Ενα φιλόξενο σπίτι για τους πρόσφυγες

Τα παιδιά έχουν απλωθεί στην άκρη ενός λιβαδιού και παίζουν με τους εκπαιδευτές τους. Δίπλα τους, δεκάδες αυτοκίνητα παρκαρισμένα πρόχειρα. Μια έκτακτη εικόνα, που μέσα σε λίγες ώρες θα γίνει παρελθόν και τα παιδιά θα επιστρέψουν στη ζωή τους, ελπίζοντας να βρουν την ηρεμία που τους λείπει.

Περίπου 100 πρόσφυγες ζουν ήδη στις ανακαινισμένες εγκαταστάσεις της πρώην παιδόπολης «Αγία Ελένη» στα Ιωάννινα. Ηρθαν από τη Λέσβο, τη Χίο και τη Σάμο και ανάμεσά τους οι μισοί είναι παιδιά, ενώ υπάρχουν και άτομα με ιδιαίτερες ανάγκες.

Είναι η ημέρα των εγκαινίων κι ο ρόλος της είναι να στείλει ένα μήνυμα για το πώς θα έπρεπε να είναι οι συνθήκες φιλοξενίας των προσφύγων στην Ελλάδα.

Η κυβέρνηση, με τα υπουργεία Μεταναστευτικής Πολιτικής και Εργασίας, στο οποίο και ανήκει ο χώρος ως προνοιακή δομή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες μαζί με το σύνολο των κεντρικών και τοπικών φορέων και οργανώσεων αλληλεγγύης συνεργάστηκαν και μετά από έναν χρόνο παρέδωσαν έναν ολοκληρωμένο χώρο φιλοξενίας, που θα προσφέρει την ευκαιρία σε περίπου 500 πρόσφυγες συνολικά να οργανώσουν καλύτερα τη ζωή τους και να σχεδιάσουν τα επόμενα βήματά τους στο μέλλον.

Είκοσι κτίρια ανακαινίστηκαν πλήρως για να δώσουν στέγη, αλλά και υπηρεσίες στους πρόσφυγες, από την ψυχαγωγία ώς τη σύνδεση στο ίντερνετ, σε έναν χώρο που βρίσκεται μέσα στον οικιστικό ιστό των Ιωαννίνων, μερικά μέτρα από το αεροδρόμιο και ενταγμένο στην καθημερινή ζωή της τοπικής κοινωνίας.

Στα εγκαίνια την Παρασκευή το μεσημέρι, σε μια σύντομη εκδήλωση που οργάνωσε η Υπατη Αρμοστεία, βρέθηκαν οι υπουργοί Γιάννης Μουζάλας και Θεανώ Φωτίου, η οποία πρώτη είχε επισκεφτεί τον χώρο τον Απρίλιο του 2016 ανοίγοντας επίσημα τη δυνατότητα ανακαίνισής του, καθώς και ο αντιπρόσωπος της Υπατης Αρμοστείας στην Ελλάδα, Φιλίπ Λεκλέρκ, όπως και το σύνολο σχεδόν των τοπικών αρχών, από τους δημάρχους ώς τη Μητρόπολη και τον στρατό.

Η λέξη-κλειδί, που τονίστηκε στους χαιρετισμούς όλων, ήταν η «συνεργασία». Από αυτήν γεννήθηκε μια δομή-πρότυπο για τη χώρα. Εχει σημασία να τονιστεί ότι δεν πρόκειται μόνο για μια τεχνοκρατική παρέμβαση, με προφανές το άμεσο όφελος για τη ζωή των προσφύγων, αλλά σηματοδοτεί πολύ περισσότερα για τη συλλογική μνήμη.

Επέστρεψαν στο παλιό τους σπίτι

Η παιδόπολη «Αγία Ελένη» ήταν μέρος των παιδοπόλεων του Εμφυλίου, λειτουργούσε στην πόλη των Ιωαννίνων και μεταφέρθηκε σε αυτές τις εγκαταστάσεις το 1962, με έργο πλέον την υποστήριξη παιδιών που έχουν ανάγκη για στέγη και φροντίδα, ώς και το 2016 που έκλεισε.

Και ήταν μια πολύ συγκινητική στιγμή της εκδήλωσης των εγκαινίων όταν στο βήμα βρέθηκαν γυναίκες που μεγάλωσαν στην παιδόπολη, «επιστρέφοντας» αυτή τη φορά στο παλιό τους «σπίτι», έναν χώρο που γίνεται ξανά σπίτι για άλλους ανθρώπους που έχουν ανάγκη.

Ανάλογα σημαντική είναι και η «επιστροφή» του κράτους σε μια δομή που το ίδιο εγκατέλειψε, διασώζοντας σήμερα κτίρια με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική σημασία, με πέτρα και εμφανές μπετόν, τον μοντερνισμό του τόπου μας, όπως είπε και η κ. Φωτίου με την ιδιότητά της ως καθηγήτριας Αρχιτεκτονικής.

Αλλά και κτίρια που αποκτούν ξανά αξία χρήσης, υπόδειγμα για όλη αυτή τη συζήτηση περί αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας που δεν βλέπει τίποτα άλλο πέρα από τις ιδιωτικοποιήσεις.

Με το που θα σβήσουν τα φώτα της δημοσιότητας των πρώτων ημερών, οι οικογένειες των προσφύγων θα μπορέσουν να ζήσουν όσο καλύτερα γίνεται σε αυτόν τον τόπο.

Θα έχουν πρόσβαση στα καταστήματα χρησιμοποιώντας τις προπληρωμένες κάρτες που χορηγεί η Υπατη Αρμοστεία στο πλαίσιο προγράμματος που χρηματοδοτεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ θα γνωρίσουν και την περιοχή, αφού η πρόσβαση στον Δήμο Ιωαννιτών και τον γειτονικό Δήμο Ζίτσας είναι εύκολη. Μια βόλτα μέχρι τη λίμνη των Ιωαννίνων θα τους δώσει μερικές ωραίες εικόνες αισιοδοξίας, απόθεμα για το μέλλον τους.