Αποτελούν τοιχογραφίες της παρουσίας που κάποτε μεταλλάσσεται στην απουσία μιας μετακόμισης, ενός θανάτου ή ενός ξαφνιάσματος στην καθημερινή ρουτίνα. Η Σβορώνου κοντοστέκεται για να κοιτάξει προς τα πίσω το άδειο δωμάτιο μια τελευταία φορά. Οι τοίχοι που αγκαλιάζει με τον φωτογραφικό της φακό σε μετωπικές λήψεις των 90 μοιρών δεν έχουν μονάχα αυτιά, μιλάνε κιόλας. Έτσι, από θεατρικό σκηνικό που περιβάλλει τους μικρούς και μεγάλους ρόλους της αστικής καθημερινότητας μετατρέπονται σε μάρτυρες του συναισθήματος που εισβάλλει απροσκάλεστο από κάθε ρωγμή τους. 

Το Σάββατο 29 Αυγούστου, όσοι παρευρέθηκαν στην έκθεση είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν την ομιλία του αρχαιολόγου Δρ. Κώστα Πασχαλίδη, επιμελητή της Συλλογής Προϊστορικών, Αιγυπτιακών και Ανατολικών Αρχαιοτήτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. O Κ. Πασχαλίδης προκάλεσε τους συμμετέχοντες να στοχαστούν με έναν διαφορετικό τρόπο πάνω στην ανθρώπινη δράση όπως ιχνηλατείται στο σώμα των τεκμηρίων του παρελθόντος. Εκείνων που πρέπει να μετρηθούν, καταγραφούν, φωτογραφηθούν προκειμένου να αποκτήσουν μια νέα ταυτότητα και φωνή. Όμως συχνά οι ίδιες οι συνθήκες εύρεσης και φύλαξής τους, αλλά και η εξέλιξη στον τρόπο αντιμετώπισης και προβολής τους από την αρχαιολογική επιστήμη αφήνουν τα δικά τους σύγχρονα ίχνη. Η σκουριά του καντηλιού, έπειτα από παρανόηση του 19ου αι. που μετέτρεψε την επιτύμβια στήλη της Φρασίκλειας από το Δίπυλο των Αθηνών στην Παναγιά-Φρασίκλεια. Το μικροσκοπικό τετράγωνο που άφησαν οι συντηρητές ως μάρτυρα της πατίνας του χρόνου στην πτυχή ενός μαρμάρινου υφάσματος. Τα σημάδια των χρυσών επίρραπτων δισκαρίων από τον ταφικό κύκλο Α των Μυκηνών πάνω στο παλιό κόκκινο βελούδο που τα φιλοξένησε για δεκαετίες πριν μετακινηθούν στη νέα τους θέση. Τα ελάχιστα αυτά σημάδια συνεχίζουν την αφήγηση της ιστορίας των αντικειμένων στο σήμερα και μας επιτρέπουν να χαρτογραφήσουμε διαδρομές συλλογικές, αλλά και ατομικές.

Η θερμή συμμετοχή του κοινού, μέσα από την άρτια διοργάνωση στον κήπο του Μουσείου Αγίου Νικολάου και με όλα τα προβλεπόμενα μέτρα προστασίας εν καιρώ κορονοϊού, κατέδειξε τη δίψα για παρόμοιες συναντήσεις κατά τις οποίες η αρχαιολογία απεκδύεται τον σοβαροφανή της ρόλο και ομιλεί με ζωντάνια και πάθος για πράγματα που μας αφορούν όλους. Έτσι όταν μια έκθεση τέχνης μέσα σε ένα αρχαιολογικό μουσείο ακουμπά τα ίδια ίχνη, του χρόνου των ανθρώπων, σε μια σύγχρονή τους εκδοχή, δημιουργείται η σπάνια ευκαιρία για την επιστήμη της αρχαιολογίας να απευθύνει έναν γοητευτικό δημόσιο λόγο, που εμπλέκει τον καθένα προσωπικά, χωρίς να εκμαιεύει εύκολους συναισθηματικούς λυρισμούς.

Όπως περπατάμε στις αίθουσες της έκθεσης της Σβορώνου κάποια μέρα θα περπατήσουμε ανάμεσα στα αρχαία ερείπια και θα αργοπορήσουμε κοιτάζοντας τις πέτρες για να αναρωτηθούμε κατά τον Γ. Σεφέρη αν άραγε "εδώ που συναντιέται το πέρασμα της βροχής του αγέρα και της φθοράς/ υπάρχουν, η κίνηση του προσώπου το σχήμα της στοργής/ εκείνων που λιγόστεψαν τόσο παράξενα μες στη ζωή μας/ αυτών που απόμειναν σκιές κυμάτων και στοχασμοί με την απεραντοσύνη του πελάγου/ ή μήπως όχι δεν απομένει τίποτε παρά μόνο το βάρος/ η νοσταλγία του βάρους μιας ύπαρξης ζωντανής/ εκεί που μένουμε τώρα ανυπόστατοι λυγίζοντας/ σαν τα κλωνάρια της φριχτής ιτιάς σωριασμένα μέσα στη διάρκεια της απελπισίας…"

Τα φρέσκα ίχνη της φωτιάς στον αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών, η οργή, η απελπισία και η λύπη που προκαλούν, αποτελούν την καλύτερη υπενθύμιση ότι όλα είναι εδώ, παρόντα ανά πάσα στιγμή: τα φάσματα του παρελθόντος, οι αλλοτινές φωνές, τα πάθη και η ακαταμάχητη ανάγκη του ανθρώπου να αντισταθεί στην απομάγευση όσων δίνουν νόημα στη ζωή του.

INFO:
Τοπία εν Ευδία
Επιμέλεια: Αγγελική Σβορώνου, Κλειώ Ζερβάκη (Προϊσταμένη του Τμήματος συντήρησης αρχαιοτήτων και έργων τέχνης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λασιθίου)
Διοργάνωση: Πολιτιστικός Αθλητικός Οργανισμός Δήμου Αγίου Νικολάου και Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου
Κείμενο έκθεσης: Θοδωρής Σπυριδάκης

Οι φωτογραφίες της έκθεσης ανήκουν στη σειρά Landscapes Behind και έχουν παραχθεί τα τελευταία 10 χρόνια. Έχουν εκτεθεί μεταξύ άλλων στην Titanium Yiayiannos Gallery στην Αθήνα, και στη PhotoBiennale Θεσσαλονίκης.

Αρχαιολογικό Μουσείο Αγίου Νικολάου
Έναρξη: Δευτέρα 17 Αυγούστου 2020
Ώρες λειτουργίας: καθημερινά 9:00 π.μ.- 3:00 μ.μ. 
Τρίτη κλειστά 

* Η Νεκταρία Μαυρουδή είναι αρχαιολόγος