• Πόσων χρόνων ήσουν όταν πρωτάκουσες το «Εμπάργκο», τι σκέψεις σού δημιουργήθηκαν και ποια τραγούδια είχες ξεχωρίσει;

Το άκουσα στα 13 μου και άλλαξε μέσα μου την αίσθηση που είχα για το ελληνικό τραγούδι. Μου φάνηκε τρομερά εντυπωσιακό ότι τόσο ποιητικοί και πολιτικοί στίχοι μπορούν να μελοποιηθούν με τέτοιο πρωτοποριακό τρόπο και να παραμένουν τραγούδια. Είχα εντυπωσιαστεί από το «Ταπεινό ρέκβιεμ», τη «Σερενάτα» και τη «Γαμμαγραφία».

• «Ζήτησα σε ανύποπτο χρόνο από τον Θάνο, πολύ πριν αρρωστήσει, να ξαναφτιάξω αυτό το εμβληματικό έργο της εφηβείας μου με σημερινό ήχο και τρόπο» γράφεις στο σημείωμά σου για τον δίσκο. Μίλησέ μας για την ιστορία της αναβίωσης και τον ρόλο που έπαιξες εσύ σε αυτήν.

Η ιστορία είναι απλή. Είπα στον Θάνο να φτιάξουμε ένα Νέο Εμπάργκο. Αρνήθηκε, λέγοντας ότι δεν μπορεί να το φτιάξει εν τη απουσία του Αλκη. Και μου πρότεινε να ανακατασκευάσουμε το παλιό με σύγχρονο τρόπο και λιγότερους ερμηνευτές. Φυσικά όταν το σχεδιάζαμε δεν πίστευα ότι θα το φτιάξω εν τη απουσία και του Θάνου. Οταν έφυγε, το πήρα κάπως πατριωτικά. Σκέφτηκα ότι θέλω να το φτιάξω με αυτούς τους φίλους που η κοινή μας συνισταμένη είναι ο Θάνος. Ετσι το φτιάξαμε παρέα με τον αδερφικό μου φίλο Χρήστο Θηβαίο και με προεξάρχοντα στις ορχήστρες τον Θύμιο Παπαδόπουλο ως έργο ενός συνθέτη, ενός ποιητή και δύο τραγουδοποιών.

• Από ποια συναισθήματα διακατέχεται ένας καταξιωμένος ερμηνευτής όταν αναμετριέται με αριστουργηματικές εκτελέσεις τραγουδιών, όπως αυτή του Μανώλη Μητσιά στο «Ερωτικό»;

Το ξεχνάει, ακόμα κι αν δεν μπορεί να το ξεχάσει. Θέλω να πω, ούτε στιγμή δεν αναμετριέσαι με τους μύθους όταν ξαναλές ένα τέτοιο τραγούδι. Τους αφήνεις στην ησυχία τους, διότι δεν ξεπερνιούνται αυτές οι ερμηνείες. Πας να σκαλίσεις τη δική σου μνήμη και με αυτήν οδηγό απλώς τραγουδάς τα λόγια.

• Συμπορεύτηκες για πολλά χρόνια με τον Θάνο Μικρούτσικο. Τι ρόλο έπαιξε αυτό στην εξέλιξή σου ως δημιουργού και ερμηνευτή;

Παρ’ όλο που τον συνάντησα με ήδη πέντε δίσκους στο ενεργητικό μου, μου άλλαξε καταλυτικά τον τρόπο που βλέπω και αντιμετωπίζω την εργασία μας. Εγινα πιο μεθοδικός, πιο εργατικός και πιο συνεπής. Αλλά εξακολουθώ να βλέπω το τραγούδι σαν ένα ωραίο παιδικό παιχνίδι.

• Επιστρέφω στο σημείωμά σου, στο οποίο επισημαίνεις ότι το «Εμπάργκο» είναι ένα βαθιά πολιτικό μουσικό έργο που παραμένει επίκαιρο μετά 40 χρόνια τόσο γιατί είναι πρωτοποριακό όσο και γιατί η κοινωνία δεν πήγε πολύ μπροστά όλο αυτό το διάστημα. Το γεγονός ότι ο χώρος του εντέχνου έχει να επιδείξει ελάχιστα πολιτικο-κοινωνικά τραγούδια αν και έχουν μεσολαβήσει δέκα χρόνια κρίσης και δύο χρόνια πανδημίας, η οποία έχει έντονες πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις και έπληξε ιδιαίτερα τον χώρο του πολιτισμού και περισσότερο αυτόν της μουσικής, πού οφείλεται;

Δεν νομίζω ότι ακούς σωστά τα τραγούδια. Ή δεν ακούς τα σωστά τραγούδια. Εχουν φτιαχτεί πλήθος πολιτικά τραγούδια την τελευταία δεκαετία, ίσως δεν έχουν γίνει τόσο μεγάλα σουξέ όπως στο παρελθόν, αλλά σαφώς υπάρχουν. Και κάποια είναι μικρά αριστουργήματα. Αλλωστε η συζήτηση για το πολιτικό τραγούδι δεν εξαντλείται εύκολα. Πολιτικό μπορεί να είναι και ένα ερωτικό τραγούδι: η χειρονομία του έχει σημασία, όχι απαραίτητα το πόσο επαναστατικό μοιάζει. Για την πανδημία είναι νωρίς να γράψουμε, είμαστε ακόμα στη δίνη του κυκλώνα. Αν κρίνω από εμένα, συνήθως γράφουμε με την ανάμνηση της πληγής, όχι όταν πονάει ακόμα…

• Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του ο Γιώργος Σταυριανός μού είχε πει ότι το ποτήρι του εντέχνου δεν το βλέπει «ούτε μισοάδειο, ούτε μισογεμάτο. Πρέπει να γεμίσει από την αρχή. Εχοντας σφαιρική αντίληψη για τον κόσμο, με κριτική σκέψη για τα πεπραγμένα μας και αγάπη για τη φύση και τον άνθρωπο». Ποια είναι η άποψή σου για όσα συντελούνται στο έντεχνο τα τελευταία χρόνια και για ταλαντούχους καλλιτέχνες που μπορούν να συμβάλουν στην ανανέωσή του;

Ωραία το είπε ο φίλτατος Γιώργος. Κοίτα, ωραία τραγούδια γράφονται διαρκώς, απλώς δεν τους δίνεται ο χώρος και ο χρόνος να τα προσέξουμε όσο τους αξίζει. Ισως φταίει και η εποχή, που όλα έχουν γίνει ζάπινγκ… Η ανανέωση στο τραγούδι συμβαίνει εξ αντικειμένου. Πάντα βγαίνουν νέοι με όρεξη και ταλέντο. Το θέμα είναι να μην αποθαρρυνθούν και τους χάσουμε επειδή η εργασία μας στένεψε πολύ και είναι όλο και πιο δύσκολο να ζήσει κανείς αξιοπρεπώς από τη μουσική του. Μου αρέσουν πολλοί. Η φωνή της Βιολέτας Ικαρη. Ο Θοδωρής Κοτoνιάς. Ο Σπύρος Γραμμένος. Ο Πάνος Βλάχος. Οι String Demons. Μου έδωσε να πω ένα υπέροχο τραγούδι ο Πάνος Μαλαχιάς, που πριν δεν τον ήξερα. Και άλλοι που τώρα μου διαφεύγουν και -κλασικά- θα τους θυμηθώ όταν θα έχει δημοσιευτεί αυτή η κουβέντα…