«Απαξιώνετε τη λειτουργία μας...»

Την έντονη αντίδραση της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), του ανεξάρτητου θεσμικού οργάνου της πολιτείας σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προκαλεί το νομοσχέδιο του υπουργείου Επικρατείας που διευρύνει τη σύνθεσή της με τρόπο που, σύμφωνα με δήλωση της Επιτροπής, δεν εγγυάται την ισότιμη συμμετοχή όλων των πεδίων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επιπλέον απαξιώνει τη λειτουργία της, «δημιουργώντας κακό προηγούμενο παρεμβάσεων στον πυρήνα της ανεξάρτητης υπόστασής της». Η ΕΕΔΑ ζητά να αποσυρθούν άμεσα οι σχετικές διατάξεις του νομοσχεδίου, που συζητείται σήμερα το μεσημέρι στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής.

Μέχρι σήμερα, στη σύνθεση της ΕΕΔΑ μετέχουν με δικαίωμα ψήφου 24 εκπρόσωποι από τον χώρο των μη κυβερνητικών οργανώσεων, των αναπηρικών ενώσεων, των πανεπιστημίων, των κομμάτων, των συνδικαλιστικών οργανώσεων και των ανεξάρτητων αρχών.

Η σύνθεση περιλαμβάνει έξι ΜΚΟ: τέσσερις που προσδιορίζονται από τον ιδρυτικό νόμο της ΕΕΔΑ του 1998 (Ιδρυμα Μαραγκοπούλου, Διεθνής Αμνηστία, Ελληνική Ενωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες) και άλλες δύο που προστέθηκαν το 2003 (Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων Ελλήνων Ρομά).

Το νομοσχέδιο διευρύνει τη σύνθεση, προσθέτοντας άλλες επτά ΜΚΟ (Πανελλαδική Συνομοσπονδία Ελλήνων Ρομά «Ελλάν Παασέ», Hellenic Roma Action, Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών, Ομοφυλοφιλική και Λεσβιακή Κοινότητα Ελλάδας, Colour Youth, Οικογένειες Ουράνιο Τόξο και Athens Pride).

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, «εκπροσωπούν άμεσα ειδικές ομάδες που υφίστανται κοινωνικό αποκλεισμό», έτσι ώστε να «ενδυναμώνεται η θεσμική θέση της Επιτροπής αλλά και η διαμεσολαβητική λειτουργία της».

Ωστόσο, τόσο η χρονική συγκυρία της νομοθετικής ρύθμισης όσο και η μεθόδευσή της δημιουργούν εύλογα ερωτήματα για τον σκοπό της ρύθμισης αυτής και ιδίως για το αν επιτυγχάνεται η ενδυνάμωση της θεσμικής θέσης της Επιτροπής ή αντιθέτως επιχειρείται η αποδυνάμωσή της.

● Με επιστολή της στον αρμόδιο υπουργό Επικρατείας στις 6 Δεκεμβρίου 2018, η ΕΕΔΑ δηλώνει την πρόθεσή της να ξεκινήσει η ίδια τη συζήτηση για την ενδεχόμενη βελτίωση του νομοθετικού της πλαισίου και αντιτάσσεται σε ψήφιση μεμονωμένης ρύθμισης σχετικά με τη σύνθεση της ολομέλειάς της.

Σύμφωνα με πηγές της ΕΕΔΑ, είχε γνωστοποιηθεί στον υπουργό η πρόθεσή της να ξεκινήσει τη σχετική συζήτηση αμέσως μετά τη συγκρότηση σε σώμα της ολομέλειας με τα νέα μέλη (έχει καθυστερήσει 10 μήνες), αναγνωρίζοντας ότι έχει έρθει ενδεχομένως το πλήρωμα του χρόνου για μια πιο συμπεριληπτική σύνθεση, που θα περιλαμβάνει νέα πεδία δικαιωμάτων.

Παραμένει άγνωστο γιατί ο αρμόδιος υπουργός επέδειξε σπουδή να προχωρήσει σε νομοθετική ρύθμιση πριν συγκροτηθεί η νέα ολομέλεια και χωρίς να δώσει τη δυνατότητα στην ίδια την ΕΕΔΑ να τοποθετηθεί.

Η ΕΕΔΑ υπογραμμίζει ότι «είναι θετική στη συμμετοχή σε αυτήν εκπροσώπου της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ και [...] σε ενδεχόμενη συμπλήρωση της σύνθεσής της με μέλη υποδεικνυόμενα από αντιπροσωπευτικούς φορείς της κοινωνίας των πολιτών με αναγνωρισμένη ενεργή δράση, κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζονται τα εχέγγυα της ανεξαρτησίας της και η υφιστάμενη πλουραλιστική της σύνθεση, με ισότιμη συμμετοχή όλων των πεδίων ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Από το νομοσχέδιο εξακολουθούν να απουσιάζουν πεδία δικαιωμάτων, όπως οι οργανώσεις τοξικοεξαρτημένων, οροθετικών, ηλικιωμένων ή οι περιβαλλοντικές οργανώσεις.

Πηγές του υπουργείου Επικρατείας σημειώνουν ότι είναι απολύτως ανοιχτή η διεύρυνση με εκπροσώπους οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που δεν υφίστανται νομικά ζητήματα ως προς τη δυνατότητα θεσμικής συμμετοχής τους. Παραμένει βέβαια το ερώτημα αν είναι λειτουργική η συμμετοχή όλων των οργανώσεων και φορέων, τη στιγμή που δεν έχουν λυθεί τεράστια ζητήματα χρηματοδότησης και λειτουργικής επάρκειας της ΕΕΔΑ, η οποία ούτε διαθέτει επαρκή χώρο για τη στέγαση των γραφείων της ούτε έχουν λυθεί τα ζητήματα επαρκούς στελέχωσής της.

«Οπου υπάρχουν πεδία με περισσότερους εκπροσώπους, όπως τα πανεπιστήμια, η ιδιότητα του μέλους της Εθνικής Επιτροπής αποκτάται μετά από διαδικασία κλήρωσης», σημειώνει η δήλωση της ΕΕΔΑ.