομά που κατέθεσε την αγωγή). Ωστόσο, το Δικαστήριο επισημαίνει ότι οι Αρχές δεν εντόπισαν και δεν αξιολόγησαν τις αντιφάσεις και τις αυθαιρεσίες των εμπλεκόμενων αστυνομικών, παρότι ήταν περισσότερο από εμφανείς, ούτε υπέβαλαν σε σοβαρό έλεγχο τους ισχυρισμούς τους.

Από την πρώτη μέρα, τα θύματα, με τη συνδρομή της οργάνωσης Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ), που τα εκπροσώπησε και στο Δικαστήριο του Στρασβούργου, ζήτησαν να υποβληθούν σε ιατροδικαστική εξέταση καθώς έφεραν σημάδια από τον ξυλοδαρμό τους τόσο κατά τη στιγμή της σύλληψής τους στο μπαλκόνι του πρώτου ορόφου μιας πολυκατοικίας, όπου επιχείρησαν να κρυφτούν από τους αστυνομικούς, όσο και κατά τη μεταφορά τους στο Α.Τ. Ανω Λιοσίων και κατά την κράτησή τους στο Τμήμα.

Η αστυνομία τούς απέτρεψε, λέγοντας ψευδώς ότι απαιτείται να κάνουν πρώτα μήνυση στους αστυνομικούς, πληρώνοντας και το παράβολο. Το ένα θύμα νοσηλεύτηκε δέκα ημέρες στην εντατική της καρδιολογικής κλινικής στο Θριάσιο, όπου εντοπίστηκαν μώλωπες και ιατρικά ευρήματα, ωστόσο δεν έγινε ποτέ ιατροδικαστική έρευνα, παρ’ όλο που το ζήτησε εγγράφως το ΕΠΣΕ.

Ψευδείς καταθέσεις

Αναφέρει η απόφαση του ΕΔΔΑ: «Όσον αφορά την επάρκεια της έρευνας, το Δικαστήριο κρίνει εντυπωσιακή την παράλειψη να διατάξει ιατροδικαστική εξέταση – παρόλο που οι προσφεύγοντες το ζήτησαν επανειλημμένα (είτε απευθείας στην απολογία τους στις 13 Οκτωβρίου 2016 είτε μέσω των επιστολών του εκπροσώπου τους στις 12 και 18 Οκτωβρίου 2016) [... ] Αίτημα για τέτοια εξέταση υποβλήθηκε και από τον πρώτο αιτούντα κατά την παραμονή του στο νοσοκομείο και διαβιβάστηκε από αυτόν στις αρμόδιες αρχές. Το Δικαστήριο σημειώνει περαιτέρω ότι, ανεξάρτητα από το αίτημα των αιτούντων, η υποχρέωση των αρχών να παραγγείλουν ιατροδικαστική έκθεση προέκυπτε [...] 1. από την κατάθεσή τους ότι είχαν υποστεί βία από αστυνομικούς και 2. από τα εμφανή τραύματά τους, όπως απεικονίζονται στις φωτογραφίες που τραβήχτηκαν την επομένη της σύλληψής τους. Παρόλα αυτά δεν παραγγέλθηκε ιατροδικαστική πραγματογνωμοσύνη».

Οι Αρχές ισχυρίστηκαν ότι, αν ίσχυαν τα χτυπήματα (κλοτσιές με τις μπότες και γροθιές στον λαιμό, στο κεφάλι, στα πόδια, στο στήθος, στο στομάχι και στα γεννητικά όργανα), θα υπήρχαν εμφανή τραύματα που θα είχαν αποτυπωθεί στις φωτογραφίες στο αστυνομικό τμήμα. Στις καταθέσεις τους οι αστυνομικοί ισχυρίζονται ψευδώς ότι στις φωτογραφίες δεν φαίνονται τραύματα.

Σύμφωνα με την εκδοχή των αστυνομικών, τα τραύματα του ενός που διαπιστώθηκαν στο νοσοκομείο μπορεί να έγιναν όταν συγκρούστηκε το κλεμμένο αυτοκίνητο που οδηγούσαν οι Ρομά με το περιπολικό της αστυνομίας που τους καταδίωκε, ή να έγιναν όταν πήδηξαν από γέφυρα κατά τη διάρκεια της καταδίωξης που ακολούθησε, αν και στις αρχικές καταθέσεις τους δεν υπάρχει καμία αναφορά σε γέφυρα. Οι αστυνομικοί ισχυρίζονται ακόμα ότι οι τρεις Ρομά προέβαλαν βίαιη αντίσταση κατά τη σύλληψή τους στο μπαλκόνι του πρώτου ορόφου, προσπάθησαν μάλιστα να πετάξουν κάτω τους αστυνομικούς, και οι αστυνομικοί χρησιμοποίησαν μόνο την αναγκαία βία για να αμυνθούν.

Ουδεμία εξήγηση

Ωστόσο, εμπειρογνώμονας ιατροδικαστής, που διoρίστηκε αργότερα από το διοικητικό δικαστήριο, εξήγησε στο πόρισμά του ότι τα τραύματα, όπως ο μώλωπας κάτω από το αριστερό μάτι του ενός, δεν μπορεί να προκλήθηκαν ούτε από τη σύγκρουση ούτε από πτώση από γέφυρα. Επιπλέον, οι αστυνομικοί δεν εξήγησαν επακριβώς τι είδους βία τούς άσκησαν οι Ρομά, ενώπιον δεκάδων αστυνομικών και κατοίκων που είχαν συγκεντρωθεί, ούτε σε τι είδους χτυπήματα συνίστατο η υποτιθέμενη αναγκαία άμυνά τους, δεδομένου ότι δεν ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνα τα θύματα.

«Η απουσία τέτοιας εξήγησης [...] οδηγεί στο ισχυρό αρνητικό συμπέρασμα ότι η δύναμη που χρησιμοποιήθηκε από τους αστυνομικούς για να υπερνικήσει την εικαζόμενη αντίσταση ήταν υπερβολική και δυσανάλογη. Η χρήση τέτοιας βίας είχε ως αποτέλεσμα τραυματισμούς, οι οποίοι αναμφίβολα υπέβαλαν τον πρώτο προσφεύγοντα σε συνθήκες που ισοδυναμούν με απάνθρωπη μεταχείριση», λέει το ΕΔΔΑ.

Παραμένει επίσης άγνωστο ποιοι αστυνομικοί συνόδεψαν τους συλληφθέντες στο περιπολικό μέχρι το Τμήμα, αν ήταν της ΟΠΚΕ ή άλλης υπηρεσίας, ενώ σε διαφορετικά στάδια της έρευνας οι αστυνομικοί κατέθεσαν δύο διαφορετικές εκδοχές του ημερολογίου συμβάντων εκείνης της ημέρας, με τροποποιημένα τα στοιχεία. Τέλος, οι Αρχές που ερεύνησαν την υπόθεση δεν προχώρησαν ούτε σε κατ’ αντιπαράσταση εξέταση των δύο πλευρών ούτε έκαναν επιτόπια αυτοψία στη γέφυρα ή στο σημείο της σύλληψης.

Αποζημιώσεις

Το ΕΔΔΑ υπογραμμίζει: «Οι αρχές, από τη στιγμή που έκαναν δεκτή την εκδοχή ότι οι προσφεύγοντες πήδηξαν από γέφυρα στην προσπάθειά τους να διαφύγουν, θα έπρεπε να κάνουν ενδελεχή επιτόπια έρευνα στο χώρο όπου έγιναν τα περιστατικά, και να φροντίσουν να καθορίσουν με ακρίβεια τις συνθήκες, όπως το ύψος της γέφυρας. Ωστόσο, δεν προσδιόρισαν με την αναγκαία ακρίβεια 1. πού ακριβώς βρισκόταν η γέφυρα σε σχέση με το σημείο όπου είχε εγκαταλειφθεί το αυτοκίνητο των προσφευγόντων και 2. τι ύψος έπρεπε να έχει η γέφυρα για να προκληθεί τραυματισμός από την πτώση […]. Φαίνεται λοιπόν ότι οι ανακριτικές αρχές, χωρίς καμία αιτιολόγηση, αρκέστηκαν στα αποδεικτικά στοιχεία που προσκόμισαν οι αστυνομικοί και, άρα [...] δεν είχαν την απαιτούμενη αντικειμενικότητα και ανεξαρτησία». Κι ακόμα, «οι Αρχές βασίστηκαν ως επί το πλείστον στις δηλώσεις των καταγγελλόμενων δραστών και άλλων αστυνομικών. Κατά την άποψη του Δικαστηρίου, αυτή η μέθοδος ήταν απίθανο να διαφωτίσει για την αλήθεια του πυρήνα των καταγγελιών των προσφευγόντων».

Τέλος, το Δικαστήριο επισημαίνει την πλήρη απουσία διερεύνησης του ρατσιστικού κινήτρου των αστυνομικών, παρ’ όλο που υπήρχε σχετικό αίτημα, ενώ σημειώνει και τη μακρά χρονική διάρκεια της έρευνας, σε πλήρη αναντιστοιχία με τις ελλείψεις της. «Παρά τη ρητή εντολή για τη διερεύνηση της πιθανότητας ρατσιστικού κινήτρου [...] δεν είναι σαφές από τη δικογραφία αν πράγματι πάρθηκαν μέτρα για τον προσδιορισμό τυχόν ρατσιστικού κινήτρου των αστυνομικών. Ειδικότερα, δεν φαίνεται ότι οι ανακριτικές αρχές έκαναν το οτιδήποτε για να επαληθεύσουν την κατάθεση των προσφευγόντων ότι υπέστησαν λεκτική βία. Ούτε φαίνεται να ερευνήθηκε αν οι συγκεκριμένοι αστυνομικοί είχαν εμπλακεί σε παρόμοια περιστατικά ή αν είχαν κατηγορηθεί στο παρελθόν για αντιτσιγγανική συμπεριφορά, ούτε φαίνεται να ερευνήθηκε πώς συμπεριφέρονταν οι άλλοι αξιωματικοί στο αστυνομικό τμήμα απέναντι στις μειονότητες που αναφέρονται», σημειώνει το ΕΔΔΑ. Επιδίκασε, λοιπόν, αποζημίωση 20.000 ευρώ στα δύο θύματα και 12.000 ευρώ στο τρίτο και καταδίκασε τη χώρα μας για αναποτελεσματική έρευνα της αστυνομικής κακομεταχείρισης, αποτυχία διερεύνησης του ρατσιστικού κινήτρου, απάνθρωπη μεταχείριση και υπερβολική αστυνομική βία.