Εγκληματικές μέθοδοι επαναπροωθήσεων στο Αιγαίο

Στο σοκαριστικό συμπέρασμα ότι οι επιχειρήσεις αναχαίτισης και επαναπροώθησης προσφύγων στο Αιγαίο όχι μόνο παραβιάζουν το Διεθνές Δίκαιο αλλά και συνιστούν «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας» καταλήγει η οργάνωση νομικής βοήθειας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων Legal Centre Lesvos. Η οργάνωση δημοσιοποίησε στις αρχές της εβδομάδας αναλυτική έκθεση με θέμα «Καταγραμμένες μαζικές απελάσεις στο Αιγαίο (Μάρτιος-Ιούνιος 2020)».

Πρόκειται για την πληρέστερη καταγραφή των εγκληματικών μεθόδων του Λιμενικού και της Αστυνομίας στο Αιγαίο τους τελευταίους μήνες και για την πιο ολοκληρωμένη νομική τεκμηρίωση σοβαρών παραβιάσεων του Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Δικαίου.

Η έρευνα βασίζεται σε διασταυρωμένες μαρτυρίες 30 θυμάτων επαναπροώθησης και επτά ανθρώπων που βρίσκονταν σε άμεση επικοινωνία με τα θύματα ή υπήρξαν μάρτυρες των περιστατικών. Kαταγράφει 8 επιχειρήσεις αναχαίτισης ή επαναπροώθησης στο Αιγαίο από τις 5 Μαρτίου μέχρι τις 19 Ιουνίου.

Η έκταση των επιχειρήσεων, η διασπορά τους σε διαφορετικές περιοχές και οι πανομοιότυπες μέθοδοι οδηγούν στο συμπέρασμα ότι δεν πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά, αλλά για εκτεταμένη και συστηματική πρακτική με τη σφραγίδα της ελληνικής κυβέρνησης.

«Η ελληνική κυβέρνηση ακολουθεί απροκάλυπτα μια πολιτική αναχαίτισης και βίαιης διακοπής της ροής μεταναστών, χωρίς να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο και συγκεκριμένα από την αρχή της μη επαναπροώθησης, και πολύ περισσότερο για τις ζωές αυτών που αναζητούν καταφύγιο. Οταν αυτά αποτελούν μέρος μιας εκτεταμένης και συστηματικής πρακτικής, όπως καταγράφεται στην έκθεση, ισοδυναμούν με έγκλημα κατά της ανθρωπότητας», σημειώνει η έκθεση.

Ο βαρύτατος χαρακτηρισμός διατυπώνεται μία εβδομάδα μετά την αποκαλυπτική συνεδρίαση της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών του Ευρωκοινοβουλίου, όπου οι υπουργοί Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, Γιώργος Κουμουτσάκος και Νότης Μηταράκης δέχτηκαν βροχή τις ερωτήσεις ευρωβουλευτών από σχεδόν το σύνολο του πολιτικού φάσματος για περιστατικά παράνομων και βίαιων επιχειρήσεων στα σύνορα, χωρίς να δώσουν καμία συγκεκριμένη απάντηση. Ζήτησαν μάλιστα τον λόγο για την κριτική που δέχτηκαν, προκαλώντας σαρκαστικά και οργισμένα σχόλια για τη στάση τους.

Η νέα έκθεση αναδεικνύει άλλη μια φορά το αδιέξοδο της στρουθοκαμηλικής επικοινωνιακής τακτικής της κυβέρνησης, που αρνείται τις διαπιστώσεις ερευνητικών ομάδων και μέσων ενημέρωσης χωρίς να τις ερευνήσει και επιμένει να μιλά για ψευδείς ειδήσεις της τουρκικής προπαγάνδας. Αντί όμως να καταφέρει να πλήξει την αξιοπιστία της Τουρκίας, καταφέρνει αντιθέτως να υπονομεύσει την αξιοπιστία της Ελλάδας και τη θέση της στη διεθνή κοινότητα.

Η έρευνα αποτυπώνει τις νέες μεθόδους των ελληνικών αρχών, που δεν αρκούνται στην καταστροφή ή την αφαίρεση της μηχανής και του ντεπόζιτου καυσίμων από τις βάρκες των προσφύγων, αλλά περιλαμβάνουν τη βίαιη επιβίβαση των προσφύγων σε φουσκωτές διασωστικές σχεδίες και τη ρυμούλκησή τους μεσοπέλαγα, όπου τις εγκαταλείπουν ακυβέρνητες.

Είναι χαρακτηριστικά όσα συνέβησαν σε 30 Σύρους που έφτασαν στη Σύμη στις 21 Μαρτίου, όπως περιγράφονται λεπτομερώς στην έκθεση. Υστερα από ώρες πεζοπορία, έπεσαν στα χέρια της αστυνομίας, που τους μετέφερε σε κοντινό λιμάνι. Τους κατάσχεσαν προσωπικά είδη, κινητά, διαβατήρια, νομικά έγγραφα, φάρμακα και πολλά χρήματα και τους κράτησαν δύο μερόνυχτα χωρίς φαγητό, νερό, μέσα υγιεινής και πρόσβαση σε τουαλέτα και ντους.

Στη συνέχεια, τους επιβίβασαν σε μεγάλο γκρι στρατιωτικό σκάφος, όπου ένοπλοι με καλυμμένα πρόσωπα τους διέταξαν να μείνουν κατάχαμα με το κεφάλι κάτω. Υστερα από μιάμιση ώρα, το σκάφος σταμάτησε. Τους διέταξαν να μεταφερθούν ένας ένας στο πίσω μέρος του πλοίου και με χρήση κλομπ τους ανάγκασαν να πηδήξουν από τρία μέτρα ύψος στις φουσκωτές διασωστικές σχεδίες. Σωσίβια έδωσαν μόνο στα παιδιά και σε έναν ανάπηρο με ακρωτηριασμένο μέλος. Στη συνέχεια εγκατέλειψαν τη σχεδία, που έπλεε ακυβέρνητη για δύο ώρες, μέχρι να τους σώσει το τουρκικό Λιμενικό.

Παρόμοιες μέθοδοι καταγράφονται και σε άλλες επιχειρήσεις επαναπροώθησης: εγκλεισμός σε άτυπους χώρους κράτησης, αφαίρεση προσωπικών αντικειμένων και χρημάτων, βίαιη επιβίβαση σε σωστικές σχεδίες. Ενώ σε επιχειρήσεις αναχαίτισης, χρησιμοποιείται τακτικά η μέθοδος της αφαίρεσης της μηχανής της βάρκας και των καυσίμων.

Αυτές οι πρακτικές «συνιστούν κατάφωρες παραβιάσεις των βασικών διεθνών υποχρεώσεων της Ελλάδας και αποτελούν έγκλημα κατά της ανθρωπότητας με την έννοια των άρθρων [...] του Καταστατικού της Ρώμης του 1998 που ίδρυσε το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο», σημειώνει η έκθεση.

Τεκμηριώνει την παραβίαση πληθώρας διατάξεων του Δικαίου της Θάλασσας, το οποίο υποχρεώνει τις αρχές ενός κράτους σε επιχείρηση διάσωσης πλεούμενου, ανεξάρτητα από το αν βρίσκεται στα χωρικά του ύδατα, όπως και της Σύμβασης της Γενεύης, του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. και της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

«Οι ευρωπαϊκές Αρχές είναι συνένοχες σε αυτά τα εγκλήματα, καθώς μέχρι στιγμής έχουν αποτύχει να ενεργήσουν για να αποτρέψουν περαιτέρω αναδρομές ή να καταστήσουν τις ελληνικές αρχές υπόλογες», σημειώνει η δικηγόρος Λορέν Λίτε, μία από τις συντονίστριες της οργάνωσης. Και επισημαίνει ότι αυτές οι ενέργειες πραγματοποιούνται σε κοινή θέα, αν όχι με τη συμμετοχή της FRONTEX, και «δείχνουν τη βία στον πυρήνα του ευρωπαϊκού συνοριακού καθεστώτος και την περιφρόνηση που έχει για την ανθρώπινη ζωή».