Ερευνα από την ΕΑΔ με συνταγή συγκάλυψης;

Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας (ΕΑΔ) ανέλαβε να διερευνήσει -ή, καλύτερα, να συγκαλύψει, όπως προδιαθέτει η προηγούμενη σχετική έρευνά της- την επιχείρηση επαναπροώθησης προσφύγων από το Ελληνικό Λιμενικό που καταγγέλλεται ότι έγινε στις 11 Απριλίου στη Λέσβο και καταγράφεται στο γνωστό βίντεο που δημοσιοποίησαν οι New York Times στις 19 Μαΐου.

Η αποκάλυψη των New York Times προκάλεσε την έντονη αντίδραση της αρμόδιας επιτρόπου της Ε.Ε. Ιλβα Γιόχανσον, στην οποία προστέθηκαν χθες αντιδράσεις αξιωματούχων διεθνών οργανισμών, ενώ έγινε αντικείμενο ερώτησης της δημοσιογράφου του CNN Κριστιάν Αμανπούρ προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη στη συνέντευξή του το βράδυ της Τρίτης.

Στην ερώτηση «αν θα δώσετε εντολή στην κυβέρνησή σας να προβεί σε πλήρη και ανεξάρτητη έρευνα για το τι συνέβη», ο Κυρ. Μητσοτάκης απάντησε «το έχω ήδη κάνει» και ότι «ήδη διερευνάται από την κυβέρνηση». Ωστόσο, μέχρι χθες παρέμενε μυστήριο τι εννοούσε ο τέως πρωθυπουργός, καθώς πηγές του μεγάρου Μαξίμου, του Λιμενικού και του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου δεν ήταν σε θέση να διευκρινίσουν τι είδους εντολή έδωσε και πού και ποια κυβερνητική αρχή διερευνά τη σοβαρή καταγγελία.

Το μυστήριο λύθηκε χθες έπειτα από δημοσίευμα της εφημερίδας «Καθημερινή», σύμφωνα με το οποίο η έρευνα ανατέθηκε στην ΕΑΔ. Πηγές της ΕΑΔ επιβεβαιώνουν στην «Εφ.Συν.» ότι έχει ξεκινήσει αυτεπαγγέλτως έρευνα και ότι προηγήθηκε σχετική αναφορά τόσο του Γραφείου του Πρωθυπουργού όσο και της Μπεάτε Γκμίντερ, υπεύθυνης της Ομάδας Δράσης για τη Διαχείριση της Μετανάστευσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, χωρίς να δίνουν άλλες διευκρινίσεις.

Παραμένει ωστόσο μυστήριο η τύχη του ανεξάρτητου μηχανισμού επιτήρησης των καταγγελιών για επαναπροωθήσεις και για άλλες παραβιάσεις στα σύνορα, για τον οποίο φέρεται να έχει δεσμευτεί πριν από έναν χρόνο η κυβέρνηση προς την Ευρωπαία επίτροπο Ιλβα Γιόχανσον, ύστερα από συνεχείς ευρωπαϊκές πιέσεις και κυβερνητικές παλινωδίες. Τροπολογία του υπουργείου Μετανάστευσης, που ψηφίστηκε στη Βουλή τον περασμένο Ιούλιο, προβλέπει ότι ο υπεύθυνος Προστασίας Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του υπουργείου έχει αρμοδιότητα «τη συλλογή και προκαταρκτική αξιολόγηση καταγγελιών […] και τη διαβίβασή τους στην ΕΑΔ ή στα κατά περίπτωση αρμόδια όργανα [...]» (νόμος 4960/2022, άρθρο 49, παρ. 1).

Ωστόσο, σχολιάζοντας τη συνέντευξη του Κυρ. Μητσοτάκη στο CNN, η κ. Γιόχανσον τον εξέθεσε, σημειώνοντας ότι «ακόμα δεν υπάρχει» ο ανεξάρτητος μηχανισμός επιτήρησης που της είχε υποσχεθεί η κυβέρνηση πέρσι το καλοκαίρι.

Η ανάληψη της έρευνας για το βίντεο-φωτιά των New York Times από την ΕΑΔ δεν παρέχει κανένα εχέγγυο ότι θα χυθεί φως στην υπόθεση – μάλλον το αντίθετο. Η έρευνα που πραγματοποίησε η ΕΑΔ στα τέλη του 2021 και στις αρχές του 2022 σχετικά με αποκαλύψεις του διεθνούς Τύπου για περιστατικά επαναπροώθησης, επικρίθηκε έντονα για εσφαλμένη και αναξιόπιστη μεθοδολογία όπως και για προχειρότητα στην επιλογή και στον χειρισμό των πηγών, καθώς δεν πήρε υπόψη μαρτυρίες θυμάτων ούτε καταθέσεις από οργανώσεις που είχαν ασχοληθεί επισταμένως με το θέμα, ενώ παρέπεμψε το οπτικοακουστικό υλικό στην ΕΛ.ΑΣ., την ίδια δηλαδή που μαζί με το Λιμενικό αποτελεί τον βασικό δράστη των επαναπροωθήσεων που καταγγέλλονται. Το πόρισμα δεν επιβεβαίωνε τη γνησιότητα του οπτικοακουστικού υλικού και διέψευδε οποιαδήποτε καταγγελλόμενη παραβίαση, εξασφαλίζοντας έτσι την έλλειψη λογοδοσίας αστυνομικών και λιμενικών και την ατιμωρησία τους, όπως βέβαια και την ανεμπόδιστη συνέχεια των παράνομων και βάρβαρων επιχειρήσεων στα σύνορα.

Τεράστιες πιέσεις

«Οι επαναπροωθήσεις όχι μόνο έχουν γίνει συστηματικές στην Ελλάδα, αλλά και οι υπέρμαχοι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που τις καταγράφουν και ζητούν λογοδοσία αντιμετωπίζουν τεράστιες πιέσεις από την κυβέρνηση και έχουν ποινικοποιηθεί. Δεν έχει υπάρξει καμία υποχώρηση μετά την επίσκεψή μου το 2022» σημείωσε σχολιάζοντας στο twitter τη συνέντευξη του Κυρ. Μητσοτάκη στο CNN η Μαίρη Λόλορ, ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ για τους Υπερασπιστές Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Δεν είναι έκπληξη

«Οι ελληνικές επαναπροωθήσεις μεταναστών και όσων ζητούν άσυλο έχουν καταγγελθεί αρμοδίως εδώ και χρόνια από εμένα και από άλλες ειδικές διαδικασίες του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ – επομένως οι πιο πρόσφατες αποκαλύψεις δεν μπορεί να αποτελούν έκπληξη για τις ελληνικές αρχές, που πρέπει να δράσουν αποφασιστικά για να σταματήσουν αυτή την πρακτική», σχολίασε στο twitter τη συνέντευξη στο CNN και ο Φελίπε Γκονζάλες Μοράλες, ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Μεταναστών.

Γιατροί Χωρίς Σύνορα

«Από τον Ιούνιο του 2022 […] δεν έχουμε καταφέρει να εντοπίσουμε περίπου 940 ανθρώπους οι οποίοι δεν βρέθηκαν ποτέ στο μέρος που αναφέρθηκε», σημειώνει ο Αχιλλέας Τζέμος, διευθυντής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Η οργάνωση εκφράζει τη σοβαρή ανησυχία της για τη συνεχή επιδείνωση της κατάστασης των προσφύγων και των μεταναστών στη Λέσβο και αναφέρεται σε πολυάριθμες καταγγελίες για βία, απαγωγές και επαναπροωθήσεις προσφύγων, όπως και για στέρηση στέγης και τροφής, καθώς στις 17 Μαΐου σταμάτησε η παροχή τροφής σε πρόσφυγες που έχουν ολοκληρώσει τη διαδικασία ασύλου.