Στο Δικαστήριο της Ε.Ε., στο Λουξεμβούργο, κρίνεται σήμερα η νομιμότητα και η τύχη της αμφιλεγόμενης ΚΥΑ που χαρακτηρίζει την Τουρκία «ασφαλή τρίτη χώρα» για πρόσφυγες που φτάνουν στην Ελλάδα από συγκεκριμένες εθνικότητες, μεταξύ των οποίων η Συρία και το Αφγανιστάν. Η απόφαση του Δικαστηρίου αναμένεται να έχει ευρύτερες προεκτάσεις για την ευρωπαϊκή προσφυγική πολιτική, καθώς το νέο Σύμφωνο για το Ασυλο περιλαμβάνει την έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας», για να νομιμοποιήσει συνοπτικές απελάσεις προσφύγων σε τρίτες χώρες, χωρίς να εξετάσει τα αιτήματά τους για άσυλο.
Ενώπιον του Δικαστηρίου θα συζητηθούν σε προφορική ακρόαση τα προδικαστικά ερωτήματα που έστειλε η Ολομέλεια του ΣτΕ, ζητώντας από το Δικαστήριο να ερμηνεύσει την ευρωπαϊκή νομοθεσία, πριν βγάλει απόφαση το ΣτΕ επί της αίτησης ακύρωσης της ΚΥΑ που κατέθεσαν δύο οργανώσεις, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) και η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (Refugees Support Aegean – RSA).
Η ΚΥΑ που πρωτοϋπέγραψαν τον Ιούνιο του 2021 ο τότε υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης, και ο τότε αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, σημαίνει ότι το αίτημα ασύλου των προσφύγων από πέντε εθνικότητες (Συρία, Αφγανιστάν, Σομαλία, Πακιστάν, Μπαγκλαντές), τότε ποσοστό περίπου 70% των προσφύγων που έφταναν στην Ελλάδα, δεν μπορούσε να εξεταστεί στην Ελλάδα, αλλά οι πρόσφυγες θα έπρεπε να απελαθούν στην Τουρκία και να καταθέσουν εκεί αίτημα ασύλου.
Ομως, από τον Μάρτιο του 2020, η Τουρκία, επικαλούμενη τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, σταμάτησε να δέχεται πρόσφυγες από την Ελλάδα. Σύμφωνα με τη γνώμη της πλειοψηφίας της Ολομέλειας του ΣτΕ που δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο του 2023, «δεν είναι δυνατός ο χαρακτηρισμός τρίτης χώρας ως ασφαλούς, εφόσον δεν προκύπτει ότι θα καταστεί εφικτή η εισδοχή ή η επανεισδοχή του αιτούντος διεθνή προστασία στην εν λόγω τρίτη χώρα, διότι, στην αντίθετη περίπτωση, θα παρατεινόταν απλώς ο χρόνος εξέτασης του υποβληθέντος αιτήματος διεθνούς προστασίας και η αβεβαιότητα του αιτούντος ως προς το καθεστώς παραμονής του στη χώρα, στην οποία υπέβαλε το αίτημα, χωρίς να αποκλείεται ο κίνδυνος επαναπροώθησής του σε χώρα στην οποία κινδυνεύει να υποστεί δίωξη […] και το ενδεχόμενο διατάραξης των διεθνών σχέσεων των κρατών».
Ωστόσο, η Ολομέλεια του ΣτΕ ανέστειλε την οριστική απόφασή της για το θέμα, ρωτώντας πρώτα το Δικαστήριο της Ε.Ε. αν, σύμφωνα με το άρθρο 38 της Οδηγίας για το Ασυλο (2013/32/ΕΕ), η μη δυνατότητα απέλασης προσφύγων σε μια χώρα σημαίνει ότι η χώρα αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί ασφαλής ή όχι και αν ο χαρακτηρισμός αυτός κρίνεται κάθε φορά κατά την εκτέλεση μιας απόφασης απέλασης και όχι γενικώς.
Χιλιάδες σε επισφάλεια
Οι δύο οργανώσεις, νομικοί εκπρόσωποι των οποίων θα βρεθούν σήμερα ενώπιον του Δικαστηρίου στο Λουξεμβούργο, επισημαίνουν σε κοινή ανακοίνωση ότι η εφαρμογή της ΚΥΑ «συνεπάγεται την απόρριψη από τις αρμόδιες ελληνικές αρχές αιτήσεων ασύλου ως απαράδεκτων, θέτοντας έτσι χιλιάδες αιτούντες και αιτούσες άσυλο, που η Τουρκία δεν τους δέχεται, σε καθεστώς επισφάλειας, χωρίς χαρτιά, υπό συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού, οικονομικής εξουθένωσης, αστεγίας, με κίνδυνο ακόμη και παρατεταμένης κράτησης στη χώρα μας». Σημειώνουν επίσης την υποχρέωση της Ελλάδας να εξετάσει τα εν λόγω αιτήματα ασύλου, όπως έχουν επισημάνει μεταξύ άλλων ο Συνήγορος του Πολίτη και η Ευρωπαία επίτροπος Εσωτερικών.
Οι οργανώσεις υπογραμμίζουν επίσης ότι η ευρωπαϊκή και ελληνική πολιτική που βασίζεται στην έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας», ακρογωνιαίο λίθο της ευρωτουρκικής συμφωνίας για το προσφυγικό, «έχει επί χρόνια μετατρέψει τα ελληνικά νησιά σε τόπο εγκλωβισμού χιλιάδων κατατρεγμένων και διωγμένων» και έχει «γεννήσει ευρωπαϊκά σύμβολα ντροπής, όπως η Μόρια», ενώ «η Τουρκία δεν παρέχει τη διεθνή προστασία της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 σε άτομα που αιτούνται διεθνή προστασία, προερχόμενα από μη ευρωπαϊκές χώρες».
«Καλούμε για μια ακόμη φορά τις ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές να σεβαστούν την ευθύνη προστασίας των προσφύγων, ώστε να αποφευχθεί και η περαιτέρω διολίσθηση του ευρωπαϊκού κεκτημένου για το άσυλο και των θεμελιωδών αρχών και αξιών προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου», καταλήγουν
RSA / Pro Asyl: «Σοβαρές πλημμέλειες»
Αν και η Ολομέλεια του ΣτΕ δεν έκανε δεκτή την επιχειρηματολογία των δύο οργανώσεων, ότι η Τουρκία δεν πληροί τα κριτήρια για να χαρακτηριστεί “ασφαλής τρίτη χώρα” για πρόσφυγες, πρόσφατη αναλυτική μελέτη της RSA και της γερμανικής οργάνωσης Pro Asyl («Η Εννοια της “Ασφαλούς Τρίτης Χώρας: Διατάξεις & Εφαρμογή στο Ελληνικό Σύστημα Ασύλου», Μίνως Μουζουράκης, Φεβρουάριος 2024) αποκαλύπτει ότι η ΚΥΑ Μηταράκη – Βαρβιτσιώτη, που επικαλείται διάτρητη εισήγηση του διοικητή της υπηρεσίας Ασύλου, Μάριου Καλέα, πάσχει σοβαρά τόσο στη νομική της τεκμηρίωση όσο και στην εφαρμογή της σε τουλάχιστον 160 αποφάσεις για αιτήματα ασύλου. Η μελέτη κάνει λόγο για «σοβαρές πλημμέλειες» που έχουν να κάνουν με «κατάφωρη παρερμηνεία των κανόνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην αξιολόγηση στοιχείων», «χρήση παρωχημένων και αναξιόπιστων διπλωματικών εγγυήσεων», καθώς και «ασυνεπή ερμηνεία των κριτηρίων ασφαλείας από τις εθνικές αρχές ασύλου».
«Η εφαρμογή της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας στην Ελλάδα όχι μόνο παραβιάζει ήδη εδραιωμένους κανόνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά επιπλέον αντιστρατεύεται την αποτελεσματική διεκπεραίωση των αιτημάτων ασύλου, καθώς αρνείται να παράσχει προστασία στους πρόσφυγες, ακόμη και όταν δεν υπάρχουν προοπτικές επανεισδοχής σε τρίτη χώρα. Η αναμενόμενη απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την πολιτική της Ελλάδας αποτελεί δοκιμασία για το σύνολο του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου», σημειώνει ο Μίνως Μουζουράκης, υπεύθυνος Προάσπισης Δικαιωμάτων στην RSA.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας