Μια έκθεση που φέρνει στο προσκήνιο το ζήτημα της προσφυγιάς και του κατατρεγμού ανθρώπων τού χθες και του σήμερα πραγματοποιείται στο Ηράκλειο από τις 4 Ιανουαρίου, με ευθύνη της Εταιρείας Κρητικών Ιστορικών Μελετών και του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης.

Στην έκθεση παρουσιάζεται η προσπάθεια των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής για τη διατήρηση της ταυτότητας και της συλλογικής μνήμης τους και οι περιπέτειες της ένταξής τους στην κοινωνία της Κρήτης. Τα εγκαίνιά της συνέπεσαν με την επιβολή από το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής της οριστικής διακοπής του προγράμματος ESTIA, που για περίπου επτά χρόνια φιλοξένησε χιλιάδες πρόσφυγες.

Ειδικά στην Κρήτη το πρόγραμμα σημείωσε τεράστια επιτυχία, βοηθώντας στην ομαλή ένταξη των προσφύγων στην τοπική κοινωνία ειδικά την περίοδο 2015-16 που κορυφώθηκε η μεταναστευτική ροή. Ο Δήμος Ηρακλείου έλαβε τα εύσημα από την Υπατη Αρμοστεία για τον τρόπο που οργάνωσε τη φιλοξενία μέσω του ESTIA, το οποίο όμως έληξε και ήδη φαίνονται οι πρώτες συνέπειες, με δεκάδες μετανάστες να ζουν σε παραπήγματα (βλ. «Ανθρωποι και ποντίκια στο Ηράκλειο» - «Εφ.Συν.» 24.12.22).

Η έκθεση για τους Μικρασιάτες πρόσφυγες της Κρήτης υπενθυμίζει πως μόλις πριν από 100 χρόνια οι ελληνικοί πληθυσμοί βρέθηκαν στη θέση που είναι σήμερα οι πρόσφυγες από τις εμπόλεμες περιοχές του κόσμου και είναι προϊόν του ερευνητικού προγράμματος που πραγματοποιείται μέσω του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης με τίτλο: «Πρόσφυγες και προσφυγικοί πληθυσμοί στην Κρήτη από τον Μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα».

Υλικά και ηχητικά τεκμήρια

Για τη δημιουργία της αξιοποιήθηκαν αρχειακά και υλικά τεκμήρια από τις Συλλογές και τη Βιβλιοθήκη του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης και της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης, ενώ ουσιαστική ήταν η παραχώρηση τεκμηρίων και από συλλόγους Μικρασιατών, υπηρεσίες, ιδρύματα και ιδιώτες. Γενικός επιμελητής της έκθεσης είναι ο επικεφαλής επιμελητής του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, Αγησίλαος Καλουτσάκης, ενώ τη διοίκηση του έργου έχει ο πρόεδρος της ΕΚΙΜ Αλέξης Καλοκαιρινός.

Η έκθεση υποστηρίζεται από προβολές οπτικού υλικού, ενώ ακούγονται αποσπάσματα από τις συνεντεύξεις απογόνων των προσφύγων. Φράσεις–αποσπάσματα των συνεντεύξεων αυτών συγκρότησαν τη βάση ενός μουσικού έργου που δημιούργησε ο Οδυσσέας Γραμματικάκης και το οποίο επίσης ακούγεται, σε ειδικά διαμορφωμένη κόγχη στον χώρο της Βασιλικής του Αγίου Μάρκου, στο κέντρο του Ηρακλείου. Εκτός από το κείμενο και την εικόνα στον φυσικό χώρο, η έκθεση συνδυάζεται και με την πληροφορία σε ψηφιακή μορφή που αντλείται σε φορητές συσκευές μέσω QR Codes, ενώ κατά τη διάρκειά της θα πραγματοποιούνται εκπαιδευτικές ξεναγήσεις σε σχολικές και άλλες ομάδες από τους συντελεστές και τους επιστημονικούς συνεργάτες της ΕΚΙΜ.

Συνδιοργανωτές της έκθεσης είναι η Περιφέρεια Κρήτης και ο Δήμος Ηρακλείου - Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, ενώ θα διαρκέσει ώς τις 10 Φεβρουαρίου. Μετά την ολοκλήρωσή της στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου στο Ηράκλειο, η έκθεση θα μεταφερθεί στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου στα Χανιά, όπου και θα παραμείνει από 18 Απριλίου έως 12 Μαΐου 2023. Ωράριο λειτουργίας: καθημερινές 9.00-14.00 και 17.00-21.00, Σάββατο 9.00-14.00, Κυριακές & αργίες κλειστή.