Μόλις πεντέμισι μήνες μετά την αμφιλεγόμενη ΚΥΑ Μηταράκη – Βαρβιτσιώτη που χαρακτήριζε ασφαλή τρίτη χώρα την Τουρκία για πρόσφυγες με καταγωγή από πέντε εθνικότητες, οι δύο υπουργοί υπέγραψαν τροποποίηση της ΚΥΑ όχι για να αφαιρέσουν την Τουρκία από τον κατάλογο των ασφαλών τρίτων χωρών, όπως ζητούν οι οργανώσεις δικαιωμάτων, αλλά για να προσθέσουν στον κατάλογο την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία.
Σύμφωνα με τη νέα ΚΥΑ που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 16 Δεκεμβρίου (αριθμός φύλλου 5.949), για όσους πρόσφυγες εισέρχονται στην Ελλάδα από την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία, οι χώρες αυτές θεωρούνται ασφαλείς τρίτες χώρες. Αυτό σημαίνει ότι όσοι πρόσφυγες περνούν τα ελληνικά σύνορα από αυτές τις χώρες δεν θα έχουν τη δυνατότητα να εξεταστεί το αίτημά τους για άσυλο στην Ελλάδα, αλλά θα απελαύνονται πίσω στις χώρες αυτές για να ζητήσουν εκεί άσυλο, εκτός αν αποδείξουν ότι δεν θα είναι ασφαλείς.
Στην πραγματικότητα, η νέα ΚΥΑ υψώνει φράκτη και στα βόρεια σύνορα, κλείνοντας τον δρόμο στους πρόσφυγες που επιλέγουν αυτή τη διαδρομή για να παρακάμψουν τα επικίνδυνα και θανατηφόρα περάσματα του Εβρου, όπου αντιμετωπίζουν μεγάλη πιθανότητα να πέσουν θύμα βίαιης επαναπροώθησης από τις ελληνικές αρχές.
Η νέα ΚΥΑ επικαλείται εισήγηση του διοικητή της Υπηρεσίας Ασύλου με ημερομηνία 7 Δεκεμβρίου, η οποία ωστόσο δεν έχει γίνει γνωστή. Το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου είχε επιχειρήσει να κρατήσει κρυφό το περιεχόμενο της εισήγησης του διοικητή στην οποία βασίστηκε η ΚΥΑ του Ιουνίου για την ασφαλή τρίτη χώρα Τουρκία, αναγκάστηκε όμως να την κοινοποιήσει στους ενδιαφερόμενους κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας. Κατά της προηγούμενης ΚΥΑ και της εισήγησης του διοικητή της Υπηρεσίας Ασύλου έχουν προσφύγει στο ΣτΕ οι οργανώσεις Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο. Η εφαρμογή της ΚΥΑ έχει εγκλωβίσει χιλιάδες πρόσφυγες στην Ελλάδα σε μετέωρο νομικό καθεστώς, καθώς η Τουρκία έχει παγώσει τις απελάσεις από την Ελλάδα από τον Μάρτιο του 2020.
