«Το Σκασιαρχείο» (Τεύχος Σεπτεμβρίου 2024)

Ξεκινάμε με πείσμα και αυτή τη χρονιά!

Οι σχολικοί συνεταιρισμοί έχουν την ιστορία τους. Στην ελληνική εκπαίδευση απαντώνται από τις αρχές του 20ού αιώνα, με κύρια ώθηση την περίοδο της οικονομικής κρίσης του Μεσοπολέμου. Η μοντέρνα παιδαγωγική ενώνεται με τη γεωπονία, όπως και με την τυπογραφία, την ψυχανάλυση και την αρχιτεκτονική, κι έχουμε στα σχολεία συνεταιριστικές δράσεις που αφορούν τη γεωργική παραγωγή, τον κήπο, τους σπόρους, τον κινηματόγραφο, τα ζώα, τη γραφική ύλη και την κοινωνική αλληλεγγύη. Παραδείγματα εκπαιδευτικών Φρενέ αυτή την περίοδο έχουμε στην Κόρινθο, την Κεφαλονιά, την Καλογρέζα Αττικής και τη Βέροια.

Το παράδειγμα του Γιάννη Κοσπεντάρη τη δεκαετία του 1930 στα Αγραφα είναι μια περίπτωση δασκάλου ιδιαίτερης σημασίας που γνωρίζει δημοσιότητα μέσα από την έκδοση του βιβλίου «Τα βουνά προηγούνται» από την ομάδα της «Ευτοπίας». Ο κοινοτισμός, η κοινωνική οικονομία κι η αλληλεγγύη είναι προϋποθέσεις ευδοκίμησης αυτού του θεσμού στο σχολείο. Ομως έχουμε δράσεις κι έξω από το σχολείο. Οπως το παράδειγμα των δράσεων για τα παιδιά από την «Κοινωνική Αλληλεγγύη» το 1933 ώστε να έχουν πρόσβαση σε αγαθά, γραφική ύλη ή στην κατασκήνωση. Ο συνεταιρισμός ήταν μέσα κι έξω από το σχολείο. Ακόμη και στα χρόνια της Κατοχής, ο συνεταιρισμός των υπαλλήλων της «Μεγάλης Βρετάνιας» στήριξε ηθικά, υλικά και πνευματικά την αντίσταση. Ο συνεταιρισμός έκλεισε τον πρώτο του κύκλο εκείνη την εποχή.

Ο δεύτερος κύκλος ξεκινά από το 1954 με τη συμβολή της ΠΑΣΕΓΕΣ. Μετά τους σεισμούς τα σχολεία ωφελήθηκαν από την αλληλέγγυα δράση σχολικών συνεταιρισμών, ακόμη και της Γαλλίας. Αυτός ο κύκλος διαρκεί μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του ’80 κυρίως με το έργο του σχολικού κήπου, την έκδοση εφημερίδας ή την τυποποίηση προϊόντων. Η μετάβαση στον σοσιαλισμό συνδέθηκε στη μεταπολίτευση με το έργο του συνεταιρισμού. Το παιδαγωγικό έργο του Νιλ, του Φρέιρε και του Φρενέ συμβάλλει στις συνεταιριστικές δράσεις αυτής της περιόδου. Τα κυλικεία με τη συμμετοχή των παιδιών έδειχναν τον δρόμο μετεξέλιξης του κρατικού σχολείου σε δημόσιο και αυτοδιαχειριστικό.

Ο τρίτος κύκλος αφορά την Ελλάδα της κρίσης μετά το 2010. Ο χώρος της Κοινωνικής Οικονομίας στη διάρκεια της ελληνικής κρίσης ήταν αυτός που προτάθηκε για την έξοδο απ’ αυτήν. Και οι συνεταιρισμοί που ξεκίνησαν να ανθούν μαράθηκαν με την τελευταία κυβερνητική μεταβολή. Η αναστολή του άρθρου 46 του δημοκρατικού νόμου 1566/85 από το υπουργείο Παιδείας, με τη σύμφωνη γνωμοδότηση του ΙΕΠ, οδήγησε στην επέλαση της επιχειρηματικότητας που εντάχθηκε στις βασικές δεξιότητες στα σχολεία αντί του συνεταιρισμού. Αραγε ποιος τον υπερασπίζεται σήμερα;

Στο διήμερο φεστιβάλ «Σμήνος Fest», που διοργανώνεται από τις Εκδόσεις των Συναδέλφων στο ΠΛΥΦΑ, 7 και 8 Σεπτεμβρίου, όλα αυτά θα συζητηθούν μέσα από την παρουσίαση τεσσάρων συνεταιριστικών σχολικών εγχειρημάτων σε δημόσια σχολεία, από εκπαιδευτικούς-μέλη του «Σκασιαρχείου» και των Δικτύων Φρενέ της Λαμίας, της Αμαλιάδας, των Χανίων και της Αθήνας. Μαζί μας, ο οικονομολόγος και πρωτοπόρος στην αυτοδιαχείριση στην εκπαίδευση Κώστας Λάμπος και φοιτητές/τριες του ΟΠΑ με την υπεύθυνη καθηγήτρια σε ζητήματα συνεταιρισμού κι εκπαίδευσης, Βασιλική Μπρίνια. Σας περιμένουμε.

Ο Σεπτέμβριος όμως είναι γεμάτος κι από άλλες δράσεις μας.

Πριν από λίγες μέρες έκανε πρεμιέρα στις κινηματογραφικές αίθουσες η ταινία «Ο δάσκαλος που υποσχέθηκε τη θάλασσα» («El Maestro que Prometio el Mar») με την υποστήριξη της Παιδαγωγικής Ομάδας «Tο Σκασιαρχείο». Μια ταινία που αποκαθιστά την ιστορική μνήμη του Αντονι Μπενάγιες, του δασκάλου που εφάρμοζε την παιδαγωγική Φρενέ και δολοφονήθηκε από τους φασίστες του Φράνκο. Μέσα από προβολές και νέες εκδόσεις, θα αναδείξουμε το έργο του σπουδαίου αυτού δασκάλου.

Τη Δευτέρα 16 Σεπτεμβρίου δίνουμε ραντεβού στις εκδηλώσεις του «Αντιφασιστικού Σεπτέμβρη», στον Πολυχώρο Λιπασμάτων Δραπετσώνας, τιμώντας τη μνήμη του Παύλου Killah P Φύσσα, που δολοφονήθηκε από τη νεοναζιστική συμμορία της Χρυσής Αυγής. Εκεί θα παρουσιαστεί το νέο βιβλίο του «Σκασιαρχείου» «Οι φιλίες των παιδιών» (2024) και θα συζητήσουμε για την ιστορία και τον ρόλο της δημοκρατικής εκπαίδευσης στην καταπολέμηση του φασισμού και του πολέμου.

Το Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου στηρίζουμε με παιδαγωγικές δράσεις και Εργαστήρι Ραδιοφώνου τη 17η Αντιρατσιστική Γιορτή, που θα πραγματοποιηθεί στο Αθλητικό Κέντρο Ρουφ.

Τέλος, μια αναφορά σε ακόμη ένα μνημόσυνο με πολλές συμπτώσεις…

Τρία χρόνια πριν, στις 2 Σεπτεμβρίου του 2021, σε μία από τις πρώτες δράσεις της ομάδας Κοινωνικής Παιδαγωγικής του «Σκασιαρχείου» μαζί με τον Σύλλογο Λαϊκής Αλληλεγγύης Ελλάδας, εκπληρώσαμε κι εμείς μια υπόσχεση που σχετίζεται με τη θάλασσα…

Πραγματοποιήσαμε μια αυτο-οργανωμένη ημερήσια εκδρομή για προσφυγάκια και μεταναστόπουλα στην παραλία του Ωρωπού, όπου απλώσαμε μπογιές και πινέλα, χτίσαμε μικρές φωλιές αλληλεπίδρασης με τα παιδιά, κάναμε βουτιές, χορέψαμε σε αφγανικούς ρυθμούς και φάγαμε δίπλα δίπλα, επικοινωνώντας σε μια γλώσσα που δημιουργήθηκε από σύμβολα, νοήματα, λίγα αγγλικά, γαλλικά και αφγανικά – παστού ή και νταρί όπως μάθαμε μετά.

Εκείνο το ίδιο πρωινό ήταν η μέρα που χάσαμε τον Μίκη Θεοδωράκη…

Και τι σύμπτωση! Η παραλία που επιλέξαμε τυχαία για τις δράσεις μας συνόρευε με τις ιστορικές φυλακές του Ωρωπού, που υπήρξαν τόπος μαρτυρίου πολλών αγωνιστών κατά τη διάρκεια της δικτατορίας και όπου μεταξύ πολλών άλλων εξορίστηκε, βασανίστηκε και φυλακίστηκε στην απομόνωση για εβδομάδες ο Μίκης Θεοδωράκης.

Εκείνη τη μέρα οι φυλακές άνοιξαν, λόγω του θανάτου του Μίκη, και έτσι μπορέσαμε μαζί με τα παιδιά να επισκεφθούμε τον ιστορικό αυτό χώρο και να δούμε τα κελιά, τα χαρακτικά που εκτίθενται εκεί και να πάρουμε μια γεύση για το πόσο διαφορετική φαίνεται η θάλασσα μέσα από τα στενά παράθυρα των φυλακών...

Συναδέλφισσες και συνάδελφοι εκπαιδευτικοί, ευχόμαστε καλή δύναμη και καλή σχολική χρονιά! Να ξεκινήσουμε φέτος τη χρονιά κι εμείς με μια υπόσχεση στα παιδιά, όπως ο Μπενάγιες. Και να μπορέσουμε την κρατήσουμε!

Η Συντακτική Επιτροπή

Βογανάτσης Δαμιανός
Μπαλτάς Μπάμπης
Παπαδόπουλος Χάρης
Σπήτα Βίκυ

►Επικοινωνήστε μαζί μας και στείλτε μας τα κείμενά σας για δημοσίευση στο εξής μέιλ: [email protected]